جلوگیری از عرضه ۱۰۰ عنوان کتاب در بخش عربی نمایشگاه کتاب تهران

در سی‌امین نمایشگاه کتاب تهران برای ناشران کشورهای عربی ۲۰۰۰ متر فضا در نظر گرفته شده و ۹۲ ناشر هم از کشورهای مختلف عربی آثارشان را عرضه کرده‌اند. اما محدودیت‌هایی هم وجود دارد. محمد علی مهدی‌راد، رئیس هیأت نظارت بر اجرای ضوابط نشر اعلام کرده که در نمایشگاه کتاب تهران از عرضه ۱۰۰ عنوان کتاب در غرفه‌های کشورهای عربی جلوگیری شده.

به گفته این مقام مسئول کتاب‌های عربی جمع‌آوری شده از غرفه ناشران عرب، اتحاد اسلامی مورد نظر جمهوری اسلامی را خدشه‌دار کرده بودند و یا به جای به کارگیری نام «خلیج فارس،» از «خلیج عربی» استفاده کرده بودند.

رئیس هیأت نظارت بر اجرای ضوابط نشر درباره محدودیت‌هایی که نسبت به کتاب‌های عربی اعمال می‌شود، به خبرگزاری‌های داخلی گفته است:

«از ۴۵ هزار عنوان کتاب بخش عربی در بررسی اولیه ۳۰۰ عنوان و در بررسی نهایی ۱۰۰ عنوان بودند که چنین مشکلی داشتند. در کل شرکت‌کنندگان در نمایشگاه کاملاً با ضوابط و مقررات آن آشنا هستند و تازه‌واردها هم با همکاری و تعامل مناسب برخورد می‌کنند. به عنوان مثال یک ناشر اردنی دو کتاب داشت که قبول کرد آنها را در نمایشگاه عرضه نکند. موضوع یکی از کتاب‌ها مربوط به خلیج فارس بود و سعی داشت با اسناد و مدارک غلط آن را خلیج عربی معرفی کند.»

یکی دیگر از محدودیت‌ها آثاری‌ست که به وهابیت و موضوعات تکفیری پرداخته باشد. رئیس هیأت نظارت بر اجرای ضوابط نشر گفته است:

«ما نسبت به عدم عرضه کتاب‌هایی با محتوای تکفیری حساس هستیم. ۵۰ عنوان کتاب در نقد داعش در بخش عربی نمایشگاه عرضه شده است. از این تعداد ۴۵ عنوان تولید کشورهای عربی است که نقدهای جدی به داعش دارند و ۵ عنوان کتاب هم ترجمه از دیگر زبان‌ها به عربی هستند.»

تبادل فرهنگی جهان عرب و ایران

در سی‌امین نمایشگاه کتاب تهران ناشرانی از کشورهای اردن، مصر، کویت و امارات متحده عربی شرکت کرده‌اند و همچنین یک ناشر لبنانی هم کتاب‌هایی را نویسندگان الجزایری به نمایندگی از آن‌ها عرضه کرده است.

در سال‌های گذشته به تدریج ۳۰۰ کتاب از ادبیات مدرن عربی به فارسی ترجمه شده است.

به جز آثار نویسندگان شناخته شده و خوش‌اقبالی مانند نجیب محفوظ، آثاری از نویسندگان کمتر شناخته شده عرب نیز در سال‌های اخیر به فارسی ترجمه و در شمارگان محدودی منتشر شده‌اند. آثاری مانند «وقایع غریبِ غیب‌شدنِ سعید ابونحس خوش‌بدبین» رمانی در طنز از امیل حبیبی، نویسنده فلسطینی به ترجمه احسان موسوی خلخالی (نشر نون)، رمان «پایان‌ها» نوشته عبدالرحمن منیف به ترجمه یدالله ملایری (نشر مروارید)، رمان «زیر پوست ریاض» نوشته رجا عبدالله صانع به ترجمه سمیه صادقی، رمان «دیدار دوباره با تاریخ» نوشته حسنین هیکل، نویسنده فقید مصری و خونابه سنگ نوشته ابراهیم الکونی، لیبایی به ترجمه محمد علی عسگری ( انتشارات روزنه) از نمونه‌های ترجمه آثار ادبیات عرب به فارسی‌ست.

عرب‌ها هم از ادبیات معاصر ایران غافل نمانده‌اند و آثاری از پروین اعتصامی، جلال آل‌احمد، صمد بهرنگی، بهرام بیضایی، پرویز ناتل خانلری، سیمین دانشور، غلامحسین ساعدی، فروغ فرخزاد، محمد رضا شفیعی کدکنی، صادق هدایت، احمد محمود و اسماعل فصیح را به زبان عربی ترجمه کرده‌اند.

این تبادلات فرهنگی اما به روابط پرتنش ایران و همسایگان عربش ربطی نداشته و خارج از چارچوب دو نمایشگاه کتاب تهران و ابوظبی و همچنین نمایشگاه کتاب قاهره با تلاش‌های خودانگیخته مترجمان انجام شده است.

نمایشگاه کتاب تهران:

ادبیات عرب در «زمانه»