«کارنامه زیست‌محیطی دولت روحانی مثبت نیست»

دولت حسن روحانی بارها خود را «دولتی زیست محیطی» خوانده. اکنون در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶ از ناصر کرمی اقلیم‌شناس و استاد دانشگاه برگن نروژ درباره کارنامه دولت یازدهم در حوزه محیط زیست پرسیده‌ایم.

در برخی موارد جزئی نکات زیست‌محیطی مثبتی در دولت روحانی یافت می‌شود. اما در موارد کلی و اساسی اصلاً کارنامه زیست‌محیطی دولت روحانی مثبت نیست. مهمترین نکته منفعل بودن آقای روحانی در برابر بحران خشکیدگی ایران است. آنها عملاً هیچ طرح و برنامه‌ای برای مهار خشکیدن ایران نداشته‌اند.

نکته دوم اجرای سیاست‌های کلی جمعیت توسط دولت روحانی است. طبق این برنامه جمعیت ایران دو برابر شده و به ۱۵۰ میلیون نفر می‌رسد. می‌دانیم با وضعیت موجود منابع طبیعی ایران و به‌خصوص منابع آب چنین سیاستی چقدر ویرانگر و خطرناک خواهد بود. اقدامات پوپولیستی زیست‌محیطی نیز از دیگر نکات منفی کارنامه دولت روحانی است. مثل اجرای طرح‌های غلطی همچون انحراف رودخانه‌ها برای تأمین بخشی از حقابه دریاچه ارومیه یا اجرای برخی طرح‌های انتقال بین حوضه‌ای آب.

قطعاً دولت روحانی در زمینه احیای تالاب‌ها نمره مثبت نمی‌گیرد. اگرچه از دولت قبلی کارنامه قابل دفاع‌تری دارد. دست کم اینکه مقامات مرتبط بحران آب و خشکیدگی ایران را پذیرفته‌اند و البته اینکه احتمالاً در دولت روحانی چاه‌های کمتری حفر شده و احداث برخی سدها متوقف شده است. اما متأسفانه همچنان طرح‌های انتقال بین حوزه‌ای آب ادامه دارد و از همه مهمتر اینکه همچنان کشاورزی ناپایدار ایران را می‌خشکاند.

قطعاً بدل به مطالبه عمومی شده است. به خصوص من تحت تأثیر صحبت‌های آقای هاشمی طبا قرار گرفتم. وی بارها در هر سه مناظره قهقرای سرزمین ایران را مهمترین مشکل کشور دانست. دیگر کاندیداها هم کمابیش به بحران محیط زیست اشاره کردند. اما همچنان وعده‌های رشدمحور دادند که در ذات خود در تباین با منابع زیستی و به خصوص منابع آب کشور است.

باید توجه کرد مثل سالیان گذشته الان دیگر مطالبه محیط زیست در ایران فقط حفظ تنوع زیستی نیست که صرفاً دغدغه قشر متوسط به بالا یا الیت جامعه باشد. محیط زیست به شکل ریزگرد وارد حلق مردم شده. در دو سال گذشته مطالبات زیست‌محیطی مهمترین عامل تظاهرات خیابانی در ایران بوده، حتی عملی مهمتر از جنبش دانشجویی یا کارگری. پس طبیعی است کاندیداهای رئیس جمهوری هم به مطالبات زیست‌محیطی اشاره کنند.

اختیارات شوراها در ایران بسیار محدود است. آنها از مجموع مولفه‌های مدیریت چشم‌انداز شهر فقط در یک حوزه یعنی مدیریت خدمات شهری اختیارات دارند. من توقع چندانی از شوراها ندارم. فقط می‌توان امیدوار بود ترکیبی مستقل‌تر و کمتر وابسته‌تر به دو جناح سیاسی اصلی باعث شود منابع مالی شهرداری‌ها کمتر به عابربانک این دو جناح تبدیل شده و بهتر صرف بهسازی محیط زیست شهر شود.