زنان در شوراها: سیستان و بلوچستان پیشتاز است

استاندار سیستان و بلوچستان اعلام کرده که ۴۱۵ زن در این استان به پنجمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا وارد شده‌اند. او این اتفاق را نشانه تقویت نگاه به این قشر در دولت تدبیر و امید دانسته است. در شهرها و روستاهای دیگر هم زنان به شوراها راه پیدا کرده‌اند؛ روندی رو به افزایش در مسیری دشوار.

علی اوسط هاشمی استاندار سیستان و بلوچستان  گفته ۱۸۵ نفر از زنان این استان در چهارمین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا پیروز شده بودند که این رقم حالا افزایش چشمگیری یافته است.

بالاترین میزان زنان راه یافته به شوراهای اسلامی سیستان و بلوچستان به خاش با ۱۳۱ نفر اختصاص دارد؛ اتفاقی قابل پیش‌بینی که نشانه‌های آن از روزهای ثبت نام برای انتخابات شوراها پیدا شد. آن زمان اعلام شد که هر ١٠ نفر داوطلب انتخابات شورای اسلامی شهر و روستا، در روستای افضل‌آباد دهستان پشتکوه بخش مرکزی شهرستان خاش در شهرستان خاش استان سیستان‌و‌بلوچستان زن هستند.

محمداکبر چاکرزهی، فرماندار شهرستان خاش گفته بود که در تاریخ شهرستان خاش و حتی در استان سیستان‌و‌بلوچستان حضور زنان در عرصه رقابتی انتخابات با این حجم بالا نبوده است.

چرا سیستان و بلوچستان پیشگام شد؟

ماجرا از حضور دو زن در مدیریت دولتی در استان سیستان و بلوچستان آغاز شد. دو زن به عنوان فرماندار و شهردار در این استان انتخاب شدند؛‌ تغییراتی که نه فقط توجه رسانه‌ها را جلب کرد، که در میان مردم هم واکنش‌هایی برانگیخت.

مشاور وزیر کشور در امور زنان و خانواده پیش‌تر گفته بود که استان سیستان‌ و‌ بلوچستان بیشترین تعداد زنان در عرصه مدیریت را دارد. فهیمه فرهمندپور اعلام کرده بود که از هزارو ٥٨ بخشدار در سطح کشور حدود ٦٠ نفر بخشدار زن و از تعداد ٤٣٠ نفر فرماندار در سطح کشور تنها سه فرماندار زن هستند که این آمار نشان‌دهنده حضور بسیار کم زنان در پست‌های مدیریتی و فاصله‌داشتن با اصل توانمندی زنان در عرصه‌های مدیریتی است. با‌وجود‌این، آمار زنان مدیر در شهرهای استان سیستان‌و‌بلوچستان نسبت به بسیاری از استان‌ها بیشتر بود.

مجتبی شجاعی، بخشدار مرکزی شهرستان خاش در گفت‌وگو با روزنامه«شرق» دلیل افزایش حضور زنان در انتخابات شورای شهر و روستا را دلیلی تاریخی دانسته و گفته بود به طور تاریخی زنان در این خطه در تصمیم‌گیری‌های مهم حضور داشته‌اند. او گفته بود: «هر زنی که جسارت حضور در پای صندوق رأی داشته باشد، می‌تواند به دیگر زنان نیز قوت قلب داده و امکانی برای دیگر زنان فراهم آورد. خوشبختانه زنان به‌قدرت‌رسیده در استان به مدل‌های مطلوبی برای سایر زنان در گوشه و کنار استان و از‌جمله روستای افضل‌آباد تبدیل شده‌اند.»

بر اساس گزارش روزنامه شرق، زنان روستایی این استان به مشارکت سیاسی و اجتماعی بسیار امیدوار  شده بودند و از تحولات سیاسی و اجتماعی کشور باخبربودند در حالی که این میزان آگاهی در میان مردان وجود نداشته است. حضور دو زن در پست‌های بالای دولتی آنها را به مشارکت بیشتر تشویق کرده بود.

‏نتايج آرا در شهرهاي کردستان نشان می‌دهد ٥٣ زن در استان‌های كرمانشاه، ايلام، اروميه و سنندج وارد شوراي شهر شدند كه ٤١ نفر عضو اصلی و ١٢ تن از آنان عضو علي البدل هستند.

در تهران برای اولین بار رکورد حضور زنان در شورای شهر شکسته شده: در ۴ دوره گذشته در شورای شهر تهران این شورا بیش از ۳ عضو زن نداشته اما در پنجمین دوره این تعداد به شش زن رسیده است. شهربانو امانی زنگنه، بهاره آروین، زهرا صدراعظم نوری، ناهید خداکرمی، زهرا نژادبهرام و الهام فخاری شش زن عضو شورای شهر تهران هستند.

در حاشیه تهران هم یک زن به نام ‏رقیه گزمه به عنوان يكى از اعضاى شورای روستای قلعه سیمون در جنوب اسلامشهر استان تهران برگزیده شد؛ چهره متفاوت زنی در حوالی پایتخت.

در شهر اردبیل یک زن نفر اول انتخابات شوراها شد: زهرا قدیمی. ‏فاطمه جراره هم به عنوان نفر اول شورای شهر بندرعباس انتخاب شد.

در مشهد نیز شهناز رمارم و بتول گندمی در میان ۱۵ عضو شورای این شهر قرار گرفته‌اند. ونوس عامری و الهه جورابی در یزد، منیره قوامی و زهرا یوسفی در قزوین، مهدیه قافله‌باشی، طوفان محمدی و فرزانه رحمتی در اراک هم زنانی هستند که در استان‌های دیگر ایران به شورای شهر خود راه پیدا کرده‌اند.

شهرهایی که به زنان اعتماد نمی‌کنند

اما همه جا هم زمینه موفقیت چشمگیر زنان در انتخابات شوراهای شهر و روستا فراهم نبود: در حالی که در لیست نهایی کاندیداهای شورای شهر رشت نام ۴۰ زن دیده می‌شد، در نهایت تنها فاطمه شیرزاد با ۱۶ هزار و ۳۰۴ رأی به‌عنوان عضو یازدهم وارد شورای رشت شد.

در استان کهکیلویه و بویراحمد هم زنان توفیق چندانی نداشته‌اند. کاندیداهای زن این دوره شهر یاسوج با وجود داشتن تحصیلات عالی، در کنار تبلیغاتی که در رسانه‌ها و محیط داشتند هیچکدام نتوانستند حتی یک کرسی از کرسی‌های شورای شهر یاسوج را تصاحب کنند یا عضو علی‌البدل شوند. از آغاز به کار شورای شهر در یاسوج تاکنون تنها یک زن، زهرا زمانی در دور چهارم با اکثریت آرا توانت در این پارلمان حضور یابد اما او هم در دور پنجم توفیقی نیافت.

بر همین اساس، در بسیاری شهرها تنها یک زن به شوراها راه یافته: لیلا دودمان در شیراز، مریم فتاحی در گتوند، زهرا حزباوی در كارون، سیده سهیلا حسامی در آباده، نرجس محمددوست در آستانه اشرفیه، فاطمه جراره در بندرعباس، کتایون نادری در خوانسار، فاطمه شیرزاد در رشت، شهناز حیدری و مینا افشون در ماهشهر، مينا سياحی‌فر و فرزانه زائرزاده در مينوشهر، لیلا سیاحی و مریم الهایی سحر در سوسنگرد، الهام حیدرزاده در اسلام آباد غرب.

تعدم توفیق زنان در برخی از مناطق ایران، نشانه نگاه نابرابر ساختاری و فرهنگ عرفی ناسازگار با نقش اجتماعی سیاسی زنان است. در شهر تهران از ۲۱ نفر کاندیدای لیست امید تنها ۶ نفر زن بودند (حدود ۲۸٫۶ درصد)لیست جبهه آزادی و شهروند مسئول هم با همین تبعیض ها همراه بودند. لیست گام سوم تنها ۵ زن  داشت و در لیست شهری دیگر از ۶ فرد معرفی‌شده مستقل دو نفر زن بودند که با کناره‌گیری لیلی ارشد این تعداد به یک نفر رسید. اصولگرایان تنها دو زن در لیست خود داشتند و تنها لیست «شهر برابر» ۱۰ زن و ۱۰ مرد داشت.

گام بعدی: نبرد در میدان شوراها

شاید برای زنانی که به شوراها راه می‌یابند، رسیدن به مقام ریاست شورا، گام بعدی در راه تثبیت خود باشد. هر چند در دوره‌های مختلف شورای شهر زنانی که با رای مردم به عضویت شورای شهر درآمدند توانستند به ریاست شورای شهر خود برسند، اما برداشتن این گام چندان آسان نبوده است. در برخی از شهرها مردان عضو شورای شهر با ریاست زنان بر شورا موافقت نکرده‌اند و آن را «کسر شان» خود دانسته‌اند. مثل زیبا صالح پور صالح‌پور  نفر اول شورای شهر اهواز در دور چهارن انتخابات شوراها شد اما اعضای شورای شهر برای ریاست شورا به او رای ندادند.

سنگ‌اندازی‌ها گاه در تمام طول دوران کاری زنان عضو شوراها وجود داشته: مثل مورد اعظم‌السادات حسینی ‌کوهستانی، عضو و سخنگوی شورای شهر دوره چهارم در بهشهر استان مازندران، که به‌دلیل عضویت در «فیس‌بوک» از سمت «سخنگو»یی شورا عزل شد و این تصمیم را اعضای دیگر شورا در جلسه‌ای گرفتند که او در آن حضور نداشت.