«پارگزیت» آمریکا: سه سناریو پیش رو

اوایل پاییز گذشته و در کوران رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، ۳۰ برنده جایزه نوبل و ۳۴۵ عضو «آکادمی ملی علوم» آمریکا، در نامه‌ای سرگشاده از وعده ترامپ برای خروج از توافقنامه پاریس انتقاد کردند. آنها این خروج را با الهام از «برگزیت»(خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا)، «پارگزیت»(Paris accord exit) نامیدند.

اکنون این «پارگزیت» رخ داده و با اعلام خروج آمریکا از معاهده اقلیمی پاریس، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده به یکی از اصلی‌ترین وعده‌های انتخاباتی خود عمل کرده است.

اما با وجود قاطعیتی که در سخنان ترامپ وجود داشت، اجرای این تصمیم با موانعی داخلی و خارجی مواجه است. به این معنا شاید نتایجی که ترامپ و حامیانشان در سر دارند به زودی محقق نشود.

در حقیقت شعار «انقلاب انرژی» ترامپ که وعده بازگرداندن صنایع سنتی (مانند نفت و گاز شیل و زغال سنگ) را می‌داد تا این جای کار فقط «لایحه انرژی پاک»، میراث زیست‌محیطی اوباما را نابود کرد.

در قدم بعدی، ترامپ امیدوار است تصمیماتش بر کاهش قیمت برق و سوخت و نیز آینده صنعت انرژی ایالات متحده که حدود ۱۰ میلیون نفر در آن مشغول به کار هستند، کارساز بیفتد.

کاخ سفید پیش‌بینی کرده که صنایع سنتی مرتبط با سوخت‌های فسیلی که به‌واسطه قراردادهای تجاری بین‌المللی آسیب‌دیده بودند شکوفا شوند، کارگران در وضعیت بهتری قرار گیرند و سر آخر در هفت سال آینده دستمزدها بیش از ۳۰ میلیارد دلار افزایش یابد.

آنچه روشن است عزم رئیس‌جمهوری آمریکاست برای لغو قواعد دست‌وپا گیر زیست محیطی: ابتدا دستور اجرایی‌ در مورد احیای صنعت زغال سنگ و تسهیل استخراج نفت و گاز شل که ۲۸ مارس / هشت فروردین امضا شد. و حالا اعلام خروج از توافقنامه اقلیمی پاریس.

با این حال همان دوماه پیش، ۲۳ ایالت و شهرستان آمریکا اعلام کردند که در برابر دستور اجرایی ترامپ در حوزه محیط زیست مقاومت می‌کنند و از این دستور به دادگاه شکایت می‌برند.

اینبار نیز شماری از فرمانداران ایالت‌های آمریکا گفته‌اند تصمیم واشنگتن را نادیده می‌گیرند و دستور‌العمل‌های توافقنامه اقلیمی پاریس را دنبال می‌کنند.

هرچند در خصوص این معاهده، بحران اصلی ترامپ بیش از آنکه وجه داخلی داشته باشد، سویه‌ای بین‌المللی دارد. تحلیل‌گران معتقدند ترامپ در واکنش به روند حقوقی و البته «فرسایشی» خروج از توافق پاریس سه راه بیشتر در پیش ندارد.

سه سناریو برای خروج

به لحاظ قانونی درخواست خروج از قرارداد پاریس، تنها سه سال پس از تاریخ امضای توافقنامه ممکن خواهد بود. به عبارت دیگر، با وجود تصمیم فعلی آمریکا مبنی بر خروج از این معاهده، آنها موظفند تا سال ۲۰۱۹ کماکان به آن پایبند بمانند. و سرانجام در نوامبر ۲۰۲۰ به طور کامل از آن خارج شوند. در این سازوکار خروج کامل از توافق همزمان می‌شود با انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی.

مشکل سناریوی اول این است که اگر ترامپ بخواهد سه سال دیگر این توافق را ادامه دهد، عملا در این دوره ریاست جمهوری، تأثیر عملی خروج از آن آشکار نخواهد شد. به همین خاطر پیش‌بینی می‌شود که کاخ سفید سناریوی دیگری را در سر بپروراند. بنا بر این طرح، آمریکا از همین الان دستورالعمل‌های توافق آب‌وهوایی پاریس را زیر پا خواهد گذاشت؛ عملی که خلاف اصول توافق است. در چنین موقعیتی آمریکا عملاً از توافق بیرون آمده و تنها منتظر سپری‌شدن تشریفات اداری می‌شود.

در راه‌حل نهایی، آمریکا نه نیاز دارد سه سال منتظر بماند و نه عملی بر خلاف اصول توافقنامه پاریس انجام می‌دهد. این مسیر اگرچه برای دولت آمریکا شاید ساده‌تر به نظر برسد، اما تبعات جهانی "وخیم‌تری" خواهد داشت. راه حل نهایی چنین است: آمریکا به جای آنکه از توافق پاریس بیرون بیاید، به طور کامل از کنوانسیون ۱۹۹۲ تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل بیرون می‌آید. این راه یکسال به طور می‌انجامد. چرا که بر اساس مفاد توافق پاریس هر کشوری که در این کنوانسیون نباشد، در توافق پاریس نیز جای نخواهد داشت.

در همین زمینه: واکنش‌ جامعه جهانی به خروج آمریکا از توافق اقلیمی پاریس

در نهایت، درحالی که ایالات متحده دل‌مشغول انتخاب یکی از این سه سناریوست، چین و اتحادیه اروپا اتحادی تازه برای رهبری مبارزه با گرمایش زمین شکل می‌دهند. ائتلافی که معنایی اقتصادی نیز در خود دارد. بدین ترتیب هر چه آمریکا «درون‌گرا»تر می‌شود، آلمان و فرانسه و ایتالیا جای خالی را با متحد تازه‌شان پر می‌کنند و همزمان جدال دو گفتمان انرژی‌های تجدیدپذیر با سوخت‌های فسلیی ادامه می‌یابد.

آمریکا همراه با سوریه و نیکاراگوئه سه کشوری باقی می‌مانند که به توافق پاریس پایبند نخواهند بود. البته با با این تفاوت که نیکاراگوئه توافق پاریس را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مقابله با گرمایش زمین کافی نمی‌داند.

بیشتر بخوانید: