بعاج، گذرگاه ایران به سوی مدیترانه

با بیرون راندن داعش از شهر بعاج، در مرز عراق و در سوریه به دست نیروهای حشد شعبی، اکنون ایران فاصله چندانی برای تحقق رویای ایجاد یک محور استراتژیک از مرزهای خویش تا آبهای مدیترانه ندارد. مسیر جدید ایران با ۲۲۵ کیلومتر جابه‌جایی نسبت به مسیر قبلی، از جنوب سوریه می‌گذرد، به ویژه بدین خاطر که از برخورد با نیروهای آمریکایی مستقر در شمال شرقی سوریه اجتناب شود.

سرانجام کنترل بعاج، واقع در استان نینوا، روز چهارم ژوئن/۱۴ خرداد به دست نیروهای حشد شعبی افتاد.

حشد شعبی یا بسیج مردمی عراق، نیرویی شبه نظامی است متشکل از ائتلاف ۴۰ گروه عمدتاً شیعه که بازوی نظامی ایران در عراق به حساب می‌آید. تصرف بعاج را می‌توان جایزه هفت ماه صبر این نیروها در تلعفر در شمال غربی موصل تعبیر کرد، آن هم در شرایطی که پلیس و ارتش عراق مدام در حال پیشروی به سمت موصل بودند.

بعاج همان منطقه‌ای است که گزارش می‌شد ابوبکر البغدادی، خلیفه دولت اسلامی، در سه سال گذشته در حوالی آن مستقر بوده است، اما اهمیت استراتژیک این عملیات نظامی نه در دستگیری خلیفه، که در طرح بلندپروازانه ایران برای رسیدن به آبهای مدیترانه است.

بعاج در واقع یکی از نقاط اتصالی گذرگاه ایران از جنوب عراق و سوریه تا بندر لاذقیه، بزرگترین بندر سوریه و از سنگرهای اصلی علویان در سوریه، است.

ماه گذشته، گزارش هایی منتشر شد که ایران مسیر استراتژیکش را برای رسیدن به آبهای مدیترانه تغییر داده است؛ تغییری که بدواً واکنشی به افزایش حضور نظامی امریکایی‌ها در شمال شرقی سوریه  و اقدامی درجهت اجتناب از رویایی با آنها بوده است. معیار این طرح سردار قاسم سلیمانی ذکر شده است.

در این مسیر جدید شهر میادین، در استان دیرالزور و در ۱۹۰ کیلومتری جنوب شرق رقه که فعلاً در تصرف داعش قرار دارد، محور اتصال سوریه شرقی و حایلی در برابر نفوذ کردها خواهد بود. از این بابت، برنامه بعدی تهران را باید از حالا تصرف این شهر و مناطق اطراف آن در دیرالزور دانست.

جاده ارتباطی جدید از مرزهای ایران آغاز شده به سمت جلوله در استان دیالی می‎رود، و از آنجا با گذر از بخش جنوبی موصل به الشرقاط می‌رسد، سپس در جهت شمال به تلعفر رفته، از آنجا با دور زدن شنگال به بعاج و در نهایت به خاک سوریه می‌رسد. در این مسیر همکاری ایران با کردهای پ ک ک مستقر در شنگال برای تضمین امنیت حدفاصل بعاج تا مرزهای سوریه  الزامی خواهی بود.

تغییر اصلی در خاک سوریه و جابه جایی ۲۲۵ کیلومتر به سمت جنوب است؛ بنا به این نقشه جدید، جاده شیعی ایران از دیرالزور به السخنه و از آنجا با گذر از پالمیرا به دمشق و در نهایت به مرزهای لبنان می‌رسد. پیشتر با مهندسی اجتماعی- نظامی و با جابه جایی‌های جمعیتی ساکنان سنی در نزدیکی مرز لبنان، بخش انتهایی این مسیر پاکسازی شده است. در کنار این جاده نظامی موسوم به هلال شیعه تا جنوب لبنان، طرح یک دالان زمینی اقتصادی تا بندر لاذقیه و آبهای مدیترانه دیگر رویایی دور از دست برای ایران نخواهد بود؛ مسیری که علاوه بر آبهای خلیج فارس، فرصتی ثانویه برای ایران برای دسترسی به آبهای آزاد، و  البته به شمال آفریقا و اروپا را فراهم می‌آورد.

بیشتر بخوانید: