تلاش یک زن هنرمند ایرانی برای بازآفرینی آثار تخریب شده میراث فرهنگی عراق و سوریه
مورشین الهیاری ۱۲ اثر از محوطه‌های باستانی هترا و موزه موصل را با همکاری کارشناسان میراث فرهنگی با چاپگر سه‌بعدی بازآفرینی کرده است. هدف او حفظ اشیاء است.
مورشین الهیاری، هنرمند ۳۱ ساله ایرانی
گروه دولت اسلامی (داعش) در سه سال گذشته بسیاری از آثار میراث فرهنگی در عراق و سوریه را غارت یا نابود کرد. صدها اثر در موزه موصل، آثار باستانی تمدن آشوری در نمرود، نسخه‌های خطی در کتابخانه موصل، برخی از مهم‌ترین بناهای محوطه تاریخی پالمیرا در سوریه و بناهای باستانی در هترا فقط گوشه‌ای از ویرانگری فرهنگی داعش در سوریه و عراق است. مورشین الهیاری، هنرمند ایرانی مقیم آمریکا تلاش می‌کند بخشی از این آثار را با چاپگر سه‌بعدی بازآفرینی کند. آثار او در نمایشگاه «در بین محدوده ها» در آلمان همراه با ۷۰ اثر هنری از ۹ زن هنرمند از خاورمیانه به نمایش گذاشته شده.
مورشین الهیاری، هنرمند ۳۱ ساله ایرانی است که در ایران پرورش پیدا کرده، در دانشگاه تهران تحصیلاتش را در زمینه علوم رسانه‌ای و علوم اجتماعی به پایان رسانده و اکنون در سانفرانسیسکو زندگی می‌کند. شاخص کار هنری او استفاده از چاپگر سه‌بعدی است.
او در مجموعه تندیس‌هایی که داعش ویران کرده، ۱۲ تندیس از محوطه‌های باستانی الخصرا و نینوا را با همکاری کارشناسان میراث فرهنگی بازآفرینی کرده است. هدف او در وهله اول چه در این مجموعه و چه در مجموعه پیشین‌اش با عنوان «ماده تاریک» این است که از اشیاء «حفاظت» کند.
مجموعه «ماده تاریک» او به بازآفرینی اشیایی اختصاص داشت که در ایران، عربستان سعودی و چین ممنوع‌اند.
مورشین الهیاری در گفت‌وگویی که روزنامه آلمانی‌زبان «زودویچه تسایتونگ» با او انجام داده، درباره دشواری‌های این کار فرهنگی به نکته مهمی اشاره می‌کند: فقدان فهرستی قابل اتکا که نمایانگر آثار میراث فرهنگی در عراق و سوریه باشد:
«بزرگ‌ترین چالش، جمع‌آوری اطلاعاتی درباره آثار میراث فرهنگی بود که داعش نابود کرده است. اطلاعاتی مثل اندازه و جزئیات اثر. برای به دست آوردن این اطلاعات با اشخاص زیادی در سراسر جهان تماس گرفتم. با تاریخدانان و باستانشناسان و کارشناسان میراث فرهنگی. متن‌‌ها و اسنادی را تهیه کردم. مثل یک پازل بود. موزه موصل برای مثال حتی یک بروشور درباره این آثار منتشر نکرده.»
پس از عکس‌برداری از اثر از ۲۰ تا ۲۵ زاویه مختلف، نرم‌افزاری بر اساس این داده‌ها یک مدل ۳۶۰ درجه‌ای از اثر تهیه می‌کند. چاپگر سه‌بعدی سپس اثر را منتشر می‌کند.
در سال ۹۵ در یکی از ویدیوهایی که داعش از تخریب آثار فرهنگی منتشر کرده بود، در یکی از سالن‌های موزه موصل یک بال سنگی «گاو بالدار» یا لاماسو (مجسمه‌ای از سر انسان بر بدن گاو نر، از مهم‌ترین آثار بین‌النهرین) به کناری افتاده بود. سنگ‌نوشته‌ای به کنار دیگری. چند نسخه خطی به زبان عربی اما سالم مانده بودند. یکی از آثاری که مورشین الهیاری بازآفرینی کرده مجسمه «گاو بالدار» یا لاماسو در موزه موصل است. او اطلاعات اثر را به شکل الکترونیکی در درون آن قرار داده که در دسترس آیندگان قرار داشته باشد. به همین جهت هم تندیس‌های بازسازی‌شده‌اش شفاف‌اند.
مورشین الهیاری قصد دارد در مرحله بعدی تندیس‌های زنان باستانی در تمدن آشوری و رومی را که داعش نابود کرده بازسازی کند. او می‌گوید:
«محال است بتوان که همه آثار نابود شده را بازآفرینی کرد. تنها تسلی خاطرم این است که کارشناسان میراث فرهنگی به هم نزدیک تر شده و ارتباط تنگاتنگ‌تری با هم پبدا کرده‌اند. خیلی‌ها در این مدت با من تماس گرفتند. گفت‌وگویی درباره آثار نابود شده و بازسازی آن‌ها در سراسر جهان درگرفته. با این‌حال حس عجیبی‌ست که این مجموعه هنری به ویرانگری تروریست‌ها وابسته است.»
االهیاری به روزنامه زوددویچه تسایتونگ گفته است رابطه عاطفی تنگاتنگی با ایران دارد و بازسازی آثار غارت شده فرهنگی در خاورمیانه او را به ایران پیوند می‌دهد.
نظرها
بابکان
زنده باد
سعید یاد
مورشین خانم درود برتو