سالگرد کودتای نافرجام ترکیه؛ «دولت ترامپ در مورد استرداد گولن جدی‌تر است»

یک روز پیش از نخستین سالگرد کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه گذشته در ترکیه، سفیر این کشور در ایالات متحده از واشنگتن خواست تا به آنکارا برای جمع‌آوری مدرک علیه فتح‌الله گولن، روحانی ترک ساکن آمریکا کمک کند. رئیس‌جمهوری ترکیه نیز کودتای سال گذشته را «نقض جدی حقوق بشر» خواند.

سردار کیلیچ، سفیر ترکیه در ایالات متحده جمعه، ۱۴ ژوئیه در سخنانی در جمع خبرنگاران در واشنگتن گفت که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا نسبت به دولت پیشین باراک اوباما با موضوع استرداد فتح‌الله گولن جدی‌تر برخورد می‌کند.

او کمی پیش از آن در گفت‌و‌گو با خبرگزاری «رویترز» مدعی شده بود که کودتاچیان کودتای نافرجام سال گذشته با گولن در ویلای او در پنسیلوانیا دیدار کرده اند.

کیلیچ که یک روز پیش از سالگرد کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ سخن می‌گفت، از دولت آمریکا خواست تا به ترکیه برای جمع‌آوری مدرک علیه گولن، جهت اثبات نقش او در کودتا کمک کند.

گولن، روحانی اسلام‌شناس ساکن ایالات متحده همواره هر گونه مشارکتی در کودتای نافرجام سال گذشته را رد کرده. اما آنکارا او را متهم اصلی پشت پرده کودتا می‌داند و از ایالات متحده خواسته او را به ترکیه بازگرداند.

گولن سردمدار سازمانی تحت عنوان «جنبش خدمت» است که در بسیاری از کشورها مدرسه و آموزشگاه تأسیس کرده و جنبه‌ خیریه دارد. با این حال، عده‌ای نیز از گولن به عنوان سردمدار شبکه‌ای سازمان‌یافته از صاحبان ترک‌تبار کسب‌و‌کار در اروپا و آمریکا نام می‌برند که سرمایه زیادی در آن در جریان است.

رضا حاکان تکین، سفیر ترکیه در ایران نیز شنبه در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) بر قرارداشتن گولن در پشت پرده کودتا تأکید کرد و گفت که او «با شعار طرفداری از محرومان مغز مردم را شست‌و‌شو داده بود.» سفیر ترکیه در ایران گفت که با توجه به نفوذ شبکه گولن، ساختار اطلاعاتی و امنیتی ترکیه در حال تغییر و تجدید نظر است.

اردوغان: ترکیه مستحق نوبل صلح است

به گزارش روزنامه «حریت»، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه نیز که یک روز قبل از سالگرد کودتای نافرجام سال گذشته، در آنکارا سخنرانی می‌کرد، گفت «کودتای ۱۵ ژوئیه بزرگترین نقض حقوق بشر در ترکیه بود» و افزود ترکیه به خاطر ناکام‌گذاشتن این کودتا «مستحق نوبل صلح است».

۱۵ ژوئیه ۲۰۱۷ نخستین سالگرد کودتای نافرجام ترکیه است. به ادعای اردوغان، در این کودتا ۲۵۰ تن از مردم جانشان را از دست داده‌اند که حدود نیمی از آنها با اصابت مستقیم گلوله کودتاچیان، برخی به خاطر بمب‌های رهاشده از جنگنده‌های کودتاچیان و دیگران به دست تانک‌ها و آتش رهاشده از بالگردهای کودتاچیان.

اردوغان گفت ۳۵ کودتاچی نیز در درگیری‌های آن شب کشته شدند.

امروز شنبه در سرتاسر ترکیه سالگرد کودتا برگزار می‌شود. اردوغان در نشست ویژه مجلس ترکیه به این مناسبت حضور یافته و پس از آن در راهپیمایی استانبول به همین مناسبت شرکت می‌کند. او قرار است روی پل بسفر به راهپیمایان بپیوندد؛ همان جایی که در شب کودتا با تانک بسته شده بود و مردم ترکیه آنجا با نظامیان کودتاچی رویارو شدند.

پاسخ اردوغان به انتقادها علیه سرکوب پس از کودتا

اردوغان در سخنرانی روز جمعه که در پنلی با نام «۱۵ ژوئیه و حقوق بشر» صورت گرفت، در حال پاسخ به انتقادهایی بود که دولت او را به سرکوب فعالان سیاسی و نقض آزادی بیان و نقض حقوق بشر به بهانه کودتای نافرجام ژوئیه ۲۰۱۶ متهم کرده‌اند. انتقادهایی که اپوزیسیون داخل و خارج ترکیه، سازمان‌های بین‌المللی مدافع حقوق بشر و برخی دولت‌های اروپایی مطرح کرده‌اند.

پس از آن کودتا دولت ترکیه وضعیت اضطراری اعلام کرد و فضای این کشور به بهانه مبارزه با «تروریسم» به شدت امنیتی شد. صدها تن به زندان افتادند، هزاران تن کارشان را از دست دادند و عده بسیاری به کشورهای خارجی پناهنده شدند.

آنکارا این افراد را اغلب یا در ارتباط با شبکه «گولن» توصیف کرده و یا مرتبط با حزب کارگران کردستان (پ ک ک). اما افراد تحت تعقیب‌قرارگرفته نه تنها شامل نظامیان، کارکنان دستگاه قضائی و مأموران پلیس، بلکه شامل کارمندان عادی دولتی، دانشگاهیان، روشنفکران، نویسندگان و روزنامه‌نگاران نیز می‌شدند. ترکیه اکنون بزرگترین زندان روزنامه‌نگاران در جهان است.

با این حال اردوغان می‌گوید که «اگر ترکیه دولت قانون‌مندی نداشت و عدالت در آن رعایت نمی‌شد، ده‌ها هزار خائنی که فعالانه در شب کودتا شرکت داشتند، باید اکنون به جای زندان، تصادفی در گورهای دسته‌جمعی دفن شده بودند.»

او در ادامه مدعی شد که وضعیت حقوق بشر در ترکیه بهتر از اروپا است و گفت: «امروز ترکیه نسبت به بسیاری از کشورهای غربی و نیز نسبت به ۱۵ سال پیش [زمان بر سر کار آمدن حزب عدالت و توسعه] به لحاظ دموکراسی و اقتصاد بسیار توسعه‌یافته‌تر است.»

تاکنون پس از کودتا تعداد افرادی که کارشان را به اتهام رابطه با کودتاچیان از دست داده‌اند، به ۱۶۰ هزار تن می‌رسد. همچنین بیش از ۵۰ هزار تن به زندان افتاده‌اند و نزدیک ۱۷۰ هزارتن نسبت به ارتباط‌شان با کودتاچیان تحت بازجویی قرار گرفته‌اند. صلاح‌الدین دمیرتاش و دیگر رهبران حزب دموکراتیک خلق‌ها، حزب حامی کردها در ترکیه و نیز مقام‌هایی از حزب جمهوری‌خواه، بزرگترین اپوزیسیون این کشور در زندان هستند.

یکشنبه گذشته بود که کمال قلیچ‌دار اوغلو، رئیس حزب جمهوری‌خواه ترکیه به شهر استانبول، مقصد راهپیمایی «عدالت» و به پایان مسیری که تعیین شده بود رسید و صدها هزار نفر در استانبول به پیشواز او رفتند. آن‌ها خواهان آزادی  انیس بربراوغلو، معاون حزب جمهوری‌خواه ترکیه‌ بودند که به اتهام افشای اسناد محرمانه وزارت اطلاعات ترکیه درباره ارسال سلاح برای شورشیان مسلح سوریه به ۲۵ سال زندان محکوم شده است.

در همین زمینه