کمپین یک میلیون امضا؛ پنج سال تلاش برای برابری
در مسیر ممتد حرکت جنبش زنان برای احقاق حقوق برابر، می‌توان «کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین نا برابر» را یکی از تاثیرگذارترین حرکت‌ها در جنبش زنان دانست.
مهسا صارمی
مهسا صارمی– با گذشت صدسال از اولین حرکات جنبش زنان، هم‌چنان شاهد قوانین تبعیض‌آمیز و نابرابر در قانون اساسی ایران هستیم و دست نیافتن به برابری جنسیتی در طی این سال‌ها نشان از دشواری‌هایی دارد که در دوره‌های تاریخی مختلف در مقابل جنبش زنان قرار می‌گرفته است.
در مسیر ممتد حرکت جنبش زنان برای احقاق حقوق برابر، می‌توان «کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین نا برابر» را یکی از تاثیرگذارترین حرکت‌ها در جنبش زنان دانست.
کمپین یک میلیون امضا حرکتی مسالمت‌آمیز و مطالبه‌محور است که از پنجم شهریور ۱۳۸۵ توسط عده‌ای از فعالان زن و مرد فعالیت خود را آغاز کرده است و با گذشت پنج‌سال با وجود دشواری‌ها و هزینه‌های زیاد به راه خود ادامه می‌دهد.
قانون ازدواج شامل مهریه، تمکین، نفقه، اشتغال و انتخاب اقامتگاه؛ قانون طلاق،چندهمسری، حق حضانت و قوانینی همچون سن مسئولیت کیفری، تابعیت، دیه و ارث و قوانینی که از قتل‌های ناموسی حمایت می‌کند، شهادت دادن و هم چنین اصل ۱۱۵ قانون اساسی که رئیس‌جمهور را از میان رجال سیاسی انتخاب می‌کند، قوانین تبعیض‌آمیز موجود در قانون اساسی ایران هستند که زنان را به دلیل جنسیت‌شان تحت تبعیض قرار میدهند. این کمپین خواستار جمع‌آوری یک میلیون امضا برای تغییر این قوانین تبعیض‌آمیز است.
تا پیش از شکل‌گیری کمپین یک میلیون امضا، در میان فعالان زنان بیشتر نام حقوقدانان، وکلا، زنان و مردان تحصیلکرده به چشم می‌خورد، اما روش جمع‌آوری امضا مبنایی برای مشارکت جمعی با شهروندان عادی برای تغییرات مثبت اجتماعی و رفع تبعیض‌ها بود.
تغییر برای برابری
زنان و مردان فعال کمیپن به صورت فردی برای اقناع زنان و آگاهی آنان از حقوق خود تلاش میکردند. به صورت چهره به چهره در هر نقطه از شهر به گفت‌وگو با مردم می‌پرداختند و آنان را به چنین مسائلی ترغیب میکردند. با گذشت زمان، علاقه‌مندان و فعالان حوزه زنان افزایش یافتند و صحبت از قوانین تبعیض‌آمیز و تغییر این قوانین شکل وسیع‌تر و عمومی‌تری به خود گرفت که در نهایت رسانه‌ها را نیز به پی‌گیری مسائل مربوط به کمپین یک میلیون امضا فرا می‌خواند.
با گفت‌وگوی چهره به چهره در جامعه و برای از بین بردن ساختار نادرست، می‌توان این باور را در زنان و مردان تقویت کرد که آزادی و برابری زن و مرد تنها به سود زنان نیست و بر زندگی مردان نیز تاثیر می‌گذارد.
حمیده نظامی از فعالان کمپین یک میلیون امضا، شرایط و روند کنونی آنرا چنین شرح می‌دهد:«دو نگاه اصلی در بین فعالان کمپین وجود داشت. کسانی که جمع‌آوری امضا را هدف اصلی قرار داده بودند و عده‌ای که جمع‌آوری امضا را یکی از مهم‌ترین و نه اصلی‌ترین هدف می‌دانستند. دسته دوم مهم‌ترین هدف کمپین را اهدف‌هایی مانند آگاه‌سازی مردم، عمومی‌سازی مطالبات کمپین و توانمند‌سازی زنان قرار داده‌اند بودند. قطعاً راهکارهای ادامه راه برای این دو طیف از فعالان کمپین متفاوت است و طبیعی است کسانی که هدف اصلی را جمع‌آوری امضا قرار داده بودند، در شرایط فعلی نگاهی متفاوت از نگاه کسانی داشته باشند که هدف اصلی را مواردی مانند عمومی کردن مطالبات کمپین، آگاه‌سازی مردم و توانمند‌سازی می‌دانستند. همچنین عملکرد این دو طیف و نگاه‌شان به وضعیت فعلی کمپین متفاوت است. من فکر می‌کنم طیف دوم اگرچه فضای رسانه‌ای به دلیل فشار امنیتی حول محور فعالیتهایشان شکل نمی‌گیرد، هم‌چنان به‌طور پیوسته به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد.»
به عقیده خانم نظامی بعد از انتخابات ۸۸ فشار امنیتی بر فعالان مدنی و سیاسی افزایش یافت و فعالیت‌های مدنی که از قبل شروع به کار کرده بودند اکنون در حال بازخوانی، باز‌تعریف خود و فعالیتهایشان هستند. کمپین هم یکی از آن حرکت‌ها و فعالیت‌هاست.
اگرچه نقطه شروع کمپین در تهران بود، اما پس از چندی گروه‌ها و افراد زیادی در شهرها و کشورهای مختلف با توجه به شرایط محیطی و اجتماعی خود به فعالیت در راستای تحقق اهداف کمپین پرداختند. در داخل ایران فعالان مدنی فعالیت در مسیر اهداف کمپین را در بسیاری از شهرها ازجمله مشهد، اراک، اصفهان، یزد، کرمانشاه، آذربایجان، آمل، کرج،ساریو … آغاز کردند. در خارج از ایران نیز در کشورهای آلمان، آمریکا، استرالیا، سوئد، فرانسه، کویت، ایتالیا، نروژ و .. فعالیت‌هایی در جهت تحقق اهداف کمپین شکل گرفته بود.
با نگاه به تغییرات برخی از قوانین تبعیض‌آمیز، آن‌هم پس از شکل‌گیری کمپین یک میلیون امضا و در طی این پنج‌سال درمی‌یابیم که آگاهی و مطالبه در این راه دستاوردهای مفیدی به همراه داشته است. همچنین می‌بینیم که فعالان کمپین در حوزه قانون با سختی و در وضعیت دشوار به تغییرات مفید هرچند کوچک دست یافته‌اند و این راهی که با وجود کمبودها و کاستی‌ها ادامه دارد، شروع تغییراتی عظیم در قانون اساسی و در مسیر برابری را نوید می‌دهد.
حمیده نظامی که در حال حاضر در آلمان زندگی می‌کند درباره عملکرد و دستاوردهای کمپین یک میلیون امضا در طی پنج‌سال گذشته چنین می‌گوید: «اگر بخواهیم به صورت عینی درباره قوانینی که کمپین به‌دنبال تغییر آنها بوده، صحبت کنیم، باید بگویم که تا کنون دو مورد ارث و دیه که از مطالبات ده‌گانه کمپین هستند، با توجه به فشارهایی که فعالان زنان و فعالان کمپین در این سال‌ها به قانونگذاران و مجریان قانون داشتند، تغییر کرده‌اند. این تغییرات ولو جزئی نشان‌دهنده تاثیرگذار بودن کنش اجتماعی و فعالیت‌های جنبش زنان و کمپین است. ما همچنین شاهد تغییر مواردی نیز در لایحه حمایت از خانواده بودیم . فشار از سوی فعالان زنان و کنشگران مدنی بود که باعث شد لایحه در طی سال‌ها در مجلس مطرح و به بحث گذاشته شود و برخی از مواردش تغییر کند، اما این تغییرات از طرف قانونگذار به شکلی بود که سعی می‌کرد شیوه‌ای که در قانونگذاری در پیش گرفته که نوعی روح مردسالار را به همراه دارد، در لایحه مطرح کند.»
رنج‌ها، دشواری‌ها و هزینه‌های کمپین
در طول پنج سال فعالیت کمپین یک میلیون امضا زنان و مردانی که در این حرکت مدنی فعالیت میکردند، هزینه‌های زیادی را نیز متحمل شدند. زنان و مردان بسیاری بازداشت، زندانی و ممنوع‌الفعالیت شده‌اند وعده‌ای نیز به اجبار مهاجرت کرده‌اند.
خانم نظامی، در مورد هزینه‌هایی که فعالان کمپین یک میلیون امضا تا به امروز متحمل شده‌اند، می‌گوید: «آمار تقریباً دقیقی که در مورد هزینه‌های کمپین می‌توان ارائه داد، بدین‌گونه است: حدود ۵۲ نفر تا به امروز به‌خاطر فعالیتهایشان در کمپین بازجویی شده‌اند، زندانی شده‌اند و مورد فشارهای امنیتی قرار گرفته‌اند. عده ای از فعالان نیز به دلیل فعالیتهایشان در کمپین ممنوع الخروج شده‌اند. آنها در حیطه شغل‌شان نیز تحت فشار قرار گرفته‌اند و اخراج شده‌اند. در حال حاضر نیز برخی اعضای کمپین از جمله عالیه اقدام دوست، محبوبه کرمی و مریم بیدگلی که از فعالان قم است، بازداشت شده‌اند و در حال گذراندن دوران حبس خود در زندان هستند. متاسفانه هزینه‌هایی که فعالان کمپین در این مدت متحمل شده‌اند، هزینه‌های کمی نبوده است، اما هم‌چنان امیدوارند که با ادامه دادن فعالیتهایشان تاثیرگذار باشند.»
او همچنین تاکید می‌کند: «هدف اصلی کمپین از نظر من و افرادی که مانند من فکر می‌کنند جمع‌آوری امضا نیست، هدف اصلی آگاه‌سازی مردم و توامندسازی زنان بوده است تا زنان بتوانند خواسته‌های خودشان را در جامعه مطرح کنند و در تغییر آنها تاثیرگذار باشند.»
با همه موانع و چالش‌هایی که در این پنج سال پیش روی فعالان حقوق زنان وجود داشته است، حرکت‌هایی همچون کمپین یک میلیون امضا و تلاش‌ها ، دغدغه‌ها، حساسیت‌ها و مطالبات فعالان حقوق زنان توانسته راهی را برای تغییر قوانین بگشاید و لزوم تدوین قوانین برابر را به قانونگذاران گوشزد کند.
نظرها
کاربر مهمان
«هدف اصلی کمپین از نظر من و افرادی که مانند من فکر می‌کنند جمع‌آوری امضا نیست، هدف اصلی آگاه‌سازی مردم و توامندسازی زنان بوده است تا زنان بتوانند خواسته‌های خودشان را در جامعه مطرح کنند و در تغییر آنها تاثیرگذار باشند.»
کاربر مهمان فرهاد - فریاد
این روزها دیگر فعالان زن باید آموخته باشند که دوران اصلاح قوانین گذشته است باید یاد گرفته باشند که نمی توان قانونی که برای قانونگذار در قانون اساسی ست یعنی تصویب قوانینی که مطابق مذهب رسمی کشور یغنی مذهب تشیع است باید پایبند باشند از چنین مجلسی که نمایندگی مردم را ندارد بلکه نمایندگی مذهبی را دارد که از پیش قوانین تبعیض آمیزش نهادینه شده است انتظار قوانین برابری خقوق اجتماعی دیوانگی ست . قانون قصاص تبعیض آمیز قوانین خانواده ی تبعیض آمیز و ..... همه در دایره ای بسته قوانین دوران بربریت را نهادینه کرده است . بر فعالین زنان است که دیگر دست از فریب امکان اصلاحات بسوی ایجاد نهادهای دموکراتیک و نابودی نهادهای غیر دموکراتیک برخیزند . مماشات و چانه زنی با رژیمی که تمام نهادهایش برای آن ایجاد شده اند که در برابر هر خواست دموکراتیک با خشن ترین شیوه ها برخورد نمایند جائی برای درخواست و التماس برای تغییر قوانین باقی نمانده است . آیت الله اصول گرا بلوغ دختر را نه ساله می داند و آیت الله اصلاح طلب سیزده ساله اینست دستآورد شما ؟ هر دو کودک آزاری را نهادینه می کنند و مجریان ضد دموکراتیک آنرا اجرا می کنند اگر همینگونه پیش روید شاید در انتهای هزاره ی سوم سن بلوغ شانزده ساله و در هزاره ی چهارم 18 ساله شود . دختر متولد شده در ابتدای 57 هم اکنون بیش از 32 سال دارد یعنی چندین نسل را فدا کرده اید تا یک قدم کوچک بردارید و از اینهمه دسآورد هم خشنود هستید . جمهوری اسلامی نشان داده است که اصلاح پذیر نیست نهادها و ساختار جمهوری اسلامی تنها برای جنگ با خواستهای دموکراتیک شکل گرفته اند از همینروست که باید این نهادها برچیده شده و نهادهای دموکراتیک جایگزین آن شوند تا خواستهای دموکراتیک را با روشهای اصلاح پذیرا گردند و این یعنی یک انقلاب که بر پایه ی کرامت انسان نهادهای دموکراتیک و انسانی را ایجاد می کند تا انسان جایگاه واقعی اش را بدست آورد .
میم
بالاخره یک میلیون امضا جمع شد یا نه؟ چند تا امضا جمع شد؟ چرا کسی به این نکته که مهلت اولیه جمع کردن یک میلیون امضا چند سال است گذشته و هنوز شاید صد هزار تا هم امضا جمع نشده اشاره نمی کنه؟ آیا این نشان دهنده این نیست که کمپین هیچ پایگاه واقعی اجتماعی ای بین توده مردم ندارد؟
استارک
اصلاح هزینه ها دارد... نمیتوان"بدون پرداخت هزینه" به چیز با ارزش و اخلاقی دست یافت. یک میلیون امضا"جمع" شده است و یک میلیون انسان آنرا با هزینه های بسیار تایید کرده اند. ولی تکلیف بقیه درین میان چیست؟ نگاه کردن؟ یا آیه یاس خواندن؟ نسرین ستوده را در عکسی که از دادگاهش منتشر شد دیده اید؟ من عظمت یک زن را وقتی دیدم که این شیر زن آنچنان همسرش (رضا خندان) را در آغوش فشرده که انگار زیر فشار زندان و حصر و ستم، هرگز نشکسته است. اگر، روزی را در زندان سپری کرده باشید! اگر شبی را در حصار به صبح آورده باشید خواهید دید که چه طعم تلخی دارد. من درین عکس دو چهره از یک قهرمان ملی دیدم، یکی چهره یک زن با همه عواطف انسانی و لطیف زنانه و دیگری چهره یک مبارزی که هنوز نشکسته است. اینها ارزش است. کسانی دارند برای این ارزش ها هزینه میدهند که متاسفانه اقلیت فرهیخته ی ایرانی اند. تکلیف من و تو درین میان چیست؟
شهره جهان بین
وقتی یک دانه کاشته میشود ، آب داده میشود ، رسیدگی میشود تا روزی فرا رسد که درخت را همگان می بینند و بار دادنش را،سایه اش موجب آرامش .عزیزان هموطن اینها را گفتم تا به این مطلب برسم ، پنج سال گذشت و زنان بزرگی چون خدیجه مقدم ، بهاره هدایت و سایر عزیزانم دانه برابری زن و مرد را در دیاری کاشتند و آب دادند که مرد خداوندگار کتاب قانونش است وقت آن رسیده ما هم در این راه ذره ای نور باشیم برای رشد ...