همه‌پرسی استقلال کردستان عراق – آخرین رویدادها و واکنش‌ها

صبح دوشنبه ۲۵ سپتامبر ساکنان اقلیم کردستان‌ برای شرکت در همه‌پرسی جدایی کردستان از عراق پای صندوق‌های رأی رفتند. همه‌پرسی در طول روز ادامه دارد. پیش‌بینی شده است که بیش از ۹۸ درصد از کردهای عراقی که در کشورهای خارجی زندگی می‌کنند به جدایی کردستان از عراق رأی دهند.

کارزار تبلیغاتی برای همه‌پرسی استقلال کردستان جمعه گذشته در غیاب احزاب بزرگی مانند حزب گوران که با برگزاری همه‌پرسی مخالف است به پایان رسید.

خبرگزاری روداو گزارش داده است که نخستین نتایج همه‌پرسی استقلال کردستان سه‌شنبه ۲۶ سپتامبر حدود ساعت ۱۸ به وقت محلی اعلام شود.

در اقلیم کردستان و مناطق مورد مناقشه ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر زندگی می‌کنند. در این مناطق ۲.۰۶۵ شعبه اخذ رأی به مدت ۱۰ ساعت فعالیت می‌کنند.

برگه‌های همه‌پرسی استقلال کردستان به زبان‌های كردى، ترکی، ترکمانی، عربی و سريانى است. شرکت‌کنندگان در همه‌پرسی به این پرسش پاسخ می‌دهند: آیا مایل‌اید منطقه کردستان و مناطق کردنشین خارج از اقلیم، دولتی مستقل باشد؟ آری؟ یا نه؟

اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب، سازمان ملل، ترکیه، ایران و عراق و همچنین ایالات متحده آمریکا با برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان مخالفت کرده‌اند. اسرائیل اما خواهان برگزاری این همه‌پرسی‌ست.

گزارشی از آخرین تحولات و واکنش‌ها:

خبرگزاری روداو گزارش داده که ۷۳ درصد از واجدین شرایط در همه‌پرسی استقلال کردستان آرای خود را به صندوق‌های رأی ریخته‌اند. شعب اخذ رأی ساعت ۱۸ به وقت محلی تعطیل می‌شوند. مشارکت در استان کرکوک ظاهراً بیشتر از سایر مناطق اقلیم کردستان بوده است.

رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران ایران تلاش کرده بودند چنین وانمود کنند که اهالی اقلیم از همه‌پرسی استقبال چندانی نکرده‌اند و به جای آن ناگزیر در صف‌های طولانی بنزین روز را گذرانده‌اند.

حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق دستور داد که ارتش عراق «برای حفظ جان و امنیت شهروندان عراقی» در مناطق مورد مناقشه اقلیم کردستان از جمله در استان کرکوک مستقر شود.

دفتر نخست‌وزیر عراق با انتشار بیانیه‌ای به مصوبه پارلمان این کشور اشاره کرده که اعزام نیروی نظامی به اقلیم کردستان را جایز دانسته است.

حشد شعبی ساعتی بعد از انتشار بیانیه دفتر نخست‌وزیر عراق اعلام آمادگی کرد که کتترل مناطق مورد مناقشه از جمله کرکوک را به دست بگیرد.

کریم نوری، یکی از فرماندهان بسیج مردمی عراق به خبرگزاری فرانسه گفت:

«هدف بعدی ما کرکوک است و مناطق مورد مناقشه‌ای که تبهکاران اشغال کرده‌اند.

کرکوک در حال حاضر تحت کنترل پیشمرگه‌های کردستان است.

مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق از دولت عراق خواست گذرگاه‌های هوایی و زمینی را تحت کنترل خود درآورده و از مرزها حفاظت کند.

او تأکید کرد که نیروهای امنیتی عراق باید در وضعیت «آماده‌باش» قرار بگیرند.

بوریس جانسون، وزیر خارجه بریتانیا دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان را به آرامش دعوت کرد. جانسون گفت:

«از دولت عراق و اقلیم کردستان می‌خواهم آرامش را حفظ کنند و برای از بین بردن داعش با هم همکاری کنند.»

فراخوان جانسون، بعد از مسدود شدن حریم هوایی ایران به روی اقلیم کردستان به درخواست دولت عراق و تهدیدات رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه مبنی بر توقف مبادلات نفتی با اقلیم کردستان منتشر شده است.

نوری مالکی، معاون رئیس جمهور عراق و از اعضای متنقذ حزب دعوت اسلامی درباره همه‌پرسی استقلال کردستان عراق گفت:

«برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان به معنای اعلام جنگ علیه دولت مرکزی عراق است.»

حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق هم از اعضای حزب دعوت اسلامی‌ست.

رجب طیب اردوغان و حسن روحانی، روسای جمهور ترکیه و ایران با ولادیمبر پوتین  درباره همه‌پرسی استقلال کردستان تلفنی گفت‌وگو کردند. رؤسای جمهور سه کشور در دو گفت‌وگوی تلفنی جداگانه بر ضرورت یکپارچگی عراق تأکید کردند.

روحانی با اشاره به تحولات جاری عراق به رئیس جمهور روسیه گفت: برای جمهوری اسلامی ایران امنیت منطقه و حفظ تمامیت ارضی و وحدت ملی عراق بسیارمهم وحیاتی است و هماهنگی و همراهی کشورهای منطقه در این ارتباط بسیار مهم و اثرگذار خواهد بود.

رییس جمهور روسیه همچنین با تبیین مواضع مسکو در قبال تحولات عراق گفت دولت روسیه از دولت بغداد و تمامیت ارضی عراق حمایت می‌کند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه دوشنبه ۲۵ سپتامبر اعلام کرد که ترکیه گذرگاه خابور را مسدود می‌کند. صبح امروز اعلام شده بود که این گذرگاه مسدود شده اما روزنامه حریت این خبر را تکذیب کرد و نوشت که فقط تدابیر امنیتی در مرز با اقلیم کردستان تشدید شده است.

اردوغان همچنین اقلیم کردستان را به توقف کامل مبادلات نفتی تهید کرد. او گفت:

«شیر نفت دست ماست. شیر را که ببندیم، نفتی در کار نیست. بعد می‌بینیم که کی نفت آن‌ها را می‌خرد.»

رئیس جمهور ترکیه در بخش دیگری از سخنانش گفت با توجه به وضع منطقه، همه‌پرسی استقلال کردستان «بوی فرصت‌طلبی می‌دهد.»

پارلمان عراق  در اجلاس روز دوشنبه ۲۵ سپتامبر خود با بسته شدن همه گذرگاه‌های مرزی با اقلیم کردستان موافقت کرد.

پارلمان عراق همچنین از شرکت‌های نفتی خواست که کار خود در مناطق مورد منازعه را تعطیل کنند.

در پارلمان عراق علاوه بر این شش کمیسیون برای بررسی تجدید نظر در روابط بین عراق و اقلیم کردستان در زمینه نفت و گاز، سیاست خارجی، مسائل امنیتی و مسائل مالی تشکیل می‌شود.

ندیم الزهاوی، یکی از نمایندگان مجلس عوام بریتانیا با نجم‌الدین کریم استاندار کرکوک دیدار و گفت‌وگو کرد. الزهاوی گفته این حق ساکنان اقلیم کردستان است که سرنوشتشان را تعیین کنند. او اما یادآوری کرده که هدف از برگزاری همه‌پرسی استقلال مرزهای تازه جغرافیایی در خاورمیانه نیست.

شش نماینده دیگر مجلس عوام بریتانیا زهاوی را در سفرش به اقلیم کردستان همراهی می‌کنند.

نجم‌الدین کریم، استاندار کرکوک اعلام آمادگی کرده که با توجه به موقعیت خاص این استان، همه‌پرسی دومی نیز در کرکوک برگزار شود.

خبرگزاری فارس اعلام کرده است که هواپیماهای شکاری بمب‌افکن نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی در آسمان مرزهای غربی و شمال غربی ایران عملیات‌ هوایی متعددی را انجام می‌دهند.

این پروازها در چارچوب رزمایش «کرار» همزمان با برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان در مرزهای غربی و شمال غربی ایران انجام می‌شود.

در اجلاس پارلمان عراق در روز دوشنبه ۲۵ سپتامبر برخی نمایندگان، خواستار برکناری فؤاد معصوم، رئیس‌جمهور کرد عراق شده‌اند. آن‌ها به مواد۵۰ و ۵۱  قانون‌ اساسی عراق استاند کرده‌اند و می‌کویند معصوم برای جلوگیری از برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان و حفظ وحدت و یکپارچگی عراق به اندازه کافی تلاش نکرده است.

برخی نمایندگان پارلمان عراق خواهان تغییر نام «استان کردستان عراق» به «استان شمال عراق» شده‌اند.

بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست خبری دوشنبه ۳ مهر/ ۲۵ سپتامبر در واکنش به برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان گفت:

«مواضع ما در این زمینه کاملا روشن بوده و هست ما به تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و روند تحولات دموکراتیک در عراق مصر هستیم و آن را پیگیری می‌کنیم.»

او یک بار دیگر بر ضرورت یکپارچگی عراق تأکید کرد و گفت:

«هر اقدامی مغایر با ثبات، امنیت و تمامیت ارضی دولت عراق اقدامی نابه‌جا  و غلط است و می‌تواند منجر به برخی تحولات و اتفاقاتی باشد که همه مردم منطقه و به خصوص بیش از همه مردم کرد را تحت تاثیر قرار دهد.»

سخنگوی وزارت خارجه ایران یادآور شد که به تقاضای دولت مرکزی عراق مرزهای هوایی ایران را به روی اقلیم کردستان مسدود کرده است.

نچیروان بارزانی، عضو دفتر سیاسی حزب دمکرات کردستان عراق و نخست وزیر اقلیم کردستان بعد از حضور در یکی از شعبات اخذ رأی در جمع خبرنگاران گفت:

«ما بلافاصله بعد از برگزاری همه‌پرسی اعلام استقلال [جدایی از عراق] نمی‌کنیم. »

او گفت: «ما بیش از دو دهه است که ثبات و امنیت را تضمین کرده‌ایم. بعد از همه‌پرسی هم چنین خواهد ماند.»

نچیروان بارزانی در یک نشست خبری گفت:

«رفراندوم فقط تصمیم چند حزب کرد نیست بلکه خواسته همه ملت کرد است. ما تمایل داریم به استقلال از راه مسالمت‌آمیز و دموکراتیک به دور از خشونت دست یابیم.»

نخست‌وزیر اقلیم کردستان گفت:

«من به کسانی که اقلیم کردستان را تهدید می‌کنند، می‌گویم لازم نیست ما را از طریق فرودگاه‌ها و امثال آن تهدید کنید. ما تصمیم گرفتیم این همه‌پرسی را اجرا کنیم چراکه ملت کرد می‌خواهند از طریق این همه‌پرسی نظرشان درباره سرنوشت خود را اعلام کنند.»

او در بخش دیگری از سخنانش تهدیدات نخست وزیر عراق را با دوران صدام حسین مقایسه کرد:

«تهدیدهای حیدر العبادی، نخست وزیر عراق یادآور اقدامات صدام و حزب بعث علیه کردهاست و هدفی جز مجازات ملت کرد ندارد.»

خبرگزاری روداو فیلمی منتشر کرده که نشان می‌دهد عده‌ای از اهالی کرکوک در دفاع از همه‌پرسی استقلال کردستان به خیابان‌های این شهر آمده‌اند.

شورای استانی کرکوک در جلسه‌ای که سه‌شنبه ۲۹ اوت برگزار شد، شرکت در همه‌پرسی استقلال کردستان را به تصویب رساند. ترکمان‌ها و عرب‌ها جلسه شورای استانی کرکوک را تحریم کرده بودند.

کرکوک از مناطق مورد مناقشه بین دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان است.

عمر سید علی، رهبر جنبش تغییر(گوران) با شرکت در همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان عراقف در سلیمانیه رأی خود را به صندوق انداخت.

جنبش تغییر اعلام کرده بود که ابتدا می‌بایست انتخابات پارلمانی کردستان عراق برگزار شود و سپس اگر پارلمان رأی داد، همه‌پرسی استقلال برگزار گردد.

جنبش تغییر در روز همه‌پرسی اعلام کرده است، مردم خود باید نسبت به شرکت در این همه‌پرسی تصمیم بگیرند.

خبرگزاری رویترز صبح دوشنبه ۲۵ سپتامبر اعلام کرد که ترکیه در واکنش به برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان گذرگاه خابور را مسدود کرد. روزنامه حریت اما این خبر را تکذیب کرد و نوشت که فقط تدابیر امنیتی در این گذرگاه افزایش پیدا کرده است.

دوشنبه هفته گذشته ارتش ترکیه رزمایشی را در گذرگاه خابور آغاز کرده بود. در این رزمایش یکصد خودروی زرهی شرکت داشتند.

گذرگاه مرزی خابور در جنوب شرقی ترکیه قرار دارد.

اقلیم کردستان عراق نیز همه گذرگاه‌های مرزی‌اش را مسدود کرده است. تنها گذرگاه پرویز خان در غرب ایران در نزدیکی مرز قصرشیرین همچنان باز است.

عمار حکیم، رئیس حزب حکمت ملی عراق گفته است:

«بسیار صبر کرده و تلاش بسیاری کردیم تا رهبران کردها را به بازگشت و عمل به قانون اساسی راضی کنیم اما باید بگویم که اعمال‌نظر به شکل فردی هرگز نتیجه‌ای ندارد و همه متوجه خواهند شد که متضرر بزرگ برگزاری همه‌پرسی خود مردم کردستان عراق هستند. این همه‌پرسی هرگز شما را به نتیجه‌ای نخواهد رساند و بسیاری چیزها را از دست خواهید داد و روزی که حسرت خوردن فایده‌ای ندارد، شما حسرت خواهید خورد و پشیمان خواهید شد.»

خبرگزاری روداو گزارش داده است که مشارکت شهروندان اقلیم کردستان در شهر کلار در کنار رود سیروان و در نزدیکی خانقین و قصرشیرین بیش از سایر مناطق اقلیم کردستان است.

وزارت خارجه ترکیه با انتشار بیانیه‌ای صبح دوشنبه ۲۵ سپتامبر همزمان با آغاز همه‌پرسی استقلال کردستان اعلام کرده که بر اساس مصوبه شورای امنیت ترکیه « دولت ترکیه همه اقدامات لازم در چارچوب حقوق بین‌الملل را در صورت برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان» انجام خواهد داد.

وزارت خارجه ترکیه در این بیانیه گفته است که نتیجه همه‌پرسی استقلال کردستان را به رسمیت نمی‌شناسد.

وزارت خارجه ترکیه همچنین حزب دمکرات کردستان را به بر هم زدن ثبات و امنیت منطقه خاورمیانه متهم کرده است.

وزارت خارجه ترکیه به شهروندان ترکیه‌ای هشدار داده که از سفر به شهرهای دهوک، اربیل و سلیملنه حتی‌المقدور خودداری کنند.

شامگاه گذشته حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران با حیدر عبادی نخست وزیر عراق و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه درباره همه‌پرسی استقلال کردستان تلفنی گفت‌وگو کرد.

روحانی در این گفت‌وگوها بر ضرورت یکپارچگی عراق تأکید کرد. حیدر عبادی اعلام کرد که همه‌پرسی استقلال کردستان، تحولات را به سمت یک رویارویی جدید در عراق سوق خواهد داد.

دولت عراق می‌گوید برگزاری همه‌پرسی استقلال خلاف قانون اساسی این کشور و یک اقدام غیرقانونی‌ست.

روحانی و اردوغان نیز در گفت‌وگوی تلفنی شامگاه گذشته خود به این توافق رسیدند که می‌بایست «پیام روشنی برای برهم‌زنندگان ثبات و امنیت منطقه» فرستاده شود.

اردوغان هم به روحانی اطلاع داد که شورای امنیت ملی ترکیه و مجلس این کشور اختیارات لازم برای انجام «عملیات مرزی» را به دولت ترکیه داده است.

هر دو کشور رزمایش بزرگی را در مرزهایشان با اقلیم کردستان آغاز کرده‌اند.

دولت حیدر عبادی شامگاه گذشته، پیش از آغاز همه‌پرسی استقلال کردستان از اقلیم کردستان خواست کنترل گذرگاه‌های و فرودگاه‌های اقلیم را به دولت مرکزی عراق بسپرد. حیدر عبادی همچنین از جامعه جهانی و به ویژه از دولت ترکیه خواسته از خرید نفت از اقلیم کردستان خودداری کند.

عبادی در یک سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد که دولت او نتیجه همه‌پرسی استقلال را به رسمیت نمی‌شناسد.

مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان اما روز گذشته اعلام کرد که بعد از برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان با دولت عراق در گفت‌وگو می‌ماند با این هدف که راهکاری برای اجرای نتیجه همه‌پرسی یافت شود.

شورای عالی امنیت ملی ایران شامگاه گذشته اعلام کرد که مرزهای هوایی ایران با اقلیم کردستان عراق به درخواست دولت عراق به دلیل برگزاری همه‌پرسی استقلال مسدود شده است.

بیشتر بخوانید: