ایران حق‌آب اقلیم کردستان عراق را کاهش داد

کشاورزان و دامداران اقلیم کردستان عراق می‌گویند که ایران در واکنش به برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان، حق‌آب اقلیم از رودخانه زاب کوچک را محدود کرده است. سطح آب‌های زیرزمینی پایین آمده و کشاورزان اقلیم با مشکل کم‌آبی مواجه شده‌اند. ایران می‌گوید به آب رودخانه زاب کوچک نیاز دارد.

به گزارش شبکه خبری «الجزیره»، کشاورزان و دامداران کردستان عراق چندماه اخیر با مشکل کمبود منابع آبی رویارو شده اند. به ادعای آنها، ایران در واکنش به تلاش کردستان عراق برای استقلال از ورود بخشی از آب جاری به آن منطقه جلوگیری کرده است.

تهران این ادعا را رد می کند و می‌گوید که آب را برای مصرف داخلی لازم دارد.

کشاورزان کرد عراقی اما به الجزیره توضیح داده‌اند که سطح آب ورودی تنها پس از اعلام خبر برگزاری همه‌پرسی استقلال در ۲۵ سپتامبر، یعنی از اوایل تابستان امسال کاهش یافت.

تهران از ابتدا مخالف برگزاری همه‌پرسی استقلال بود، آن را غیرقانونی خواند و وعده داد که برای جلوگیری از جدایی اقلیم کردستان از عراق تمهیدات سخت‌گیرانه‌ای را اتخاذ کند.

مرزهای هوایی ایران اکنون به روی اقلیم کردستان بسته شده است. گفته می‌شود که نیروهای مسلح ایران با همکاری ارتش عراق مرزهای زمینی اقلیم کردستان را نیز به زودی مسدود می‌کنند.

بستن آب در عید فطر

کمبود آب در اقلیم کردستان از عید فطر سال جاری آغاز شده است. هم‌زمان با عید فطر، ایران جریان آب رود «زاب کوچک» به کردستان عراق را بدون اطلاع قبلی بست. عید فطر امسال مصادف با ۲۶ ژوئیه بود و مسعود بارزانی، رئیس حکومت خودمختار اقلیم کردستان ۷ ژوئیه یعنی حدوداً سه هفته پیش از این تاریخ خبر برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق را اعلام کرده بود.

رودخانه زاب کوچک از ایران سرچشمه می‌گیرد و با گذر از کردستان عراق به دجله می‌ریزد. ساخت سد سردشت بر روی زاب کوچک اعتراض دولت اقلیم را برانگیخته بود. عبدالستار مجید، وزیر کشاورزی کردستان عراق تیر سال جاری اعلام کرده بود که این سد از ٨٠‌ درصد حق‌آب اقلیم کردستان کاسته است.

ایران اعلام کرده که بخشی از آب رودخانه زاب کوچک را برای مبارزه با خشک‌شدن دریاچه ارومیه به سوی آن تغییر مسیر می‌دهد. فعالان و کارشناسان محیط زیست با این طرح مخالفت کرده‌اند. به گفته این کارشناسان، طرح انتقال آب زاب کوچک به دریاچه ارومیه صدمات زیست‌محیطی پرپیامدی به بار می‌آورد، جلوی خشکی دریاچه ارومیه را نمی‌گیرد و تنها یک اقدام سیاسی است.

مقام‌های ایرانی اما در حال ادامه این طرح هستند و وعده داده‌اند که آب زاب تا پایان سال آینده به دریاچه ارومیه بریزد.

روایت کشاورزان آسیب‌دیده

سطح آب برخی چاه‌های اقلیم کردستان از چهار متر به یک متر کاهش یافته و فشار آب در برخی مناطق حتی برای پمپ‌کردن آن کافی نیست.

سلام رسول، یکی از کشاورزان آسیب‌دیده در جریان قطع آب زاب کوچک که محصولات مختلفی را می‌کارد، هم اکنون به خاطر کاهش آب دچار مشکل شده است. به گفته او، تنها دو هکتار از زمین ۱۰ هکتاری‌اش قابل کاشت است.

رسول می‌گوید که در صورت ادامه وضعیت کنونی، باید زمینش را رها کند و به کار دیگری بپردازد.

یک پرورش‌دهنده ماهی نیز به الجزیره گفته است که آب کافی برای ادامه اصولی کار خود در اختیار ندارد.

همچنین اقلیم کردستان عراق از آب رودخانه زاب کوچک برای تولید برق استفاده می‌کند. با قطع‌شدن جریان آب این رودخانه، کردها با مشکل برق نیز مواجه شده اند.

دولت مرکزی عراق تاکنون نسبت به این واکنش درخوری نشان نداده است. مقام‌های اقلیم کردستان عراق اما نسبت به کاهش حق‌آب اقلیم اعتراض کرده‌اند.

جنگ آب خاورمیانه

کارشناسان مسئله آب را یکی از مهم‌ترین مسائل ژئوپولتیکی خاورمیانه می‌دانند. مقام‌های ایرانی بارها اعلام کرده اند که بحران آب در ایران به مسئله‌ای امنیتی بدل شده.

عباس عراقچی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران شهریورماه امسال نسبت به احتمال «جنگ آب» در خاورمیانه هشدار داده بود.

عراقچی گفته با تشدید بحران آب، وزارت خارجه بخشی به نام «دیپلماسی آب» تشکیل داده و دستیار ویژه‌ای سرپرستی آن را بر عهده گرفته است.

او که سال ۱۳۹۵ کتاب «دیپلماسی آب‌های فرامرزی و نظام بین الملل» را منتشر کرده بود با اشاره به پیش‌بینی‌ یونسکو گفت «منطقه‌ خاورمیانه‌ و از جمله‌ ایران تا سال‌ ۲۰۲۵ میلادی‌ در پی کاهش‌ سرانه‌ منابع‌ آب‌ تجدیدپذیر منطقه‌ به‌ کم‌آبی‌ و تنش‌ آبی‌ دچار می‌شود». به گفته عراقچی «حتی ممکن است بخش‌هایی از سرزمین ایران به طور کامل یا به میزان زیاد به خاطر این موضوع از حیز انتفاع ساقط شوند».

بنابر گزارش مؤسسه منابع جهانی (WRI) درباره وضعیت منابع طبیعی در خاورمیانه، ایران، بحرین، کویت، قطر، امارات، فلسطین، عربستان سعودی، اسرائیل، عمان، لبنان، عراق، اردن، لیبی، الجزایر، سوریه و تونس از جمله کشورهایی هستند که در معرض از بین رفتن کامل منابع آبی خود تا سال ۲۰۴۰ قرار دارند.

در همین زمینه