توافق ایران و عراق بر سر انتقال معاوضه‌ای نفت کرکوک

دولت مرکزی عراق بر سر معاوضه  ۶۰ هزار بشکه نفت خام کرکوک با همان میزان نفت خام ایران توافق کرد. ایران نفت خود را در ازای نفت کرکوک از طریق خلیج فارس به بندری در عراق صادر می‌کند.

به گزارش خبرگزاری «رویترز»، جبار اللعیبی، وزیر نفت عراق شنبه ۹ دسامبر / ۱۸ آذر از امضای این توافق سوآپ نفتی خبر داد.

او در بیانیه‌ای اعلام کرد که بر اساس توافق امضاشده، ایران موظف است تا در ازای نفتی که از کرکوک دریافت می‌کند، نفتی با همان خصوصیات و به همان میزان» به بندرهای جنوب عراق در خلیج فارس تحویل دهد.

جبار اللعیبی، وزیر نفت عراق مردادماه سال جاری با بیژن نامدار زنگنه، همتای ایرانی خود برای انتقال نفت کرکوک به ایران برای پالایش توافق کرده‌بود. درست پیش از برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق در ابتدای مهرماه.

این توافق به بغداد اجازه می‌دهد تا به فروش نفت خام کرکوک ادامه دهد. فروش نفت پس از خارج کردن کنترل چاه‌های نفت از دست نیروهای اقلیم کردستان عراق در اکتبر امسال متوقف شده بود.

با انتشار خبر برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان از عراق فشارها بر این حکومت محلی به ویژه از ناحیه صادرات نفت افزایش یافت. بغداد با آنکارا رایزتی کرد تا درآمدهای حاصل از فروش نفت اقلیم کردستان را تصاحب کند و سپس ترکیه خرید نفت اقلیم کردستان را تنها از مجرای دولت مرکزی ادامه داد.

پس از برگزاری همه‌پرسی پارلمان عراق پنجم مهرماه به دولت حیدرالعبادی، نخست‌وزیر عراق دستور داد تا چاه‌های نفت کرکوک را تصرف کنند. در همان روز ارتش عراق با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد یک هیأت بلندپایه نظامی از بغداد به تهران رفته با این هدف که «عملیات نظامی» را با مقامات ایرانی هماهنگ کند.

دوشنبه ۱۶ اکتبر ارتش عراق و حشد شعبی در واکنش به برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان کنترل منطقه نفت‌خیز کرکوک و نیز کنترل شرکت نفت شمال در این استان را به دست گرفتند و در استان نینوا پیشروی کردند. در ادامه این درگیری‌ها، گزارش‌های ضد و نقیضی منتشر شده بود از پیشروی حشد شعبی در منطقه ربیعه برای به دست گرفتن کنترل خط لوله‌‌ای که نفت اقلیم کردستان را به خارج از عراق صادر می‌‌کند.

صادرات نفت اقلیم پس از وقایع کرکوک ۴۰۰ هزار بشکه کاهش یافته است.

حکومت اقلیم کردستان حدود سه سال پیش پس از غلبه بر نیروهای «دولت اسلامی» توانست بر منابع نفتی کرکوک و نینوا مسلط شود و تولید روزانه نفت را به ۶۵۰ هزار بشکه افزایش دهد.

گام اول از پروژه‌ای بزرگ‌تر؟

بر اساس توافقی که اللعیبی شنبه از امضای آن خبر داد، تانکرهای نفت‌کش روزانه تا حداکثر ۶۰ هزار بشکه نفت کرکوک را به پالایشگاهی در منطقه مرزی کرمانشاه ایران منتقل خواهند کرد.

اگرچه میزان نفت انتقالی بر اساس این توافق بین ۳۰ هزار تا ۶۰ هزار بشکه در روز است، اما وزیر نفت عراق از پروژه‌ای بزرگتر سخن گفت.

به گفته اللعیبی، دو کشور قصد دارند تا برای انتقال نفت کرکوک خط لوله‌ای بسازند تا دیگر نیازی به تانکر نباشد.

تهران و اقلیم کردستان عراق در سال ۲۰۱۵ برای احداث یک خط لوله‌ مشترک برای سوآپ نفت اقلیم به ایران توافق کرده بودند، اما این توافق عملی نشد، تا اینکه دی سال گذشته، بیژن نامدار زنگنه به عراق سفر کرد و در دیدار و گفت‌وگو با وزیر نفت عراق بر سر احداث یک خط لوله نفت از سلیمانیه به ایران به توافق رسید. با تحقق این پروژه نفت کرکوک به شبکه نفت ایران متصل می‌شود و دولت مرکزی عراق می‌تواند نفت کرکوک را از طریق ایران به سایر نقاط جهان صادر کند.

این خط لوله موسوم به خط لوله سلیمانیه می‌تواند جایگزین خط صادراتی کنونی از کرکوک به ترکیه و سپس مدیترانه شود. خط لوله‌ای که اقلیم کردستان عراق از آن بهره می‌برد.

در همین زمینه