محیط زیست در سال ۲۰۱۷، آنچه گذشت

در سال ۲۰۱۷ خبرهای محیط زیستی بد از خبرهای خوب پیشی گرفتند. نتیجه انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا به همبستگی جهانی برای حفاظت از محیط زیست آسیبی جدی وارد کرد. هرچند بنابر نظر فیزیکدانان نیوتنی، در برابر هر عملی عکس‌العملی وجود دارد، مساوی با آن و در جهت مخالف. به عبارت دیگر جنبش‌های سبز و کشورهای دیگر برای حفاظت از زمین عزمشان بیش از پیش فعال شده است.

در این مطلب گذری خواهیم داشت بر اصلی‌ترین چالش‌های زیست محیطی در یکسال گذشته.

۱- آتش‌سوزی‌ها، بادها، و باران‌های آخرالزمانی

برای بیش از یک دهه و از زمان توفند(تندباد دریایی) کاترینا که بخشی از نیواورلئان آمریکا را ویران کرد، دانشمندان و اقلیم‌شناسان پیوسته هشدار می‌دهند که تغییرات آب و هوایی رویدادهای غیرعادی‌ای را در پی خواهند داشت. در سال ۲۰۱۷ دیگر نمی‌شد از این هشدار چشم‌پوشی کرد.

ابتدا با توفان «هاروی» طرف شدیم که منجر به راه افتادن سیلی گسترده در نواحی‌ای از هیوستون تگزاس شد، و دوازده هزار خانه را ویران کرد و به بیش از دویست هزار خانه آسیب رساند، در مجموع خسارتی بالغ بر ۱۸۰ میلیارد دلار. سپس توفند ایرما در فلوریدا،‌ و متعاقب آن توفان ماریا در پورتو ریکو که شبکه برق‌رسانی را از کار انداخت و منجر به طولانی‌ترین خاموشی در تاریخ ایالات متحده شد. این طوفان‌ها و اتفاقات بعدی آن تلفاتی با بیش از هزار کشته بر جای گذاشتند.

پس از این باران‌های سیل‌آسا توفان‌های آتش‌زا آمدند. در ابتدای اکتبر بادهای خشک و گرم دیابلو به مجموعه‌ای از آتش‌سوزی‌هایی انجامیدند که در چشم بهم زدنی در نواحی کالیفرنیای شمالی گسترش یافتند و چهل و دو کشته بر جای گذاشتند. در ماه دسامبر آتش‌سوزی در تپه‌های اطراف سانتاباربارا در کالیفرنیا گسترش یافت. طبق نظر برخی از دانشمندان و اقلیم‌شناسان اندازه و شدت این آتش‌سوزی‌ها و نیز زمان‌بندی بی‌سابقه آنها (آتش‌سوزی در کریسمس!) با گرم‌شدن کره زمین در ارتباط است.

دانشمندان اکنون می‌گویند که پیوندهای آشکاری میان افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای و این رویدادهای آب و هوایی غیر عادی وجود دارد. برای اولین‌بار در گزارش سالانه انجمن هواشناسی آمریکا در سال ۲۰۱۷ این نتیجه‌گیری وجود دارد که «بدون تغییرات آب و هوایی ساخته دست بشر» این رویدادهای آب و هوایی غیرعادی ممکن نمی‌شود.

۲- وداع با توافق پاریس، خداحافظ نیروگاه‌های پاک

اثرات تغییرات آب و هوایی احتمالاً برای اکثر دانشمندان آب و هوایی و نیز اکثریت آمریکایی‌ها آشکار است، ولی رئیس جمهوری ایالات متحده دونالد ترامپ و اعضا اصلی کابینه او قصد ندارند از این جهل عمدی نسبت به خطرات کنونی تغییرات آب و هوایی دست بکشند.

در ماه ژوئن دونالد ترامپ با تصمیم خود آمریکا را از عمل به تعهدات توافق پاریس معاف کرد،‌ توافقی که طبق آن میزان تولید گازهای گلخانه‌ای کاهش می‌یابد و افزایش میانگین درجه حرارت کره زمین تا یک و نیم درجه سانتیگراد محدود می‌شود.

دونالد ترامپ مدعی بود که «توافق پاریس در حق ایالات متحده انصاف را رعایت نکرده و عملاً آمریکا را مجازات می‌کند». ادعایی که کاملاً کاذب است. توافق پاریس بر عکس توافق‌های قبلی بین‌المللی همه تولیدکنندگان اصلی گازهای گلخانه‌ای- مثل هند، چین، کشورهای اروپایی و نیز ایالات متحده را متعهد و مسئول می‌کند.

همچنین طبق مفاد توافقنامه پاریس، آمریکا نمی‌تواند زودتر از سال ۲۰۲۱ خود را معاف از عمل به تعهدات این قرارداد بداند.

۳- شیادی برای صنعت سوخت‌های فسیلی

احتمالاً از زمان جیمز وات- نخستین وزیر کشور کابینه رونالد ریگان- تا کنون، هیچ یک از اعضای کابینه‌ دولت به اندازه اسکات پرویت با مسائل محیط زیست دشمنی نکرده است. دونالد ترامپ اسکات پرویت را به عنوان مدیر آژانس حفاظت از محیط زیست EPA منصوب کرد.

وقتی که پرویت دادستان اُکلاهما بود سیزده بار آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا (EPA) را تحت تعقیب قانونی قرار داد و در صفحه لینکدین خود نوشت: «پیشگام در مبارزه علیه برنامه‌های EPA». او از اصلی‌ترین منکران نسبت میان فعالیت‌های بشری و تغییرات آب و هوایی است.

علاوه بر عقب‌نشینی برنامه‌ریزی شده او از برنامه نیروگاه‌های پاک، پرویت به عنوان مدیر EPA در برخی از اعمال ضد محیط زیستی دیگر نیز پیشتاز است: بهار گذشته پروییت دادخواستی را رد کرد که بنابر آن نباید از مواد شیمیایی کلروپریفیس در صنعت غذا استفاده کرد. رد این درخواست در حالی صورت می‌گرفت که پیشتر دانشمندان خود EPA به این نتیجه رسیده بودند که استفاده از مواد شیمیایی در صنعت غذا پیامدهای زیانباری در پی خواهد داشت.

او همچنین مخالف حد گذاری بر  میزان جیوه و سایر ترکیبات سمی تولید شده در نیروگاه‌ها است.

۴- جنبشی در حال حرکت

فیزیکدانان نیوتنی می‌گویند که برای هر عملی عکس‌العملی وجود دارد مساوی با آن و در جهت مخالف. این قانون طبیعی در سیاست نیز صادق است.

تیم اجرایی دونالد ترامپ به هر عمل زیست محیطی حمله می‌کنند، این حمله گسترده نیرویی تازه به درون جنبش محیط زیستی آمریکا دمیده،‌ جنبشی که در آن میلیون‌ها آمریکایی مشارکت می‌کنند.

در سال ۲۰۱۷ این روح تازه خود را در کف خیابان‌ها آشکار کرد، و صدهزار نفر از مردم از سراسر آمریکا به خیابان‌ها آمدند تا پاسخی معقول برای این بحران آب و هوایی طلب کنند.

در روز کره زمین و نیز یک هفته بعد از آن جمعیت بسیاری در بلوارها واشنگتن دی سی برای راهپیمایی تغییرات آب و هوایی گرد آمدند.

۵- آسیب به پارک‌ها و نواحی عمومی

گرند کنیون، گرنت تتون، مانت لاسن، زیون کنیون- این‌ها تنها برخی از مکان‌هایی است که حفظ آنها به خاطر اقداماتی در گذشته است. در صدسال گذشته که رؤسای جمهوری آمریکا برای حفظ و نگهداری از نواحی و چشم‌اندازهای منحصر به فرد در آمریکا به قانون دوران تدی روزولت استناد کرده‌اند.

این روال برقرار بود تا دوران ریاست جمهوری ترامپ و وزیر کشور او یعنی رایان زینک.

در ماه آوریل گذشته ترامپ به زینک مأموریت داد که قوانین مربوط به آثار تاریخی و نواحی عمومی و مناطق ملی را بازبینی کند و توصیه‌های خود برای تغییر این قوانین یا کم کردن دامنه آنها را مطرح کند.

در دسامبر گذشته دونالد ترامپ برای تحقق بخشیدن به یکی از وعده‌های خود به مردم یوتا مساحت مناطق حفاظت شده بیرزارز و گراند استیرکیس را به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش داد.

اکنون پرسش این است که آیا ترامپ می‌تواند مساحت مناطق حفاظت شده را تغییر دهد؟ طبق نظر بسیاری از حقوقدانان قوانین قبلی تنها به رئیس جمهوری اجازه می‌دهد که مناطق حفاظت شده جدیدی را ایجاد کند و او حق ندارد که مناطق قبلی پارک‌های ملی را تغییر کاربری دهد.

۶-کابوس‌های قطب شمال و تغییر چشم‌انداز قطب جنوب

برای دهه‌ها فعالان محیط زیست و بومیان آلاسکا در برابر حفاری برای نفت در منطقه حفاظت شده Arctic National Wildlife Refuge قطب شمال مقاومت می‌کردند. در دوران جورج بوش تلاش بسیاری برای شکستن این مقاومت صورت گرفت ولی هیچکدام از اینها تا زمان دونالد ترامپ نتیجه‌بخش نبود. در سال ۲۰۱۷ سناتور لیزا مورکوسکی، سناتور جمهوریخواه اهل آلاسکا در نهایت این منطقه بکر در شمال شرقی آلاسکا را برای حفاری‌های نفتی دسترس‌پذیر کرد.

در روزهای پیش از کریسمس کاخ سفید لایحه مالیاتی را تدوین کرد. این لایحه در مجلس سنا نیز تصویب شد. بنابر این لایحه استخراج سوخت‌های فسیلی از منطقة حفاظت شده در آلاسکا ممکن می‌شود.

در سال ۲۰۱۷ با جدا شدن یک کوه یخی عظیم چشم انداز قطب جنوب نیز تغییر کرد. این توده یخ در شمالی‌ترین قسمت قطب جنوب قرار داشت و مساحت آن ۶۰۰۰ کیلومتر مربع بود. دانشمندان بر این باورند که گرمایش آب و هوا و تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت انسان عامل جدا شدن این توده یخ بود.

۷- به سمت ویرانی

اگر شرکت‌های نفتی بناست که در منطقه حفاظت شده آلاسکا حفاری کنند، بی‌شک سوخت حاصل از این حفاری به درون اتومبیل‌های ما خواهد رفت. خوب است که یادمان باشد که در ایالات متحده اتومبیل‌ها از نظر تولید گازهای گلخانه‌ای گوی سبقت را از نیروگاه‌ها ربوده‌‌اند.

در این خصوص هم خبرهای خوب و هم خبرهای بدی وجود دارد.

اول خبر خوب، این امر تا حدی به آن دلیل رخ می‌دهد که در ایالات متحده تولید برق در دهه گذشته به مراتب تمییز‌تر شده است، و نیروگاه‌های گازی که از نیروگاه‌های زغال‌سنگ تمییز‌تر هستند سهم بیشتری در تولید برق پیدا کرده‌اند. ولی خبر بد این‌که عشق حذف‌نشدنی آمریکایی‌ها به اتومبیل، کامیون و.. به این معناست که تولید گازهای آلاینده از اتومبیل‌ها پس از ثبات نسبی چندساله روند صعودی پیدا کرده است.

همچنین افزایش تولیدات گازهای آلاینده از اتومبیل‌ها ( در نسبت با نیروگاه‌ها) حرکت به سمت کربن‌زدایی را دشوارتر می‌کند. زیرا در ایالات متحده تنها ۸۰۰۰ نیروگاه وجود دارد، در حالی که ۲۳۵ میلیون اتومبیل در جاده‌ها روان است و نمی‌توان همه آن‌ها را با وسایل نقلیه برقی جایگزین کرد.

۸- خیابان‌های الکتریکی

در ایالات متحده میزان فروش وسایل نقلیه الکتریکی تنها یک درصد از سهم بازار فروش اتومبیل را به خود اختصاص می‌دهد. بااین‌همه در کشورهای دیگر وضعیت متفاوت است: در سوئد وسایل نقلیه الکتریکی سه درصد از سهم بازار فروش اتومبیل را دارند و در هلند شش درصد، ‌و در نروژ به شکل باورنکردنی‌ای یک سوم از سهم بازار فروش اتومبیل به وسایل نقلیه الکتریکی اختصاص می‌یابد.

در سال ۲۰۱۷ شماری از کشورها اعلام کردند که گذار به استفاده از اتومبیل‌هایی بدون تولید گازهای گلخانه‌ای را سرعت می‌بخشند. در ماه ژوئیه بریتانیا اعلام کرد که فروش وسایل نقلیه بنزینی و دیزلی از سال ۲۰۴۰ ممنوع خواهد شد و فرانسه نیز متعاقباً اعلام کرد که با این هدف همراه خواهد شد. هند در این خصوص بلندپروازانه‌تر عمل می‌کند: فروش اتومبیل‌های غیر الکتریکی از سال ۲۰۳۰ ممنوع خواهد بود.

در کشور نروژ تا سال ۲۰۲۵ اتومبیل‌ها بدون گازها آلاینده خواهند بود.

۹- خرس‌های گریزلی در آستانه

برای خرس‌های گریزلی آمریکایی نیز سال ۲۰۱۷ سال ویژه‌ای بود، زیرا وضعیت حفاظتی آنها مورد چالش قرار گرفته است.

در ماه ژوئن وزراتخانه رایان زینک برنامه حفاظتی دولت اوباما را معلق کرد. برنامه‌ای که تیم اجرایی اوباما مبدع آن بود و بنابر آن خرس‌های گریزلی باید از لیست حیوانات در خطر انقراض بیرون آورده شوند.

تصمیم جدید دولت ترامپ دست شکارچیان را برای شکار خرس‌های گریزلی در ایالت‌هایی مثل اوهایو، مونتانا باز می‌گذارد.

این تصمیم در خصوص خرس‌های گریزلی تنها یک نمونه از تصمیاتی از این دست است.

در سپتامبر گذشته وزیر کشور رایان زینک برنامه مربوط به حفاظت از سیاه‌خروس‌ها sage grouse ( پرندگان محلی آمریکای شمالی) را نیز کنار گذاشت.

۱۰ – علف‌کش‌ها و پایان مونسانتو

قانون‌گذاران عرصه سلامت عمومی، محیط زیست و کشاورزی هرچه بیشتر نسبت به علف‌کش‌های پرفروش در بازار مشکوک می‌شوند. پاییز گذشته برای سه هفته محصول پرفروش علف‌کش شرکت مواد شیمیایی مونسانتو با نام روندآپ از لیست محصولات پرفروش بیرون آمد و در اتحادیه اروپا ممنوع شد.

به دنبال این تصمیم بیش از یک میلیون از اروپایی‌ها دادخواستی را امضا کردند که بنابر آن محصولات شیمیایی باید ممنوع شود. کمیته اروپایی از یک سو با لابی‌گری جدی از سوی شرکت‌های مونسانتو و بایر مواجه شد و از سوی دیگر با درخواست شهروندانش.

منبع