واکنش‌ها به اعتراضات در ایران: هشدار سپاه، حمایت محافظه‌کاران آمریکا

پس از دو روز اعتراض‌ در شهرهای مختلف ایران که از تظاهراتی غافلگیرکننده در مشهد و چند شهر دیگر خراسان رضوی و جنوبی آغاز شد، مقام‌های ایرانی و آمریکایی نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند.

سپاه پاسداران ایران در بیانیه‌ای که به مناسبت روز حکومتی «۹ دی» صادر کرد، اعتراض‌های روزهای گذشته را «فتنه جدید» خواند و اعلام کرد که «عده‌ای با حساسیت‌زدایی از حافظه مردم در آرزوی فتنه‌آفرینی‌های جدید هستند.»

این نهاد نظامی در بیانیه‌اش خواستار مرزبندی بین «انقلابی‌گری» و «انقلابی‌نمایی» و مقابله با عوامل ایجاد «اختلاف داخلی» شد؛ احتمالاً اشاره‌ای به محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری پیشین و حلقه نزدیکان او از جمله حمید بقایی و اسفندیار رحیم‌مشایی که در روزهای اخیر انتقادهای تندی را علیه قوه قضائیه و ریاست آن، صادق آملی لاریجانی مطرح کرده‌اند.

در بیانیه سپاه آمده است که:

جای بسی حیرت است در شرایطی که "وحدت" و یکپارچگی ملت برابر دشمنان انقلاب اسلامی و ملت ایران بیش از هر زمان دیگری لازمه عبور کشور از چالش‌ها و تنگناهای ناشی از سناریوهای خصومت ورزی و کینه توزی‌های نظام سلطه و استکبار است، عده‌ای تحت تأثیر پروپاگاندای آمریکایی ـ صهیونیستی در ایجاد دو قطبی‌های کاذب و نیز امیال شخصی، جناحی و فرقه‌ای با برجسته سازی مشکلات و بی‌تدبیری برخی دستگاه‌ها، در حال حساسیت‌زدایی حافظه تاریخی کشور نسبت به فتنه ۸۸ و خسارت‌های سنگین آن بوده و بر خلاف حماسه نهم دیماه در آرزوی فتنه آفرینی‌های جدید هستند.

مقام‌های دولت حسن روحانی، رئیس‌جمهوری و برخی دیگر از حامیان دولت این اعتراض‌ها را به «دسیسه» مخالفان روحانی مربوط دانستند. ابتدا اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری ایران نسبت به حضور دست‌های پشت‌پرده به ویژه در اعتراض‌های مشهد هشدار داد. او از فرد خاصی نام نبرد، اما سخنان او نیز اشاره‌ای به محمود احمدی‌نژاد و یارانش تعبیر شد. روزنامه مستقل، نزدیک به دولت سخنان او را با تیتر «هشدار به طراحان پشت صحنه تظاهرات» پوشش داد و عکسی از احمدی‌نژاد و یارانش را زیر آن منتشر کرد. احمدی‌نژاد اخیراً به تندی از دولت روحانی نیز انتقاد کرده بود.

محمدرحیم نوروزیان، فرماندار مشهد که نخستین اعتراض‌ها از آنجا آغاز شده بود، نیز از سخنان جهانگیری حمایت کرد. او گفت: «آنچه آقای جهانگیری گفتند درست است. عده‌ای از مخالفان دولت به دلیل عدم فهم، درک و تشخیص صحیح که بتوانند منافع ملی را از مسائل سیاسی تفکیک کنند دچار این مشکل هستند.»

پس از او حسام الدین آشنا، مشاور حسن روحانی نیز موضعی مشابه گرفت و گفت: «سالها پیش از ضرورت "رفع فتنه‌های خطرناک و خاموش کردن آتشی که هم اکنون دودش در فضا قابل مشاهده است" سخن گفته شد؛ اما آن فتنه‌ها نه فقط در "پروسه انتخابات" بلکه در "پروژه احمدی نژاد" ریشه داشت.» سخنان او با واکنش تند حامیان احمدی‌نژاد مواجه شد. پویا دبیری مهر، از مدیران روزنامه «هفت صبح»، نزدیک به مشایی او را در کانال تلگرامی «دولت بهار» وابسته به حامیان احمدی‌نژاد، تهدید به افشاگری کرد.

محمدعلی ابطحی، معاون محمد خاتمی، رئیس‌جمهوری پیشین ایران نیز در پیامی اینستاگرامی این اعتراض‌ها را برخاسته از «تحریک» مخالفان دولت روحانی، به‌ویژه احمدی‌نژاد و محافظه‌کاران تندروی جبهه پایداری نسبت داد.

برخی دیگر از اصلاح‌طلبان اما خواستار رسیدگی به مطالبات معترضان شدند. محمود صادقی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در توئیتی نوشت که «به جای پاسخگویی، به تئوری توطئه پناه نبریم». عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوی دولت خاتمی نیز موضعی مشابه گرفت و در گفتگو با روزنامه آفتاب از حسن روحانی خواست تا با مردم سخن بگوید.

برخی محافظه‌کاران اما تظاهرات در شهرهای مختلف را اعتراضی به «ناکارآمدی‌» دولت روحانی تعبیر کرده‌اند. محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در پیامی اینستاگرامی خواهان «پاسخگویی عملی به جای حرف‌درمانی» شد و نوشت:

مردم معترض ما هوشیار هستند و صف خود را از معاندین جدا می‌کنند، در هر اعتراضی ممكن است، از منافقین گرفته تا فتنه گران وارد شوند ولی مردم شعارهای آن‌ها را تکرار نمی‌کنند، در مقابل هم دولتی‌ها و مجلسی‌ها، مشكلات را حل كنند.

عزت‌الله ضرغامی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی هم در سخنرانی پیش از خطبه‌های این هفته نمازجمعه تهران گفت «اگر مردم در جایی اعتراض کردند و ناراحتند و شعار می دهند اینها همان مردمی هستند که در ۹ دی ماه و ۲۲ بهمن برای دفاع از کیان نظام و ولایت فقیه به میدان آمدند که تنها فشار مشکلات بر آنها فائق آمده است و اعتراض مردم به فقر و بیکاری به معنای ضدیت با انقلاب نیست.» با این حال پس از او محمدعلی موحد کرمانی، امام جمعه موقت تهران در سخنانش خواستار سانسور اینترنت به شیوه چین برای جلوگیری از بروز ناآرامی‌ها شد.

ابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی و نامزد شکست‌خورده محافظه‌کاران در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر نیز در حساب توئیتری خود به اعتراض‌ها واکنش نشان داد و آنها را تلویحاً به ناکارآمدی دولت در حل مسائل اقتصادی مرتبط دانست. او نوشت که «مردم بویژه محرومین از لحاظ معیشتی تحت فشار هستند... اگر امروز دولتمردان قصد و اراده جدی برای حل مسائل اقتصادی داشته باشند و با قدرت پا در این عرصه بگذارند حتما ملت پشتیبان آنها خواهد بود.»

واکنش‌های خارجی: حمایت محافظه‌کاران آمریکا

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در یک پیام توئیتری نسبت به اعتراض‌ها در ایران نشان داد و نوشت: «گزارش‌های بسیار از اعتراض‌های صلح‌آمیز شهروندان ایرانی که از فساد رژیم و به باد دادن ثروت ملت برای تأمین مالی تروریسم در خارج خسته شده‌اند. حکومت ایران باید به حقوق مردمش از جمله حق بیان خودشان احترام بگذارد. جهان در حال تماشا است.»

پیش از آن، گروهی از کاربران ایرانی توئیتر پیام‌هایی خطاب به حساب کاربری دونالد ترامپ با هشتگ helpiran# می‌فرستادند. گروه دیگری از کاربران ایرانی از این حرکت انتقاد کرده‌اند.

هیتر نوئرت، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده در بیانیه‌ای حمایت واشنگتن از اعتراض‌ها در ایران را اعلام کرد و از دیگر کشورها خواست تا به شکلی علنی به اعلام حمایت بپردازند. در این بیانیه چنین آمده است:

ما گزارش‌های مربوط به چندین اعتراض صلح‌آمیز شهروندان ایران در شهرهای مختلف این کشور را دنبال می‌کنیم... ایالات متحده دستگیری این معترضان را قویاً محکوم می‌کند. ما از تمام ملت‌ها می‌خواهیم تا به شکلی عمومی از مردم ایران و مطالبات آنها برای دستیابی به حقوق اساسی و پایان یافتن فساد اعلام حمایت کنند. در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۷، [رکس] تیلرسون، وزیر خارجه به کنگره گفت که «از عناصری داخل ایران که به تغییر صلح‌آمیز حکومت بینجامند، حمایت می‌کند. آن‌طور که ما مطلعیم، چنین عناصری آنجا حاضرند.» وزیر خارجه امروز نیز حمایت عمیق خود از مردم ایران را تکرار می‌کند.

پل رایان، رئیس مجلس نمایندگان در کنگره آمریکا نیز در پیامی توئیتری نوشت که «حمایت ما از معترضان غیرخشونت‌طلب در ایران مهم است.»

پیش از آنها تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی و از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای با ایران خواستار حمایت از معترضان در ایران شده بود.

کارل بیلت، نایب رئیس شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا نیز در سلسله‌ای از توئیت‌ها به این اعتراض‌ها پرداخت و نوشت: «شاید اعتراض‌ها را تندروها برای ضربه‌زدن به روحانی آغاز کرده باشند، اما این اعتراض‌ها اکنون خصلت دیگری یافته اند. تا کنون رژیم پاسخ نرمی نشان داده، اما به احتمال زیاد نیروهایی داخل آن خواهان روش‌های خشن برای برخورد هستند.»

شنبه ۹ دی قرار است تجمع حامیان حکومت برگزار شود. برخی از فعالان در شبکه‌های اجتماعی خواهان حضور معترضان در تظاهرات حکومتی برای ابراز مخالفت خود شده‌اند.

در همین زمینه