در لزوم تشکیل شورا

ابتکار عمل نباید به دست رژیم بیافتد

جنبش

یک هفته پس از شروع اعتراضات و گسترش آن به شهرهای کوچک و بزرگ ایران، دیگر چاره‌ای برای حامیان جمهوری اسلامی نمانده است جز اذعان به وجود حرکتی سراسری. با این همه و علی رغمِ شعارهایی که در کوچک‌ترین شهرهای ایران مستقیماً تمامیت جمهوری اسلامی و رهبر آن را هدف می گیرند، برخی سعی می‌کنند اعتراضات را تنها به خواسته‌های معیشتی مردم پیوند بزنند.

هر چند در وهله اول به نظر می‌رسد که تلاش برای این تقلیل ماهیت، واکنش تکراری و ناخودآگاه هواداران حکومت در انکار بحران سیاسی است، اما پافشاری اولیه جناح اصول‌گرا بر تفسیر اقتصادی از تظاهرات‌ها که با برگزاری چند آکسیون اعتراضی نیز همراه بود، به علاوه مکان تجمع اول در مشهد (میدان شهدا در نزدیکی حرم و در مرکز بازار سنتی شهر) و زمان آن (دو روز پیش از سال‌گرد ۹ دی) همراه با ادعاهای جناح اصلاح‌طلب این گمانه را تقویت می‌کند که سپاه پاسداران در تدارک یک عملیات بزرگ بوده است. اعتراضات اقتصادی گسترده به دولت حسن روحانی می‌توانسته بستر مناسبی برای سپاه فراهم کند که در حمایت از معترضین به میدان آمده و قدرت بیش‌تری طلب یا آن را به طور کامل قبضه کند.

اما با شکل‌گیری جنبش و تغییر هدف اعتراضات از دولت به تمامیت رژیم و از حسن روحانی به علی خامنه‌ای برنامه احتمالی این نهاد نظامی با شکست مواجه شد. به نظر می‌رسد جنبش فرودستان اقتصادی و انکارشدگان سیاسی با رادیکالیسم خود، ناخواسته فرصت را از سپاه ربوده و خطری در حد و اندازه یک کودتا را از سر اعتدالیون و اصلاح‌طلب‌های ناسپاس گذرانده است. با این حال ناسپاسی این جناح از حکومت قابل فهم است، چرا که جنبش با حذف کودتا، امکان انقلاب را پیش کشیده است و انقلاب نه با منافع این جناح و نه با جهان‌بینی ایشان نمی‌خواند و ظاهرا در صفحاتی که افراد نسبتا اخلاقی و سالم ایشان از تاریخ رهایی بشر خوانده‌اند نیز جایی نداشته است.

این گروه به لطف حذف دیگران هژمونی رسانه‌ای و سازمانی قدرتمندی بر طبقه متوسط دارد. روایت آن‌ها از گذار به دموکراسی، فقط از شرکت ادواری طرفداران‌شان در انتخابات و رای دادن به آن‌ها می‌گوید. روایت آن‌ها از تجربه‌های گذار فقط سوریه را می‌شناسد و در مورد همان نیز ماه‌های ابتدایی انقلاب مردم سوریه در سال ۲۰۱۱ را فاکتور می‌گیرد و همگان را از برآمدن یک داعش در ایران می‌هراساند. آن‌ها این واقعیت را انکار می‌کنند که جنبش سکولار اجتماعی مردم ایران در حال مبارزه با حکومتی اسلام‌گراست. بسیج و سپاه تنها شبه‌نظامیان تکفیری در فضای اجتماعی سیاسی ایران هستند که فعالانه برای حکومت اسلامی می‌جنگند و احتمالاً در آینده نزدیک به آن ادامه خواهند داد. ایران حدود چهار دهه قبل به ورطه حکومت اسلامگرایان افتاد و اکنون وقت نجات آن فرارسیده است.

جنبشی که در این چند روز توانسته دسیسه یک جناح حکومت را نقش بر آب کند و از گفتمان استمرارطلبان به کلی عبور کند، هسته سخت قدرت را در غافل‌گیری فرو برده و افق انقلاب را در برابر خود گشوده است. این جنبش برای رسیدن به پیروزی نیاز به الزاماتی دارد. یکی از مهم‌ترین آن‌ها شورایی از نمایندگان و حامیان جنبش است.

شورا

گستره، پیش‌بینی ناپذیری محله‌های تظاهرات و حتی شهرهای معترض، ناشناخته بودن معترضین و درگیری‌های درون سیستم به گیجی و ناتوانی ناگزیر حکومت در مدیریت جریان سرکوب ختم شده است. ابتکار عمل نخبگان سیاسی آزادی‌خواه می‌تواند قوای معترضین را افزایش داده و ضربات تازه‌ای به حکومت وارد کند.

نخست این‌که تشکیل فوری یک شورا از شخصیت‌های خوش‌نام که در طول سال‌های گذشته باور خود را به دموکراسی و پلورالیسم (سیاسی، فرهنگی و اتنیکی) نشان داده‌اند و ارائه خواسته‌ها و اهداف، مشروط بر این‌که موجب ایجاد ظن مصادره حرکت مردمی نشود، علاوه بر این‌که نشانه‌ای از جدی بودن اعتراضات خواهد بود، تصویری امیدبخش از جنبش و شمایی از آینده دموکراتیک کشور ارائه خواهد کرد.

دوم این‌که در جنبش اخیر هر چند شعارهای سلبی به طور دقیق و بی‌پرده جمهوری اسلامی و متعاقب آن تبعیض، ناکارآمدی، فساد و دیکتاتوری را هدف گرفته‌اند، اما فقدان شعارهای ایجابی موجب هراس یا بهانه‌ای برای ترویج هراس شده است. طبقه متوسط ایران که در سال‌های اخیر محافظه‌کارتر از استانداردهای خرده‌بورژوازی شده است، از تصور هرج و مرج یا تداوم منازعه حاصل از این جنبش بی‌قرار شده است. این گروه بزرگ و قدرت‌مند که ضمن نارضایتی، حداقل‌های زیست را در جمهوری اسلامی داراست و به شدت تحت تاثیر پروپاگاندای اصلاح‌طلبان قرار دارد، با داشتن تصویری روشن از آینده آسان‌تر به جنبش خواهد پیوست.

سوم، این حرکت نشانه‌ واضحی برای جامعه بین المللی خواهد بود، تا بر ترس خود از تغییر در خاورمیانه فائق آید. جایگزینی تصویر هرج و مرج در ایران با افق سر برآوردن یک دموکراسی، حذف امپریالیسم بی‌رحم جمهوری اسلامی و نابودی تروریسم سپاه پاسداران برای جامعه جهانی بدون شورایی متشکل از اپوزیسیون دموکراتیک ناممکن به نظر می‌رسد.

بیشتر بخوانید: