انتخابات عراق: دسته‌کشی و جنگ قدرت مدام حادتر می‌شود

مبارزه انتخاباتی در عراق آغاز شده، و آن طور که از هم اکنون پیدا است، مبارزه‌ای سخت و نفس‌گیر خواهد بود. مقرر است انتخابات مجلس در ۱۲ می‌(۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۷) با حضور ۲۷ ائتلاف و ۱۴۳ حزب برگزار شود، و انتظار می‌رود این انتخابات، چشم‌انداز سیاسی عراق را به کلی تغییر دهد. از شنبه ۱۳ ژانویه، بیانیه است که پشت بیانیه صادر می‌شود، در همین مدت کوتاه ائتلاف‌هایی شکل گرفته و از هم پاشیده‌اند؛ مهم‌ترین آنها، ائتلاف ۲۴ ساعته حیدر عبادی با حشد شعبی بود که البته از هم پاشید. موقعیت و آینده نخست‌وزیر اکنون پس از این اتفاق به خطر افتاده است.

از نصر تا فتح: همه برای پیروزی

روز یکشنبه حیدر عبادی، خبر از تشکیل ائتلافی  فراشیعه و ملی داد: ائتلاف نصر. نیروهای بسیج مردمی موسوم به حشد شعبی و نیروهای پارلمانی شیعه طرفدار ایران با اعلام مشارکت در این فهرست انتخاباتی، از این ائتلاف حمایت کردند. این حمایت اما ۲۴ ساعت بیشتر طول نکشید. و از روز دوشنبه، نیروهای حشد شعبی کناره‌گیری خود را به «دلایل فنی» از این ائتلاف اعلام کردند.

بنا به اظهارات چهره‌های نزدیک به نخست‌وزیر، این کناره‌گیری غالباً به خاطر عدم پذیرش شرایط نخست‌وزیر بوده است. معیار حیدر عبادی برای انتخاب نامزدها، نه باور دینی آنها که تخصص و صلاحیتشان است، و این موضوعِ مورد اختلاف نیروهای حشد شعبی با اوست.

موضوع مناقشه‌برانگیز دیگر به مسأله مبارزه با فساد مربوط می‌شود. برای حیدر عبادی، نامزدهایی در اولویت هستند که از اقدامات ضدفساد او تمام قد دفاع کنند، این در حالی ‌است که برخی نیروهای حشد شعبی مدعی‌اند، دست بعضی از افراد فهرست نخست‌وزیر آلوده به فساد است.

ابوآلا الولایی، دبیر کل «کتائب سیدالشهدا»، از گروه‌های حاضر در حشد شعبی، اما معتقد است که این جدایی چیزی جز یک «تاکتیک انتخاباتی» نیست؛ چرا که به گفته او نظام انتخاباتی طوری طراحی شده، که اگر آنها با فهرست‌های جداگانه شرکت کنند، در کل امکان تصاحب کرسی‌های بیشتری را خواهند داشت.

روحانی مهشور شیعه، مقتدی صدر – که در صف اصلی مخالفان نفوذ ایران در عراق قرار دارد — از جمله شخصیت‌های برجسته‌ای بود که صراحتاً ائتلاف میان حیدر عبادی و حشد شعبی را مورد انتقاد قرار داد. مقتدی صدر که به تازگی با حزب کمونیست عراق به توافق رسیده، اعلام کرده است که در انتخابات تنها از تکنوکرات‌های مستقل حمایت خواهد کرد.

آنچه مشخص است، هشت گروه از گروه‌های حاضر در حشد شعبی، از جمله حزب‌الله عراق، عصائب الحق (به رهبری قیس خزعلی) و سازمان بدر (به ریاست هادی عامری)، مستقل از ائتلاف تحت رهبری نخست‌وزیر عراق و با پرچم ائتلاف فتح در انتخابات شرکت خواهند کرد. پشتوانه سیاسی این گروه‌ها برای شرکت در انتخابات، پیروزی‌های نظامی‌ای است که در برابر داعش به دست آورده‌اند.

جدایی تهران از واشنگتن

۲۴ ساعت پس از یک پیروزی زودرس، این جدایی  را می‌توان شکستی زودهنگام برای نخست‌وزیر عراق دانست. اکنون حیدر عبادی نه فقط باید رقیب و سلف بزرگ خویش، نوری مالکی را – که با ائتلاف دولت قانون در انتخابات شرکت می‌کند — در رقابت پشت سر بگذارد، بلکه باید از پس این رقبای تازه از راه رسیده نیز برآید؛ رقبایی که حضورشان در صحنه رقابت می‌تواند ترکیب مجلس را به کلی تغییر دهد. ۱۵ سال پیش که حکومت صدام سقوط کرد، همه این رقبا زیر پرچم حزب دعوت اسلامی در یک صف متحد بودند.

رهبران گروه‌های حاضر در حشد شعبی صراحتاً تأکید کرده‌اند که ارائه فهرست مستقل، به معنای اختلاف با نخست‌وزیر نیست؛ مشخصاً هادی عامری، رئیس سازمان بدر گفته است که ائتلاف فتح برای اتحاد با حیدر عبادی پس از انتخابات آماده است. با این حال، نمی‌توان انکار کرد که فروپاشی ۲۴ ساعته ائتلاف نخست‌وزیر با گروه‌های حشد شعبی، به اعتبار و حیثیت سیاسی او ضربه خواهد زد، به خصوص آنکه از پیش بسیاری از عراقی‌ها، نخست‌وزیر را یک «کلاه‌بردار» می‌دانند.

حیدر عبادی، در کنار ایاد علاوی – نخست‌وزیر سابق عراق و از مخالفان دخالت تهران در امور عراق — عمدتاً نامزد مورد نظر آمریکا در انتخابات برشمرده می‌شود؛ و از این بابت، کناره‌گیری گروه‌های حاضر در حشد شعبی از حیدر عبادی را می‌توان به جدایی مسیر تهران و واشنگتن در آینده عراق تعبیر کرد.

انتخابات عراق در شرایطی قرار است در کمتر از ۴ ماه دیگر برگزار شود، که بسیاری از احزاب و گروه‌های سنی، از جمله فراکسیون پارلمانی «تحالف القوی العراقیه» خواستار به تعویق افتادن آن هستند، و بسیاری از احزاب و گروه‌های کرد، از جمله حزب دموکرات کردستان، آن را تحریم کرده‌اند. مسأله آوارگان سنی و اشغال کرکوک به دست دولت مرکزی از جمله دلایل اصلی این گروه‌ها برای تعویق یا تحریم انتخابات است.
مجلس عراق پنجشنبه ۱۸ ژانویه برای تصمیم‌گیری در مورد زمان نهایی برگزاری انتخابات تشکیل جلسه داد اما به دلیل به حدنصاب نرسیدن شمار نمایندگان حاضر موفق به اخذ تصمیم نهایی نشد.

در همین زمینه