کمپین‌های هلندی علیه خشونت خانگی و قتل‌های ناموسی

فروغ. ن. تمیمی – خشونت روا شده بر زنان درروابط خویشاندی یکی ازاشکال رایج آزاررسانی جسمی و روحی به آنان دردنیا است. نوعی ازاعمال قدرت با هدف آسیب‌رسانی جسمی و روحی که درتعاریف جامعه‌شناختی به خشونت خانگی معروف است، اما مفهوم “خانگی” تنها اشاره مستقیم به مکان نداشته بلکه خواهان تاکید بر روابط خانوادگی به عنوان یکی از زمینه‌های آزار و اذیت زنان است.

بخش بزرگی از قربانیان خشونت در خانواده را زنان، کودکان و سالمندان تشکیل می‌دهند. معضلی که در تمام اقشار اجتماعی با تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی به نسبت‌های متفاوت وجود دارد.

درجوامع پیشرفته و دموکراتیک، مبارزه با سرکوب فرد در حوزه خصوصی زندگی او با جدیت پی‌گیری می‌شود. به همین خاطر خشونت خانگی نوعی تابو و برای پیشگیری ازآن برنامه‌های گسترده و درازمدت اجرا می‌شود. اطلاع‌رسانی به مردم، شناسایی موارد، مجازات افراد و حمایت از قربانیان معمولاً بخشی ازسیاست دولتی و هم جامعه مدنی در کشورهای غربی است. برای مثال درهلند بخش مهمی از لوایح و قوانین مربوط به ارتقای برابری جنسیتی و پیشرفت اجتماعی زنان با توجه به مسئله رفع تبعیض و هم خشونت در حوزه خصوصی و عمومی علیه آنان تنظیم شده است، اما بدون شک تنها وجود قوانین و امکانات اجتماعی برای پیشگیری از خشونت در حوزه خانواده نمی‌تواند کارآمد و موثر باشد. به همین دلیل کمپین‌های متعدد با شرکت شهروندان داوطلب برای آگاهی‌رسانی و پیشگیری از خشونت خانگی یکی از حوزه‌های فعالیت مدنی زنان است.

ازتحقیقات اخیر روشن می‌شود که پنجاه درصد مردم درهلند هرگزخشونت در روابط خویشاوندی را تجربه نکرده‌اند، اما در پنج سال گذشته ۹ درصد از مردم یک‌بار یا بیشتر درمعرض خشونت خانگی قرار گرفته‌اند. حداقل دویست‌هزار نفر در سال در این کشور شانزده میلیونی در معرض خشونت خانگی قرار دارند. ۱۴ درصد از انواع خشونت‌های روا شده بر زنان در هلند شامل آزار و اذیت خانگی است. در ۷۵ درصد از موارد خشونت فیزیکی گزارش شده است. زنان دراین کشور هم مانند سایرمناطق دنیا بیشتر از مردان در معرض خشونت در روابط خویشاوندی قراردارند. هشتاد و پنج درصد از قربانیان و اذیت خانگی درهلند زنان هستند و بیش ازهشتاد درصد ازمتهمان به اعمال خشونت هم مرد هستند که اکثریت آن‌ها از مهاجران غیر اروپایی بوده‌اند. یکی از انواع خشونت خانگی که در هلند بیشتر درمیان مهاجران ترک دیده می‌شود هم قتل‌های ناموسی است.

درمورد گزارش‌دهی و شکایت کردن از متهم که در بیشتر موارد شوهر، همسر سابق یا فردی ازهمان خانواده است، عواملی مانند ترس، شرم و احساس گناه اغلب موثر بوده و مانع ازگزارش به پلیس می‌شوند. بنابراین آمار موجود در ادار‌ه‌های پلیس برای آگاهی از میزان واقعی وقوع خشونت درفضای خصوصی کافی نیستند. تنها ۱۲ درصد از انواع خشونت‌های خانگی به پلیس گزارش می‌شود.

مبارزه با قتل‌های ناموسی در هلند از ده سال پیش با در پیش گرفتن یک سیاست همه‌جانبه با همکاری دستگاه‌های مسئول و نهاد‌های مردمی در میان مهاجران مسلمان اغلب ترک‌تبار آغاز شد. تمام گروه‌های مذهبی، جریان‌های سیاسی و نهاد‌های مردمی ترک‌تبار با این پروژه در سطح کشور همکاری کردند و فعالیت‌های وسیعی را در میان اقلیت‌های قومی مسلمان سامان دادند

سیاست رسمی وزارت کشور، دادگستری هلند و سازمان‌های مسئول دراین زمینه بر مبنای همکاری همه‌جانبه میان تمام دستگاه‌های مربوطه با نهاد‌های مردمی است. برای مبارزه با خشونت خانگی، همکاری گسترده میان پلیس، امداگران، سازمان‌های زنان، خانه‌های امن و افزون برآن کمپین‌های اطلاع‌رسانی در پیشگیری و حمایت از قربانیان و مجازات مجرمان در سال‌های اخیر بسیار موثر بوده‌اند. این سیاست در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸ با شعار هر مسئله خصوصی یک مسئله اجتماعی است، با به‌راه انداختن کمپین‌های متعدد به مقابله و آگاهی‌رسانی بر این معضل اجتماعی متمرکز شد.

از سال ۲۰۰۲ تمام شهرداری‌ها درهلند موظف به اجرای یک برنامه ملی و منسجم در این زمینه شدند و تمام گروه‌ها و پروژه‌های منفرد در ارتباط و همکاری با یکدیگر قرار گرفتند. افزایش تعداد خانه‌های امن برای قربانیان در طول سال‌های گذشته به‌ خصوص برای زنانی که درمعرض انتقام‌گیری ناموسی قرار دارند، درپیشگیری از وقوع جنایت بسیار مؤثر بوده‌اند. تشکیل گروه‌های داوطلب در بعضی از شهر‌ها در تیمی از افراد با تجربه برای مستقر شدن در محلات و کمک به قربانیان هم از ویژگی‌های این طرح است.

تدوین قوانین جدید مجازات، زندان و جریمه نقدی، محرومیت مجرمان پس از شکایت از آن‌ها از ورود به خانه، برقراری ارتباط با همسر و کودکان و رفتاردرمانی برای مجرمان از روش‌های دیگر پیشگیری از خشونت خانگی است. دوسوم مجرمان خود اغلب در کودکی و نوجوانی قربانی خشونت درخانه بوده‌اند.

تابو‌شکنی درباره قتل‌های ناموسی

آمار واقعی پیرامون میزان تهدید، خشونت و جنایت ناموسی در میان مسلمانان هلند وجود ندارد، اما با توجه به درصد زنان آسیب‌دیده می‌توان گفت که سالانه صد‌ها زن و دختر اغلب از مهاجران مسلمان ترک، افغانی، عراقی و غیره در معرض تهدید و خشونت ناموسی هستند.

مبارزه با قتل‌های ناموسی در هلند از ده سال پیش با در پیش گرفتن یک سیاست همه‌جانبه با همکاری دستگاه‌های مسئول و نهاد‌های مردمی در میان مهاجران مسلمان اغلب ترک‌تبار آغاز شد. تمام گروه‌های مذهبی، جریان‌های سیاسی و نهاد‌های مردمی ترک‌تبار با این پروژه در سطح کشور همکاری کردند و فعالیت‌های وسیعی را در میان اقلیت‌های قومی مسلمان سامان دادند. سازمان‌های مدنی ترک‌تبارها موظف به امضای پروتکل همکاری با نهاد‌های دولتی و فعالیت در زمینه آگاهی‌رسانی درمناطق زندگی خود شدند. هفت کمپین در این زمینه به اجرا درآمد. بیش از هفتادهزار نفر با روش‌های پیشگیری، همکاری با پلیس و خانه‌های امن برای زنان آشنا شدند. جلسات پرسش و پاسخ با حضور چندین هزارنفر در شهرهای مختلف برپاشد.

نقش کمپین‌های آگاهی‌رسانی و فعالیت رسانه‌ای در سطح ملی بسیار مؤثر بوده‌اند. افشاگری، مصاحبه و انتشار داستان‌های واقعی از زندگی زنانی که قربانی خشونت بوده‌اند از جمله فعالیت‌های انجام شده است.