جنگ علیه آلودگی هوا- تجربه شگفت‌آور چین

کشوری که گمان می‌رود آلودگی هوایش سالانه جان بیش از یک میلیون نفر را می‌گیرد، اکنون با راه حل‌هایی ابتکاری به جنگ آلودگی هوا رفته: در مرحله نخست چین آلودگی هوا را به موضوعی بدل کرده که در فضای عمومی درباره آن گفتگو می‌شود. در مرحله بعد دولت تمرکز خود را بر روی صنایع سنگین گذاشته. همزمان کیفیت بنزین و گازوئیل بهبود پیدا کرده و شهروندان نیز برای استفاده از اجاق‌ها و کوره‌های ذغالی محدود شده‌اند.

در سال ۱۹۷۶ زلزله‌ای شهر تانگشان در کنار دریای زرد را به شکل گسترده‌ای ویران کرد، و حدود ۲۴۰ هزار کشته - تقریباً معادل یک چهارم جمعیت شهر- بر جای گذاشت. پس از این اتفاق شهر تانگشان دوباره بازسازی شد و نقشی مهم در ساخته شدن چین مدرن ایفا کرد.

امروزه تانگشان یکی از مراکز صنعتی چین است که عمده سوخت خود را از سوزاندن ذغال سنگ تأمین می‌کند. صنایع عمده این شهر عبارت‌اند از سیمان، مواد شیمیایی، و صنایع فولاد که بیش از ۵ درصد از فولاد جهان را تولید می‌کنند. اما بر فراز این شهر، ساختمان‌ها،‌ و کارخانه‌های آن لایه ضخیمی از مه‌دود نمایان است.

سالانه آلودگی هوا در چین سبب‌ مرگ دست کم ۱.۱ میلیون نفر می‌شود. در این میان، تانگشان به عنوان ششمین شهر آلوده چین شناخته شده است. دود ناشی از سوزاندن ذغال سنگ در کارخانه‌ها و نیروگاه‌ها به سمت پکن حرکت می‌کنند،‌ و سبب‌ساز چیزی می‌شوند که به آلودگی آخرالزمانی مشهور است.

سه سال پیش در کنگره سالانه حزب کمونیست کیانگ لی اعلام کرد که اکنون در چین ما در حال جنگ با آلودگی هوا هستیم. او همچنین در کنگره حزب در ماه مارچ گذشته اعلام کرد که باید «دوباره آسمان‌هایمان را آبی کنیم». در میان سلاح‌هایی که لی در این جنگ به‌کار گرفته این موارد این موارد به چشم می‌خورد: کاهش میزان تولید فولاد، کاهش میزان تولید برق حاصل از سوختن ذغال سنگ.

چین برای جایگزین کردن ذغال سنگ  به سرمایه‌گذاری در زمینه انرژی‌های نو مثل نیروگاه‌های بادی و خورشیدی روی آورده است. مزایای این رویکرد جدید نه فقط برای تانگشان بلکه برای کل کره زمین مفید خواهد بود: چین بزرگ‌ترین منتشر کننده گازهای گلخانه‌ای است که موجب تغییرات آب و هوایی شده‌اند. با این‌همه مردم تانگشان بیش از هر جای دیگری باید هزینه‌های نبرد برای هوای پاک‌تر را بپردازند.

روز حساب

جنگ چین علیه آلودگی هوا بخشی است از برنامه رسیدگی گسترده‌ به فاجعه زیست‌محیطی پدید آمده به دلیل صنعتی‌سازی شتاب‌آلود کشور. اگرچه این فرآیند صنعتی‌سازیِ سریعْ صدها میلیون نفر را از فقر نجات داد، ولی از طرف دیگر بسیاری از مردم با مشکلاتی مثل کمبود آب آشامیدنی، غذای آلوده و هوای مسموم مواجه کرده است.

تونی خی، مدیر مرکز ائتلاف برای هوای پاک چین می‌گوید: «امروزه مقامات رسمی برای بهبود کیفیت هوا بسیار جدی هستند.» این ائتلاف که متشکل از مجموعه‌‌ای از اتاق‌های فکر و کارشناسان دانشگاهی است به دولت در خصوص آلودگی هوا مشاوره می‌دهد.

تلا‌ش‌های حکومت در این خصوص موارد متعددی را شامل می‌شود. شهرهای چین شهروندان را مجبور می‌کند تا استفاده از اجاق‌ها و کوره‌های ذغالی را در خانه متوقف کنند. همچنین کیفیت بنزین و گازوئیل وسایل نقلیه باید بهبود یابد. استاندارهایی که در خصوص میزان آلاینده‌های دود اگزوز وسایل نقلیه تا سال ۲۰۲۰ اجرایی می‌شود قابل مقایسه با استانداردهای اروپایی و آمریکایی است.

با این‌همه تمرکز اصلی کماکان بر روی صنایع سنگین است. در مارچ گذشته حکومت به شکل رسمی۱۰۳ نیروگاه با سوخت ذغال سنگ را تعطیل اعلام کرد، نیروگاه‌هایی که قادر بودند در مجموع بیش از ۵۰ گیگاوات برق تولید کنند. همچنین عنوان شده که میزان تولید فولاد به میزان ۵۰ میلیون تن کاهش پیدا کرده است.

خشم همگانی به دلیل هوای آلوده حکومت را مجبور کرده تا دست به اقدامی بزند. در نتیجه اگر چه میزان آلودگی ناشی از ذرات معلق در پکن در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ بیش از ۲۵ درصد کاهش یافته بود، ولی در اواخر سال ۲۰۱۶ و اوایل سال ۲۰۱۷ دوباره میزان این آلودگی‌ها افزایش یافت. تحلیل‌گران دلیل این افزایش را صنعت فولاد می‌دانند، چرا که میزان تولید فولاد در سال ۲۰۱۶ افزایش یافت. تولید فولاد در سال ۲۰۱۶ به رغم کاهش اولیه آن افزایش یافت زیرا حکومت مرکزی خود عامل افزایش تقاضا است و مقامات محلی نیز حامی کارخانه‌های نورد هستند.

بااین حال نمی‌توان به آسانی به صنایع سنگین نزدیک شد. ما تیانجی در این خصوص می‌گوید،‌ این صنایع از یک سو اشتغال‌زا هستند و از سوی دیگر تحت سلطه شرکت‌های قدرتمند دولتی. «اما وجود اعتراض گسترده طبقه متوسط علیه آلودگی هوا به رهبران این امکان را داده تا اصلاحاتی را عملی کنند که مدت‌ها پیش از این در انتظار تحقق آن بودند.»

شهروندان، پایش‌گران آلودگی هوا

آنچه که درباره جنگ چین علیه آلودگی هوا جالب توجه به نظر می‌رسد، این است که حکومت  اجازه داده تا اطلاعات مربوط به آلودگی هوا به طور شفاف در دسترس همگان قرار بگیرد. آلودگی موضوعی است که در فضای عمومی درباره آن گفتگو می‌شود.

در چین شبکه‌ای سرتاسری وجود دارد که میزان ذرات معلق را پایش می‌کند. ذرات معلق حاصل از سوخت که وارد بدن می‌شوند و نه فقط منجر به مشکلات تنفسی می‌شوند، بلکه حمله‌های قبلی، و ناراحتی‌های عصبی را به همراه دارند.

حکومت اطلاعات حاصل از این پایش‌ها را در اختیار عموم می‌گذارد،‌ و هر کس که در چین دارای یک گوشی هوشمند باشد، می‌تواند اطلاعات مربوط به آلودگی هوا را به شکل محلی کنترل کند،‌ و ببیند که آیا تجهیزات صنعتی استانداردها را رعایت می‌کنند یا نه،‌ او همچنین می‌تواند از طریق شبکه‌های اجتماعی این اطلاعات را به اشتراک بگذارد.

سطح اطلاعات در دسترس در چین قابل مقایسه است با سطح اطلاعات در دسترس در این زمینه در ایالات متحده.  نتایج این پایش‌ها بعضی اوقات منجر به تعطیلی موقت کارخانه‌ها می‌شوند. این کارخانه‌ها برای چندین هفته در نوامبر و دسامبر بسته می‌مانند تا میزان آلودگی شهر از حد مجاز سالانه آن فراتر نرود.

منبع: نشنال جئوگرافیک

آلودگی هوا در روزهای گذشته