شیرین عبادی: بیانیه رفراندم نمایانگر نزدیکی داخل و خارج است
شیرین عبادی درباره تنوع امضاکنندگان بیانیه رفراندم می‌گوید این گوناگونی نشان می‌دهد اکثریت جامعه به این نتیجه رسیده که ساختار سیاسی ایران باید عوض بشود.
شیرین عبادی
۱۵ نفر از فعالان سیاسی و مدنی در ایران و خارج از ایران، با صدور بیانیه‌ای که به «بیانیه رفراندم» معروف شده است، خواهان برگزاری رفراندم برای تعیین نوع حکومت آینده ایران و تغییر مسالمت‌آمیز حکومت به دموکراسى سکولار پارلمانى شده‌اند.
این بیانیه که همزمان با سالگرد پیروزی انقلاب در ۲۲ بهمن سال ۵۷ منتشر شد، نظام جمهوری اسلامی ایران را چهار دهه پس از تأسیس آن ناکارآمد و اصلاح‌ناپذیر دانسته است: فراخوان فعالان سیاسی و مدنی برای برگزاری رفراندم در جهت تغییر نظام
رضا حقیقت‌نژاد، تحلیلگر مسائل سیاسی مقیم استانبول در یادداشتی که در فیس‌بوک خود منتشر کرده، در تحلیل این بیانیه شش عنوان را برشمرده و ذیل عنوان ششم نوشته است: «ترکیب امضاکنندگان و اتفاق نظرشان بر مفاهیم کلیدی در نقد جمهوری اسلامی و ترسیم آینده ایران نشان می‌دهد علی‌رغم اختلاف نظرهای سیاسی معمول و قابل انتظار، کماکان "ایران" و "مردم" به عنوان دو محور اساسی و قدرتمند می‌توانند مخرج مشترک بسیاری از فعالیت‌ها و گردهم آورنده بسیاری از فعالان سیاسی باشد.»
درباره تنوع امضاکنندگان این بیانیه اما شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل که خود از امضاکنندگان این بیانیه است، به زمانه می‌گوید: «علت اینکه افراد مختلف از گرایش‌های گوناگون این بیانیه را امضا کردند این است که می‌خواستیم نشان بدهیم نارضایتی از ساختار سیاسی حکومت و اصلاح‌ناپذیری سیستم فعلی مورد تاکید افراد مختلف از جناح‌های گوناگون است و به همین دلیل یک طیف واحد و یا یک حزب واحد آن را امضا نکرده بلکه سعی شده است تنوع ایده‌ها در آن باشد تا نشان دهنده اکثریت جامعه باشد. یعنی اکثریت جامعه به این نتیجه رسیده که بایستی ساختار سیاسی ایران عوض بشود.»
عبادی شکل گرفتن این بیانیه را برآمده از خواسته‌ها و شعارهای مردم در جریان اعتراضات سراسری دی ماه می‌داند و می‌گوید: «مردم ایران در روزهای قبل، مخصوصا در اعتراضات سراسری و مردمی دی ماه در خیابان و کوچه و برزن فریاد زدند که خواهان رفراندم هستند: رفراندم برای تغییر نوع حکومت.»
به گفته این برنده جایزه صلح نوبل، بیش از ۳۸ سال حکومت جمهوری اسلامی نشان داده که در قالب قانون اساسی فعلی هیچ گونه اصلاحاتی امکان‌پذیر نیست. نکته‌ای که در بیانیه صادر شده نیز بر آن تاکید شده است.
شیرین عبادی اما در پاسخ به این سوال که از نظر حقوقی درخواست برگزاری رفراندم چقدر قابل اجرا و امکان‌پذیر است، می‌گوید: «زمانی که یک خواستی تبدیل به خواست همگانی بشود، آن وقت امکان‌پذیر خواهد شد.»
او تاکید می‌کند که امضاکنندگان این بیانیه انتظار معجزه ندارند: «ما امضاکنندگان این بیانیه فکر نمی‌کنیم با این انتشار این بیانیه دنیا زیر و رو می‌شود. ما فکر نمی‌کنیم که با صدور یک بیانیه، سازمان ملل متحد فورا می‌آید یا حکومت جمهوری اسلامی بالفور بگوید چشم، من رفراندم برگزار می‌کنم و با آسودگی خاطر می‌روم کنار. نه! چنین توهمی هیچ‌کدام از ما نداریم. ولیکن ما با امضای این بیانیه در حقیقت می‌خواهیم هم به مردم ایران و هم به دنیا نشان بدهیم که افراد از طیف‌های مختلف و از عقاید گوناگون، از مذهبی گرفته تا سکولار، همگی بر یک اصل اتفاق نظر داریم و آن این است که ساختار سیاسی ایران بایستی عوض بشود.»
عبادی درباره واکنش احتمالی جمهوری اسلامی به این بیانیه نیز می‌گوید: «حکومت نشان داده که معمولا حرف‌ها را گوش نمی‌کند. ما انتظار نداریم حکومت به حرف ما گوش کند. ما بیشتر می‌خواهیم به مردم ایران نشان بدهیم که در کنار معترضان دی ماه هستیم. همان‌طور که آنها در خیابان فریاد زدند و ناکارآمدی حکومت را نشانه گرفتند و نشان دادند، ما در کنار مردم هستیم. از طیف‌های مختلف و عقاید گوناگون؛ چه در داخل و چه در خارج.»
موضوع امضاکنندگان داخل ایران و بیرون از ایران این بیانیه نیز از دیگر موضوعات توجه‌برانگیز درباره آن است. حقیقت‌نژاد در این‌باره می‌نویسد: «از این ۱۵نفر {امضاکننده}، هشت نفر ساکن ایران هستند. این بیانیه مرزبندی‌های داخل و خارج را شکسته و نشان می‌دهد ایده "غیرقابل اصلاح بودن" حکومت یک توهم نیست که ناشی از خارج‌نشینی باشد، بلکه یک واقعیت قابل درک در حال گسترش است.»
شیرین عبادی هم در همین زمینه به زمانه می‌گوید: «اهمیت دیگر این بیانیه این است که حکومت ایران همواره سعی کرده این‌طور القا بکند که خارجه نشین‌ها از مردم فاصله گرفته‌اند. خارج‌نشین‌ها چیزی از داخل مردم نمی‌دانند و .... الان با امضای این بیانیه ما نزدیکی داخل و خارج را نشان میدهیم و از هر طیف و گروهی، همراه با مردم ما هم می‌گوییم که حکومت ناکارآمد است.»
نظرها
تیشک
این حکومت باید تغییر کند، راه حل دیگری موجود نیست که بتواند کشور را از انسداد سیاسی و اقتصادی و اجتماعی برهاند. درخواست رفراندوم می تواند گذار مسالمت آمیز قدرت از حکومت فعلی به منتخب مردم باشد. در چنین پروسه متمدنانه ای است که کشور به سمت آشوب و هزینه های ناشی از آن سوق داده نمی شود. ما مردم ایران باید از هر فرصتی برای رسیدن به این هدف استفاده کنیم. در حال حاضر بیان آزادانه آن در جامعه تابوست، با تکرار آن و درخواست رفراندوم باید آن را به یک خواست ملی و عمومی تبدیل کرد، تا افراد کم سواد و بیسواد هم به ضرورت آن پی ببرند. به امید آزادی و دمکراسی برای ایران.