عهد تمیمی؛ مقاومت از طریق خیره کردن چشم‌ها

دادگاه نظامی عهد تمیمی، نوجوان ۱۷ ساله فلسطینی، روز سه شنبه ۱۳ فوریه برگزار شد؛ پشت درهای بسته و به دور از چشم‌ها، در شهر اوفر، واقع در کرانه باختری اشغال شده. او نماد مقاومت و قهرمان فلسطینی‌ها در جنگ تصاویر با اسرائیل است. و اسرائیلی‌ها مایل نیستند عکس و فیلمی از او در دادگاه، حین دفاع از خود یا مقامت علیه اشغال، منتشر شود.

عهد تمیمی همان نوجوانی است که در ۱۵ دسامبر سال گذشته و در روستای النبی صالح، دو سرباز اسرائیلی را هل داد و تلاش کرد به آنها سیلی بزند. این ماجرا در جریان اعتراضات فلسطینیان به تصمیم ترامپ برای انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس اتفاق افتاد، پس از آنکه سربازان اسرائیلی به صورت پسرعموی ۱۴ ساله او، محمد تمیمی، از فاصله نزدیک با گلوله فولادی با روکش پلاستیکی شلیک کردند.

هم اکنون ده‌ها اتهام متوجه این نوجوان فلسطینی است: حمله به سربازان اسرائیلی، تحریک به ارتکاب جرم و تهدید به مشارکت در شورش‌ و.... این اتهامات صرفاً به وقایع ۱۵ دسامبر گذشته مربوط نمی‌شوند، و برخوردهای دیگر این نوجوانان با سربازان اسرائیلی نیز زیر ذره‌بین مقامات قضائی اسرائیل قرار گرفته است.

این نه اولین بار است که او باز داشت می‌شود، و نه اولین بار که تصویرش چشم جهان را خیره و به مسأله فلسطین معطوف می‌کند.

در اوت ۲۰۱۲، عکسی از تمیمی ۱۱ ساله منتشر شد در حالی که تلاش می‌کرد از بازداشت مادرش جلوگیری کند. انتشار همین عکس باعث شد محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، شجاعت او را تقدیر و تحسین کند. کمی بعدتر، تصاویر رویارویی او با یک سرباز اسرائیلی، این دختر فلسطینی را در ۱۲ سالگی به یک چهره جهانی بدل کرد. سه سال بعد، فیلم درگیری او با یک سرباز اسرائیلی نقاب‌دار بار دیگر به شکلی گسترده در رسانه‌های اجتماعی پخش شد. او در سال ۲۰۱۶ نیز خبرساز شد، پس از آنکه درخواست ویزای او برای آمریکا برای ایراد مجموعه سخنرانی تحت عنوان "هیچ کودکی پشت میله‌ها/ مقاومت زنده" رد شد.

عهد تمیمی اکنون، به ویژه پس از پخش وسیع ویدئوی درگیری جدیدش با سربازان اسرائیلی، به نماد مقاومت فلسینی‌ها علیه اشغال بدل شده است. در مقابل، به خاطر وجود همین تصاویر متعدد، برخی اسرائیلی‌ها او را ابزار یا بازیگر تبلیغات و پروپاگاندای فلسطینی‌ها می‌دانند. وزیر فرهنگ اسرائیل، میری رگیو، حتی پا را فراتر گذاشته و گفته است: «او نه یک دختر کوچک، که یک تروریست است.»

آنچه مشخص است، در تمام این عکس‌ها و تصاویر، برخورد تمیمی با سربازان اسرائیلی در دفاع از اعضا خانواده‌اش بوده است: در دفاع از برادری که سربازان به او حمله کرده، مادری که دستگیر شده، یا پسرعمویی که تیر خورده است.

نسلی که به اشغال تن نمی‌دهد

مسأله اشغال، در طول نیم قرن گذشته (از ژوئن ۱۹۶۷ تا کنون) برای فلسطینی‌ها یک مسأله خانوادگی است و کودک و پیر و جوان با آن درگیر هستد. هیچ خانواده فلسطینی‌ای وجود ندارد که یکی از اعضایش کشته نشده یا به زندان نیفتاده باشد. ‌عهد تمیمی، مشخصاً از چنین خانواده‌ای میآید. پدر او باسم تمیمی، از فعالان مقاوت و از اعضای جنبش فتح است.

میان عهد و پدرش اما تفاوت عمده‌ای وجود دارد. عهد، همان طور که پدرش در نامه‌ای به روزنامه هارآتص می‌نویسد، متعلق به نسل دوم کودکان فلسطینی است که در شرایط اشغال بزرگ شده‌اند؛ نسلی که مهمترین واقعیت زندگی برایشان ایستگاه‌های بازرسی، دیوار، بررسی اوراق هویت، بازداشت نزدیکان، بولدوزر و تخریب خانه‌ها، و تحقیر و ارعاب و خشونت بوده است. شیوه برخورد این نسل با مسأله اشغال متفاوت از نسل‌های پیشین است. سلمان حرفی، سفیر فلسطین در پاریس، ضمن تأیید این امر، می‌گوید: «عهد تمیمی به نماد مردم فلسطین و به ویژه جوانان این سرزمین بدل شده، چرا که متعلق به نسلی است که اشغال را رد و انکار می‌کند و به آن تن نمی‌دهد.»

ماجرای تمیمی، داستان نسلی است بدون امنیت و امید به جهان بیرون. نسل جدید فلسطینی‌ها دیگر چشم انتظار کمک جهانیان، حتی اعراب و مسلمانان، نیست. و روی خود و امکانات خویش حساب می‌کند. این نسل معتقد به مقاومت سازماندهی شده و البته «مستند»  است.
در دوران رشد رسانه‌های اجتماعی و در زمانه‌ای که کار  بیشتری از افکار عمومی در جهان جز تماشا عادت برنمی‌آید، مستند کردن مقاومت، برای تمیمی و نسل او خود به بخشی از مقاومت بدل شده است. این اقتضای جهان نمایشی است که در آن مثلاَ شهرک‌نشینان اسرائیلی در سدیروت، دوربین به دست، از فراز تپه‌های مشرف بهنوار غزه به "تماشا"ی حملات اسرائیلی به این منطقه می‌نشینند.

نظر به همین زمینه اجتماعی است که حمید دباشی، استاد دانشگاه کلمبیا در صفحه فیس بوک خود، عهد تمیمی را با گل گدوت، بازیگر اسرائیلی شخصیت اصلی «زن شگفت انگیز» و افسر ارتش اسرائیل مقایسه کرده و یکی را «ابرقهرمان دروغین هالیوود» و الگویی برای استعمار صهیونیسم می‌داند و دیگری را «شورشی واقعی فلسطینی».

در این جنگ تصاویر، برنده به نظر نوجوان شورشی فلسطینی است که حتی موهای بور و مجعد او برای اسرائیلی‌ها دردسر زا بوده است. به نقل از بن ارنریش، روزنامه‌نگار آمریکایی، چهره عهد تمیمی، به خاطر موهای بور و مجعدش، با کلیشه‌های رایج در مورد فلسطینی‌ها نمی‌خواند؛ او شبیه کودکان اروپایی و آمریکایی است، و به همین خاطر، «دیگری سازی» و «غیرانسانی ساختن» چهره او برای اسرائیلی به راحتی ممکن نیست.

این جزئیات در فضای نمایشی حاکم بر عصر اینترنت مهم است. همین جزئیات باعث شده است که اسرائیلی‌ها دادگاه او را پشت درهای بسته برگزار کنند. آنها مایل نیستند، تصاویر او در دادگاه، حین دفاع از خود و مقامت علیه اشغال، منتشر شود. روند دادگاه او ممکن است ماهها طول بکشد، و البته در تمام این مدت این دختر جوان در بازداشت خواهد ماند؛ بسیاری از فلسطینی‌ها بازداشت او را غیرقانونی می‌دانند، و به غیرعلنی بودن محاکمه او معترض‌ اند.

در همین زمینه