«از اوین، با عشق» افتتاح موزه زنان زندانی سیاسی و عقیدتی ایران

جمعه ۹ ماه مارس ۲۰۱۸ برابر با ۱۸ اسفند ۱۳۹۶، موزه‌ای از کارهای دستی زنان زندانی سیاسی و عقیدتی در زندان اوین در شهر لاهه هلند با نام «از اوین با عشق» افتتاح شد. در مراسم افتتاحیه این موزه - نمایشگاه چهره‌های برجسته‌ای از زنان اروپایی و ایرانی شرکت داشتند. هاله قریشی، رییس دپارتمان مطالعات اجتماعی دانشگاه آزاد آمستردام و حامی پروژه «از اوین با عشق»، مونا هولم از مدیران موزه‌های زنان در اروپا، شیرین عبادی برنده جایزه صلح نوبل، رها بحرینی نماینده سازمان عفو بین‌الملل، پرستو فروهر هنرمند و فعال حقوق بشر، مرگا مرتنس رئیس هيات مديره انجمن بهائيان هلند سخنرانان اصلی در این مراسم بودند.

این موزه با عنوان «موزه جنبش زنان ایران» یک پروژه تحقیقاتی است که با ابتکار و همت منصوره شجاعی، فعال حقوق زنان و پژوهشگر ایرانی در دانشگاه آزاد آمستردام طراحی شده است و درحال حاضر با همکاری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد آمستردام دردست اجراست. خانم شجاعی در ده سال گذشته در رابطه با موزه‌های مشابه پژوهش گسترده‌ای انجام داده و در ادامه آن پژوهش موزه‌ای از کارهای دستی زنان زندانی ایرانی در اوین را گردآورده است.

ایده تاسیس موزه زنان ایران، با الهام از موزه زنان شهر«مرانو» در ایتالیا در سال ۱۳۸۶ توسط « شیرین عبادی» برنده ایرانی جایزه صلح نوبل، بلافاصله پس از بازگشت از سفر ایتالیا به منصوره شجاعی پیشنهاد شد. درسال ۱۳۸۷،منصوره شجاعی با همکاری گروهی اززنان فعال، هنرمند و دانشگاهی از جمله نوشین احمدی خراسانی، منصوره اتحادیه، نسرین ستوده، سهیلا شهشهانی، آزیتا شرف جهان، رزیتا شرف جهان و پرستو فروهر مراحل اولیه این طرح را آغاز کرد. سرکوب و فشارهای امنیتی پس از جنبش سبز درسال ۱۳۸۸،موجب توقف این طرح شد.
تمام منابع، گزارش‌ها، پیشنهادها و اسنادی که قراربود در روزجهانی زن در سال ۱۳۸۸ در قالب اولین نمایشگاه موزه زنان منتشر شود توسط یک گروه پنج نفره از ماموران و بازجوهای زندان اوین در حمله به خانه منصوره شجاعی ضبط و همراه با خود او به زندان اوین منتقل شد.

درسال ۱۳۸۹، منصوره شجاعی از طریق «انجمن بین‌المللی موزه‌های زنان» در اروپا با بهره‌گیری از دوره‌های آموزشی کوتاه مدت در موزه زنان نورنبرگ، کونگسوینگر، بُن، مرانو، و دوسال همکاری با موزه زنان شهر فورت، تلاش برای تحقق این طرح را پی گرفت.

این تلاش ها در نهایت منجر به تکمیل مرحله اول طرح تحقیقاتی شد که از ماه سپتامبر ۲۰۱۷ به عنوان یک طرح مشترک با دانشگاه آزاد آمستردام دردست اجراست.

در مراسم افتتاح رسمی این موزه، نمایشگاهی با عنوان «از اوین با عشق» ارائه شده بود که به نمایش کارهای دستی زنانی اختصاص داشت که در ده سال گذشته در زندان‌ اوین زندانی بوده‌اند. در این برنامه و در فواصل بین سخنرانی‌ها ویدیوهایی از تجربه‌های زنان زندانی نیز پخش می‌شد. نسرین ستوده، وکیل حقوق بشر و زندانی سیاسی سابق در پیامی ویدیویی از ایران درباره کار دستی‌ای که برای این نمایشگاه فرستاده توضیح داد و همچنین پیام نرگس محمدی از داخل زندان نیز در این برنامه برای حاضرین پخش شد.

ارتباط نسل‌ها با تاریخ جنبش زنان شجاع ایرانی

این مراسم را هاله قریشی، رییس دپارتمان مطالعات اجتماعی و استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه آزاد هلند، آغاز کرد.  او از طراحان این موزه سپاس‌گزاری کرد و گفت که ایده این موزه از خانم شیرین عبادی بوده و منصوره شجاعی آن را عملی کرده است. خانم قریشی از اهمیت تخیل و توانایی برگشتن در زمان و مکان گفت که برای هر یک انسان‌ها در پیدا کردن هویت اصلی خود مهم است و چنین موزه‌هایی از نظر خانم قریشی کمک می‌کنند تا نسل‌های امروز و آینده بتوانند با تاریخ جنبش زنان شجاع ایرانی ارتباط برقرار کنند.

کارهای بزرگ از طریق قدم‌های کوچک

پرستو فروهر، هنرمند و فعال حقوق بشر دومین سخنران این برنامه بود. او در سخنرانی خود گفت که کارهای بزرگ از طریق قدم‌های کوچک و گام به گام انجام می‌شوند. او گفت این گونه نمایشگاه‌ها و موزه‌ها افراد را کنجکاو می‌کند تا به گذشته جنبش زنان ایران توجه کنند. خانم فروهر موزه زنان ایران را راهی برای مستند کردن تلاش‌های حق‌جویانه و برابری‌جویانه زنان ایران دانست. او گفت: «در کشور استبدادزده ما، اگر چه در دوران‌های پیاپی زندان‌های بسیاری برای سرکوب آزادی‌خواهی و حق‌خواهی ساخته شده، اما چالش زندانی برای حفظ کرامت خویش، همین زندان‌ها را به جایگاه مقاومت نیز بدل کرده‌است.»

ویدیوی سخنرانی پرستو فروهر:



«زندانی ای اوج فریاد»

شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل و از سرشناس‌ترین فعالان حقوق بشر ایرانی سخنرانی‌اش را به یاد زنان زندانی سیاسی و عقیدتی شروع کرد. او گفت اولین بار در سال ۲۰۰۷ در شهر میلان ایتالیا از امکان برپایی چنین موزه‌هایی آگاهی پیدا کرد. در برنامه افتتاحیه موزه زنان ایتالیا از او دعوت شده بود که در آن از زنان ایران بگوید. «ایده را از آنجا گرفتم و با خانم شجاعی در میان گذاشتم. با هم آرزو کردیم که زنان ایران نیز چنین موزه‌ای داشته باشند.» خانم عبادی از این که آرزویش عملی شده ابراز خوشحالی کرد. شیرین عبادی در بخش پایانی سخنرانی خود در حالی که به شدت احساساتی شده بود، شالی را که نرگس محمدی از داخل زندان برای او بافته بود به نمایشگاه «از اوین با عشق» هدیه داد. او همچنین ترانه «زندانی ای اوج فریاد» را به یاد زندانیان سیاسی با تلفن همراه خود پخش کرد و همگان را به همخوانی دعوت کرد که این کار او با استقبال حاضران در برنامه روبرو شد.

ویدیوی سخنرانی شیرین عبادی:



استقبال عفو بین الملل از فعاليت موزه‌ای مختص زنان ايران

رها بحريني، وكيل حقوق بشر و پژوهش‌گر بخش ایران در سازمان «عفو بین‌الملل»، به نمايندگی از اين سازمان، سخنرانی خود را با ابراز همدردی نسبت به مدافعان حقوق بشری آغاز كرد. او در سخنان خود گفت كه از نظر سازمان عفو بين الملل بسياری از آنها به ناحق در زندان‌های ايران عمر خود را سپری می‌كنند. او گفت سازمان عفو بين الملل از شروع به فعاليت موزه‌ای مختص زنان ايران استقبال می‌كنند. رها بحرینی همچنین در بخشی از سخنان خود با اشاره به وضعیت نگران کننده گلرخ ایرایی و آتنا دائمی در زندان، یاد آنان را گرامی داشت.

ویدیوی سخنرانی رها بحرینی (به زبان انگلیسی):



زیبایی هنر، چیره بر زشتی زندان

مارخا مرتنس، رئیس و عضو هيات مديره انجمن بهائيان هلند برای روابط خارج از باهمستان این آیین، در نمایندگی از بهائیان از برگزارکنندگان برنامه سپاسگزاری کرد. او در سخنان خود به این نکته اشاره داشت که کارهای دستی، خاطرات و نامه‌های زنان بهایی را نیز در این نمایشگاه جای داده‌اند. خانم مرتنس گفت: «باخبر شدم که در این موزه سیار از جنبش زنان ایران هفت نمونه از کارهای زنان بهایی نیز موجود است. وقتی آنها را امشب در این نمایشگاه دیدم، متعجب شدم که چه طور از محلی زشت مثل زندان هنرهایی به این زیبایی بیرون می‌آید.»

ویدیوی سخنرانی مارخا مرتنس (به زبان انگلیسی):



آرزویی که برآورده شد

مونا هولم، مدير سازمان بين المللی موزه‌های زنان در سخنان خود به اولين دیدار خود با منصوره شجاعی، مبتکر موزه-نمایشگاه «از اوین، با عشق» در سال ٢٠١٠ اشاره کرد و گفت: «او را در موزه خودمان در نروژ ديدم. برای یک دوره پژوهشی آمده بود. وقتی از موزه مربوط به جنبش زنان ايران با شوق صحبت كرد، او را تشويق كردم. با هم آرزو كرديم كه موزه‌ای برای زنان زندانی و زنان پيشگام ايرانی اختصاص بدهيم. امروز اينجا شما شاهد عملی شدن اين آرزوی ما هستيد. به گفته خانم هولم، در سراسر جهان ٨٨ موزه فعال است كه به هنر، زندگي، آرزو و آرمان های زنان اختصاص دارد. او گفت: «ما از موزه‌های بيشتری نيز پشتبانی خواهيم کرد و علاقه داريم همه مردم را تشويق كنيم تا تاريخ را از نگاه زنان جامعه خود ببينند. زنان تاريخ سازند و علاقه زيادی برای صحبت درباره آن دارند. نگذاريم كه اين نگاه و ديد آنها ناديده و پنهان بماند.»

ویدیوی سخنرانی مونا هولم (به زبان انگلیسی):



پایان بخش مراسم افتتاح نمایشگاه-موزه «از اوین، با عشق» اجرای موسیقی توسط نسرین حبی و فرزند او فرانس شروین گروبر نوازنده گیتار بود. این دو هنرمند ترانه‌هایی با زبان فاسی و آذری را برای حاضرین اجرا کردند.



قرار است که نمایشگاه از «اوین، با عشق» به مدت یک ماه در شهر لاهه هلند دایر باشد و پس از آن در سایر کشورهای اروپا و آمریکا در معرض دید علاقه‌مندان قرار گیرد.

همزمان با افتتاح موزه جنبش زنان ایران در شهر لاهه، چنانکه رسانه‌های داخلی تاجیکستان گزارش کرده‌اند، موزه زنان پیشگام تاجیک در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان نیز افتتاح شده است. زنانی که در قرن نوزده میلادی، همزمان با انقلاب کارگری در روسیه حجاب‌های خود را به آتش انداختند و به فعالیت اجتماعی رو آوردند.