ملاقات رهبران آمریکا و کره شمالی چه تأثیری بر سرنوشت برجام خواهد گذاشت؟
این احتمال وجود دارد که ترامپ برجام را که توافق بد اوباما با ایران می‌داند، قربانی به اصطلاح یک توافق خوب با کره شمالی کند.
خالد صالح
به عقیده بسیاری از مقامات و تحلیل‌گران، این احتمال وجود دارد که ترامپ برجام را که توافق بد اوباما با ایران می‌داند، قربانی به اصطلاح یک توافق خوب با کره شمالی کند، و از این طریق، هنر خویش را در معامله و مذاکره نشان دهد.
پس از انجام آزمایش‌های هسته‌ای، توسعه برنامه موشکی و ارتقا برد موشک‌ها تا خاک آمریکا بود که پیونگ یانگ به هدف اصلی تهدیدها و فشارهای آمریکا بدل شد؛ کار حتی به تحت نظامی جدی کره شمالی رسید. حالا اما ورق برگشته است. و این برای ایران به نظر خبر خوبی نیست.
هنوز سخن از حل بحران میان کره‌شمالی و ایالات متحده آمریکا بسیار زود است، اما پرسش روز برای ایرانیان تأثیر نشست دونالد ترامپ و کیم جونگ اون بر سرنوشت جام است.
لورنس نورمن، در وال استریت ژورنال، نوشته که خروج از توافق هسته‌ای موضع ترامپ را در مذاکره با پیونگ یانگ تقویت خواهد کرد. دیوید سنگر، در نیویورک تایمز نیز همین نظر را دارد. و عقیده بسیاری از مقامات کنونی و سابق غربی نیز همین است.
ملاقات تاریخی و بی‌سابقه رئیس جمهور آمریکا و رهبر کره شمالی با یکدیگر احتمالاً در ماه مه ۲۰۱۸ انجام خواهد شد، و از سوی دیگر، ترامپ تا ۱۲ مه فرصت دارد که در مورد تمدید تعلیق تحریم‌ها تصمیم بگیرد.
دونالد ترامپ که از زمان مبارزه‌های انتخاباتی برجام را «بدترین توافقنامه تاریخ» دانسته، و وعده لغو آن را داده بود، ۱۲ ژانویه برای «آخرین بار» تعلیق تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را تمدید کرد، و گفت در صورت برآورده‌نشدن شرط‌هایش و تصحیح به گفته او «نقایص فاجعه‌بار توافق»، به طور یک‌جانبه از این توافق بیرون خواهد رفت.
این در حالی است که ایالات متحده با اروپا بر سر افزودن فصولی تازه به برجام به توافق رسیده است؛ هدف از افزودن این مکمل‌ها، محدود کردن برنامه موشکی ایران و تعداد سانتریفیوژهای تأسیسات هسته‌ای ایران تا حدی است که میزان غنی‌سازی اورانیوم برای همیشه در سطح کنونی باقی بماند.
توافق خوب، توافق بد
از مدت‌ها پیش، این بحث مطرح بود که سرنوشت برجام تأثیر مستقیمی بر سرنوشت دیپلماسی با کره شمالی خواهد گذشت. کلمه کلیدی این بحث «ضمانت» است، و بنا به آن، حفظ توافق هسته‌ای با ایران ضمانتی عینی است که به رهبران کره شمالی نشان می‌دهد که مذاکرات با آمریکا بی‌فایده نیست. در مقابل، بیرون آمدن از توفق هسته‌ای اعتبار و اعتماد به آمریکا را خدشه دار خواهد کرد.
عباس عبدی در یادداشت خود در روزنامه اعتماد بر مبنای همین بحث قدیمی، نشست رهبران کره و آمریکا را اتفاقی به نفع برجام تلقی کرده است. باربارا اسلاوین، روزنامه‌نگار آمریکایی، نیز همچون عباس عبدی، معتقد است ملاقات ترامپ و کیم جونگ اون، می‌تواند باعث نجات توافق هسته‌ای شود و می‌نویسد که اگر ترامپ تعلیق تحریم‌های ایران را در ۱۲ ماه مه تمدید نکند، مذاکره با کره شمالی در مورد یک توافقنامه جدید عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای بسیار دشوار خواهد بود.
لورنس نورمن، در وال استریت ژورنال، اما دقیقاً با ارجاع به همین بحث قدیمی، نتیجه متضادی گرفته و نوشته است که «پس از گشوده شدن ناگهانی پنجره‌ای دیپلماتیک برای مذاکره با کره شمالی، احتمالاً آقای ترامپ به این نتیجه برسد که پاره کردن برجام موضع او را در قبال آقای کیم مستحکم‌تر خواهد کرد.»
به عبارت دیگر، ترامپ با پاره کردن برجام پیش از نشست با رهبر کره، به او نشان خواهد داد که پای یک به اصطلاح یک "توافق بد" نمی‌رود.
وندی شرمن، از مذاکره کنندگان ارشد توافق هسته‌ای با ایران که سال‌ها در زمان دولت کلینتون در بطن مذاکرات با کره شمالی قرار داشته، از جمله کسانی است که با توجه به خصوصیات شخصیتی ترامپ، این رفتار و برخورد غیرمنطقی را از جانب رئیس‌جمهوری آمریکا بسیار محتمل می‌داند.
ترامپ و فرصت قدرت‌نمایی در هنر معامله
ترامپ در طول تصدی خود به عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا، با خروج از توافق ترنس پاسیفیک، با صدور فرمان ممنوعیت ورود اتباع شش کشور مسلمان، با اعمال تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم و... نشان داده که شخصیتی ماجراجو، خودنما و تهاجمی دارد. و اکنون امکان حل بحران کره شمالی فرصت استثنائی پیش روی اوست تا الگوی سیاست‌ورزی و دیپلماسی خود را توجیه و تثبیت کند.
ترامپ خود را یک تاجر حرفه‌ای و یک مذاکره کننده قهار می‌داند و جاه‌طلبی او تا پایان ماه مه این خواهد بود که به طور عملی نشان دهد که یک «توافق خوب و بد» چه تفاوتی با هم دارند، و چگونه با پاره کردن یک قراداد بد (توافق هسته‌ای اوباما با ایران) می‌توان یک قرارداد به اصلاح خوب با کره شمالی منعقد کرد.
به نقل از رابرت اس لیتوک، مدیر مطالعات امنیتی بین المللی در مرکز وودرو ویلسون، ترامپ، مردی که کتاب "هنر معامله" را نوشته و توافق هسته‌ای با ایران را «بدترین توافقنامه تاریخ» خوانده، حالا می‌خواهد ثابت کند که در یک پرونده بسیار دشوارتر، در مقایسه با اوباما بسیار بهتر عمل خواهد کرد.
حتی به قول ریچارد نفیو، از اعضا سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا، این احتمال وجود دارد که ترامپ احساس کند همان طور که تحریم‌های سنگین و تهدید نظامی در مورد پیونگ یانک مؤثر واقع شد، در مورد تهران نیز اثرگذار واقع شود.
با این همه، در پیوند زدن سرنوشت رابطه آمریکا با کره شمالی و سرنوشت برجام باید احتیاط کرد. برنامه هسته‌ای کره شمالی بسیار توسعه یافته‌تر از ایران است. در ۳ سپتامبر ۲۰۱۷ تلویزیون دولتی کره‌شمالی اعلام کرد که این کشور یک بمب هیدروژنی را با موفقیت کامل آزمایش کرده‌است. و بنا به برآوردها، کره شمالی چیزی در حدود ۲۰ تا ۶۰ بمب هسته‌ای در اختیار دارد.
البته در مقایسه با کره شمالی، دامنه نگرانی‌های آمریکا در قبال ایران متنوع‌تر و گستره‌تر از مسائل هسته‌ای و موشکی است، و موضوعاتی همچون نفوذ منطقه‌ای این کشور در خاورمیانه، تجهیز حزب الله لبنان و... را نیز شامل می‌شود.
از سوی دیگر اما، اقتصاد ایران در مقایسه با اقتصاد کره شمالی بسیار به روی جهان گشوده‌تر است و درست به همین خاطر، در برابر تحریم‌های اقتصادی بسیار آسیب‌پذیرتر است. بدین لحاظ، دست ایالات متحده برای استفاده از اهرم تحریم علیه ایران، نسبت به کره شمالی، بسیار بازتر است. این انتقاد نیز وجود دارد که بیرون آمدن آمریکا از توافق هسته‌ای، تهران را در مسیر همان جاده‌ای قرار می‌دهد که پیونگ یانگ پیشتر آن را طی کرده است.
نظرها
همین زمینه
نه مذاکرات یا گفت و گوی احتمالی میان حاکم کره شمالی و رئیس جمهوری منتخب مردم امریکا، ربطی به برجام ندارد. بحران رکه شمالی از قبل ترامپ به شدت ادامه داشت، اقدامات امریکا متناسب به سطح تهدیدات و توسعه توان اتمی و موشکی کره شمالی است، چه زمانی که ایران در اوج تحرمی بود و چه حالا، ما تقریبا یک روند متصادعد تسید بحران در کره شمالی با امریکا و کلا غرب بودیم. اما بلاخره این بحران به مراحل اخرش رسیده، یعنی کار به فشردن دکمه بمب ها و یا باز کردن باب گفت و گو ! معلوم است در مرحله فشردن دمکه بمب ، اسیب شدی می بینند هر دو طرف خواهند بود چون ویژگی قدرت اتمی بودن همین است ولی قطعا بازنده بزرگرت و بدتر کره شمالی است و اگر چین هم بخواهند به پشتیبانی بیاد چین هم بازنده است و زودتر از پای در مییاد. تنها شکور توان مقابله به مثل کامل دارد فعلا روسیه است. یعنی کار انتخاب به مرگ و زندگی است و امریکا به سخنوگوی خودش ترامپ نشان داده کوتاه نمی اید ! اما اگر توافق و صلح شود بین کره شمالی و امریکا و بقیه، به نفع مردم ایران و به زیان حاکمیت مستبد مذهبی خواهد بود. چرا یک منشا ارسال سلاح اتمی و موشکی به سوی ایران احتمالا پلمپ می شود! این شنان می دهد حکومت استبددا مذهبی ایران نمی تواند با توسل به اهرم های اتمی و موشکی و حزب الله باج بگیرد. در نهایت بالاتر از هیتلر که نیتس. دیدند که هیتلر خواست بازی جهان سرمایه داری به همب زند چگونه سرش کوباندن و برایش این کوباندن بهای یک صد میلیون کشته و نابودی اروپا را پرداختند ولی تن به استبداد نازی هیتلری ندادند ، این اخوندها که عددی نیتسند !