دیدار ولیعهد سعودی و رئیس جمهور آمریکا: پیش‌درآمدی بر نزدیکی عربستان و عراق

رئیس جمهور آمریکا و ولیعهد عربستان سعودی با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو می‌کنند. ترامپ و ملک سلمان در این گفت‌وگوها، ایران، یمن، قطر و اصلاحات اجتماعی و اقتصادی در عربستان سعودی را به بحث می‌گذارند. ولیعهد سعودی پس از سفر به آمریکا به عراق خواهد رفت. عربستان در صدد است که ایالات متحده آمریکا به جنگ یمن بیشتر توجه کند. علاوه بر این دیدار رهبران دو کشور، پیش‌درآمدی است برای نزدیکی عربستان به عراق بعد از برگزاری انتخابات پارلمانی در این کشور.

۱۰ ماه پس از آخرین دیدار رو در روی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ۷۱ ساله آمریکا و محمد بن سلمان، ولیعهد ۳۲ ساله عربستان سعودی آن‌ها بار دیگر سه‌شنبه ۲۰ مارس / ۲۹ اسفند در کاخ سفید دیدار خواهند کرد.

رویارویی با جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه از موضوعاتی است که ترامپ و محمد بن سلمان درباره آن صحبت خواهند کرد. جنگ یمن و بحران قطر و همچنین تغییرات و اصلاحاتی در عربستان سعودی در زمینه مبارزه با فساد مالی و آزادی زنان از موضوعاتی‌ست که رئیس جمهور آمریکا و ولیعهد سعودی درباره‌شان گفت‌وگو خواهند کرد.

آمریکا و عربستان سعودی در طول تاریخ معاصر همواره متحد هم بوده‌اند. از زمان ریاست جمهوری فرانکلین روزولت، تمام رؤسای جمهور آمریکا اعضای خانواده سلطنتی عربستان سعودی را مورد حمایت قرار داده‌اند. عربستان سعودی نخستین مقصد سفر خارجی ترامپ در دوران ریاست جمهوری‌اش بود.

در حالی‌که باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا خواهان پرهیز از «ایجاد درگیری طولانی‌مدت با ایران» بود، دونالد ترامپ که تهدید کرده از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران خارج خواهد شد، روش دیگری را در پیش گرفته است. او چند روز پیش گفته بود: «هر جای خاورمیانه می‌روید، ایران، ایران و ایران حضور دارد. هر مشکلی فقط یک نام دارد، ایران.»

محمد بن سلمان نیز قبل از آن‌که وارد آمریکا شود لحن تندی نسبت به ایران گرفت و در گفت‌وگو با شبکه سی‌بی‌اس که روز گذشته (یکشنبه) متن کامل آن منتشر شد، جاه‌طلبی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی را با هیتلر در زمان آلمان نازی مقایسه کرد.

او همچنین هشدار داد که اگر ایران به توسعه سلاح هسته‌ای مبادرت ورزد عربستان سعودی نیز همین راه را در پیش خواهد گرفت و آن هم در «کمترین زمان ممکن».

عربستان سعودی در صدد است که کاخ سفید به جنگ یمن بیشتر توجه کند. ولیعهد عربستان سعودی در گفت‌وگو با سی‌بی‌اس از «نفوذ اندیشه ایرانی به بخش‌های بزرگی از یمن» گلایه کرد و گفت «شبه‌نظامیان حوثی از کمک‌های بشردوستانه، به سود خود استفاده می‌کنند. آن‌ها همچنین با جلوگیری از رسیدن کمک‌های بشر دوستانه به مردم، باعث ایجاد موج گرسنگی می‌شوند».

بن سلمان در مورد شبکه القاعده نیز گفت: «ایران به نیروهایی از القاعده پناه می‌دهد و با تسلیم آن‌ها مخالفت می‌کند».

در آغاز ماه مارس جاری نیویورک تایمز نامه سرگشاده توماس فریدمن، تحلیلگر سیاسی به دونالد ترامپ را منتشر کرد. فریدمن در این نامه به ترامپ هشدار داده بود که در برابر پادشاه آینده که راه مدرنیزه کردن اقتصاد و «ساختارهای اجتماعی و مذهبی» عربستان سعودی را در پیش گرفته، هوشیار باشد. او نوشت: «اگر فکر می‌کنید فقط با تحسین موضع ضد ایران و اصلاحات مذهبی او همه چیز درست خواهد شد، اشتباه می‌کنید.»

با این حال لوری پلاتکین بوگاردت، تحلیلگر سابق سازمان سیا که در حال حاضر در مؤسسه سیاست خاور نزدیک در واشنگتن فعالیت می‌کند تغییرات ایجاد شده در عربستان سعودی را «شگفت‌انگیز» می‌داند و می‌گوید تغییرات صورت‌گرفته در این کشور پادشاهی، معادل «تغییرات سیاسی کل یک نسل است که در مدت کمتر از یک سال انجام گرفته است.»

اما او به این نکته هم اشاره می‌کند که بسیاری از این تصمیمات «بر منافع ایالات متحده در منطقه تأثیر می‌گذارند». نشستی که واشنگتن امیدوار است در سال جاری با شش کشور شورای همکاری خلیج فارس برگزار کند، در غیاب قطر دشوار خواهد بود. عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و مصر از ۵ ژوئن ۲۰۱۷ / ۱۵ خرداد سال جاری قطر را به‌دلیل آن‌چه حمایت از تروریسم و ایران نامیدند، مورد تحریم قرار دادند. روابط این کشورها با قطر به‌رغم تلاش‌های دیپلماتیک همچنان تیره است.

محمد بن سلمان نیز از ۲۱ ژوئن ۲۰۱۷ توسط پدرش سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی، به‌عنوان ولیعهد جدید این کشور معرفی شد تا اصلاحاتی را انجام دهد از جمله کاهش وابستگی اقتصاد کشور به نفت و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی با عنوان «چشم‌انداز ۲۰۳۰».

ریاض همچنین از تمایلش برای تسریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود خبر داد. ریاض قصد دارد تا ۲۰ سال آینده ۱۶ نیروگاه هسته‌ای با هزینه‌ای معادل ۸۰ میلیارد یورو بسازد.

سعودی‌ها تصمیم به انتقال فن‌آوری در ساخت‌وساز این نیروگاه‌ها را دارند و در این راه می‌خواهند از رقابت میان آمریکا، چین، روسیه و یا فرانسه استفاده کنند.

محمد بن سلمان در گفت‌وگو با شبکه سی‌بی‌اس همچنین از بازداشت گروهی شاهزادگان برای مبارزه با فساد مالی دفاع کرد. او ضمن تأکید بر این‌که هر چه انجام شد «با احترام به قانون بود»،گفت: «آن‌چه ما انجام دادیم کاملاً ضروری بود.»

در این عملیات که بنا به تحقیقات نیویورک‌ تایمز با «سوء استفاده‌های فیزیکی» نیز همراه بود،«بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار» از اموال شاهزادگان سعودی مصادره شد.
محمد بن سلمان به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «هدف واقعی دستیابی به مبلغ معینی نبود (...) بلکه هدف مجازات فاسدان بود و ارسال این پیام روشن بود که هر فردی که فساد کند باید در برابر دادگاه پاسخگو باشد.»

سفر ولیعهد سعودی به بغداد

ولیعهد عربستان سعودی پس از سفر به واشنگتن به بغداد می‌رود. این سفر قرار است در کمتر از دو هفته آینده انجام شود. این نخستین سفر یک مقام بلندپایه سعودی به عراق از سال ۱۹۸۹ تاکنون است. حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق در جریان سفر اخیر خود به عربستان سعودی از ولیعهد سعودی برای سفر به عراق دعوت کرد. برخی مقام‌های عراقی گفته‌اند که سفر رسمی محمد بن ‌سلمان به عراق دو روزه خواهد بود و هدف از آن امضای توافقنامه‌هایی با عبادی در بغداد است و در روز دوم ولیعهد سعودی به نجف می‌رود تا با مراجع دینی ملاقات کند.

گفته می‌شود که در این سفر گذرگاه مرزی عرعر بین دو کشور بازگشایی خواهد شد و در نجف عربستان سعودی کنسولگری خواهد زد.

رسانه‌های ایران سفر محمد بن سلمان به عراق را گامی در راه تضعیف نفوذ ایران در عراق ارزیابی کرده‌اند. ایران مایل نیست که نیروهای شیعه عراق به عربستان سعودی نزدیک شوند.

مقتدی صدر، یکی از رهبران شیعیان عراق در مرداد سال جاری با محمد سلمان و گروهی از مقامات بلندپایه سعودی در ریاض دیدار و گفت‌وگو کرد.مقتدی صدر پیش از آن خواهان انحلال حشد شعبی و تبدیل سپاه بدر به یک سازمان غیر نظامی شده بود. این دو سازمان تحت حمایت ایران قرار داشتند. مخالفت مقتدی صدر او را از روحانیت شیعه در ایران دور و به عربستان سعودی، مهم‌ترین رقیب ایران در خاورمیانه نزدیک کرد.

خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران نیز گفته است که «جریان‌های سیاسی شیعه عراق و بیش از همه "اهل الحق" و ائتلاف دولت قانون به‌خلاف عبادی و جریان صدر ناخشنودی خود را از سفر قریب‌الوقوع ولیعهد سعودی به عراق ابراز داشتند».

انتخابات پارلمانی عراق قرار است ۱۲ مه ۲۰۱۸ در ۱۸ حوزه انتخاباتی در سراسر عراق از جمله مناطق آزاد شده از اشغال گروه «دولت اسلامی» (داعش) برگزار شود.

انتخابات پارلمانی عراق قرار است ۱۲ مه ۲۰۱۸  در ۱۸ حوزه انتخاباتی در سراسر عراق از جمله مناطق آزاد شده از اشغال گروه «دولت اسلامی» (داعش) برگزار شود. همزمان رئیس جمهور آمریکا نظر نهایی‌اش درباره توافق هسته‌ای با ایران را اعلام می‌کند. نفوذ ایران در خاورمیانه و از جمله در عراق یکی از دلایل مخالفت ترامپ با برجام است. جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا سه روز قبل ایران را متهم کرده بود که قصد دارد با پول نتایج انتخابات پارلمانی عراق را تحریف کند.

بیشتر بخوانید: