طوفان در آذربایجان غربی و شرقی- پرده اول از بحران زیست‎محیطی دریاچه ارومیه

تندبادی که سرعت آن در ماکو به ۱۱۹ کیلومتر در ساعت رسیده بود، شنبه چهارم فروردین استان‌های آذربایجان شرقی و غربی را درنوردید. این طوفان که دو کشته بر جا گذاشت، در محدوده دریاچه ارومیه با گرد و خاک شدید همراه بود.

طوفان روز گذشته در استان آذربایجان غربی جان یک دختر بچه ۸ ساله را گرفت و ۱۸ تن دیگر را مصدوم کرد. بیشترین مصدومان شهروندان خوی، ارومیه و ماکو بودند.

در استان آذربایجان شرقی نیز طوفان به سقوط و مرگ یک پارا گلایدرسوار در کوه‌های اطراف شبستر انجامید.

بنابر گزارش رسانه‌های داخلی، اعلام خبر موثق از سوی سازمان هواشناسی استان در مورد سرعت این طوفان ساعت‌ها بعد از پایان این اتفاق بود.

در اثر این طوفان دسترسی به شبکه تلفن همراه با اختلال مواجه شد، چند دستگاه تریلر و کامیون واژگون شدند و برای چند ساعت برق در شهرهای طوفان‌زده قطع شد.

شدت تندباد روز گذشته به حدی بود که دیوارهای باغ وحش ارومیه فروریخت و چند گونه جانوری از جمله چهار قلاده گرگ، یک بال کرکس و یک گربه وحشی از باغ وحش ارومیه گریختند.

مدیریت بحران آذربایجان غربی تخمین زده تندباد شنبه نزدیک به ۴میلیارد تومان خسارت مالی در سطح زیرساخت‌ها، تأسیسات شهری بر جا گذاشته باشد.

نگرانی خشکی دریاچه ارومیه و طوفان نمک

گزارش‌ها از ایران حاکی است تندباد در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، به ویژه در مناطق حومه دریاچه ارومیه، با گرد و خاک و ریزگردهای شدید همراه بود.

یکشنبه پنجم فروردین، شماری از رسانه‌های داخلی وزش طوفان‎‌های نمک در روز گذشته را نشانه‌ای از واقعیت یافتن نگرانی‌ها در خصوص خشک شدن دریاچه ارومیه تلقی کردند.

عصر ایران در گزارشی اختصاصی با عنوان «چرنوبیل ایران را دریابید»، طوفان دیروز در استان‌های آذربایجان غربی و شرقی را «تنها نوک کوه یخ» خواند و هشدار داد: «بیماری های حاد ریوی، انواع سرطان‌ها، نازایی‌های ناشی از توفان‌های نمک بستر خشک‌شده دریاچه، می‌تواند نسل مردمان ساکن آن دیار را به کام نیستی بکشاند».

به باور نویسنده این یادداشت، اکنون اگر کشاورزی  کم‌بازده سنتی در اطرف دریاچه ارومیه متوقف نشود، نمک زندگی ۶ میلیون ایرانی را به خطر می‌اندازد.

او «افزایش ۳۰۰ درصدی سطح زیرکشت با راندمان پایین ۳۵ درصد از ۱۵۰ هزار هکتار در سال ۵۸ به ۴۵۰ هزار در سال ۸۵ و حفر ۲۴ هزار حلقه چاه غیرمجاز و ۴۰ سد در حوزه دریاچه» را عامل اصلی بحران دریاچه ارومیه خواند.

مقامات ایران تأیید کرده‌اند که وضعیت دریاچه ارومیه در سال ۱۳۹۶ مناسب نبوده است. این در حالی است که مقامات دولت اعلام کرده بودند که روند خشکی دریاچه ارومیه متوقف شده است.

وزارت نیرو پیش از این احیای دریاچه ارومیه را در گرو کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب کشاورزی دانسته بود.

تنها در طول یک دهه، کشاورزی در حوزه دریاچه ارمیه به سه برابر افزایش یافت. گسترش فزاینده کشاورزی نیز تقاضا برای آبیاری را بالا برد و درنتیجه سطح آب‌های زیرزمینی به غایت کاهش یافت. در همین دوره میزان بارش کاهش یافت و درجه حرارت نیز به اوج خود رسید.

بنابر برآورد ستاد احیای دریاچه، «تمام مشکلات از سال آبی ۷۷-۱۳۷۶ آغاز شد و خشکسالی از مصرف بی‌رویه منابع آب حوضه پرده‌برداری کرد».

بیش از ۸۰ درصد از مساحت کل دریاچه ارومیه طی دو دهه گذشته کاهش یافته و به کم‌ترین میزان سطح وسعت خود رسیده است. بنابر طرح دولت ایران قرار بود دریاچه ارومیه در سال ۱۳۰۲ زنده شود اما روند این احیا از سال ۱۳۹۶ متوقف شده است.

آخرین وضعیت تراز دریاچه ارومیه در ۲۳ دی ۱۳۹۶ برابر با عدد ۱۲۷۰٫۳ است که نسبت به سال ۱۳۹۵، ۲۵ سانتی‌متر پایین آمده است.

ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی تأیید کرده بود که در دی‌ماه ۹۶  آب دریاچه ارومیه ۴۰۰ میلیون مترمکعب کاهش داشته است.

احیای دریاچه ارومیه یکی از وعده‌های اصلی انتخاباتی حسن روحانی بود که به نظر می‌رسد در دور اول ریاست جمهوری او تا حدی محقق شده است. رئیس دولت دوازدهم همواره از احیای دریاچه ارومیه و برجام به عنوان دو دستاورد اصلی خود نام می‌برد. اما اکنون هر دوی این دستاوردها در معرض تهدید قرار گرفته‌اند.

در همین زمینه