مقاومت نویسندگان و روزنامه‌نگاران مصر در برابر اتهامات اخلاقی حکومت سیسی
عبدالفتاح سیسی روش تازه‌ای برای سرکوب آزادی بیان در پیش گرفته: حفاظت از اخلاق و عرف در کنار تأمین امنیت در مصر. مورد احمد ناجی ماجرا را آشکار میکند.
احمد ناجی، نویسنده رمان «استخدام الحیاه» (در استخدام زندگی)، اولین نویسنده‌ای که در مصر به اتهام ترویج فحشا به زندان افتاد.
حکومت نظامی عبدالفتاح سیسی نه با احکام اسلامی و برای حفظ شریعت یا به اتهام‌های سیاسی بلکه در پناه اخلاقیات و به اتهاماتی مانند ترویج فحشاء و اباحهگری نویسندگان و روزنامه‌نگاران لائیک را وادار به سکوت میکند. احمد ناجی، نویسنده رمان «استخدام الحیاه» [به فارسی: در استخدام زندگی] به عنوان نخستین نویسنده مصر به اتهام ترویج فحشاء و اباحهگری محاکمه و به دو سال زندان محکوم شد. اعتراض بیش از ۱۲۰ نویسنده جهان ثمر داد و او بعد از تحمل یک سال زندان آزاد شد. به تازگی رمان این نویسنده مصری به زبان انگلیسی ترجمه و منتشر شده و مجموعه داستانی هم از او در مصر منتشر خواهد شد. مقاومت ادامه دارد.
سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری مصر بعد از بهار عربی در شرایطی برگزار می‌شود که پیروزی عبدالفتاح سیسی در یک رقابت بی‌رقیب قطعی‌ست. به بهانه تأمین امنیت در مصر و پاسداری از اخلاق و عرف مسلط در این کشور، حکومت نظامی سیسی همه دستاوردهای بهار عربی را از میان برداشته، اما نویسندگان و روزنامه‌نگاران همچنان مقاومت میکنند. پرونده احمد ناجی، نویسنده رمان «استخدام الحیاه» که فصل تازه‌ای از سرکوب آزادی بیان در مصر را رقم زد، ماجرا را آشکار میکند.
| اتهام ترویج اباحهگری و اشاعه فحشاء عبدالفتاح سیسی برای از بین بردن آزادی بیان در جامعه مصر به عنوان یکی از اندک دستاوردهای بهار عربی به یک روش آشنا برای ما ایرانی‌ها روی آورده است: اتهام ترویج اباحهگری و اشاعه فحشاء به جای اتهامات سیاسی. نام احمد ناجی به عنوان نخستین نویسنده مصری که به اتهام اخلاقی به زندان افتاد در تاریخ ادبیات معاصر مصر ثبت شد. او با رمان «در استخدام زندگی» تلاش میکند زندگی اجتماعی طردشدگان در قاهره را نشان دهد. ایحاب حسن اعتقاد داشت که گروهی از نویسندگان پست‌مدرن تلاش میکنند فاصله بین زندگی و ادبیات را از میان بردارند. کلمه در نظر این گروه از نویسندگان می‌بایست به همان شکل برهنه‌ای که در کوچه و بازار به کار می‌رود، به کار گرفته شود. احمد ناجی به این گروه از نویسندگان تعلق دارد. یکی از اتهامات او هم این بود که رمانش به دلیل آنکه از «ادبیت» در معنایی که در آثار کلاسیک ادبیات عرب سراغ داریم، تهی‌ست، بیش از آنکه یک اثر ادبی باشد، یک مقاله افشاگر درباره معاشرت‌های غیر اخلاقی نویسنده‌اش با معتادان و همجنسگرایان و تن‌فروشان است. احمد ناجی هم مانند بسیاری از نویسندگان «غیر سیاسی» ایران با اتکا به سرمشق‌هایی مانند «اولیسس» جیمز جویس و «مدار رأس السرطان» هنری میلر رمانش را نوشته است. هر دو این نویسندگان در خارج از کشورشان و در پاریس و با برخورداری از آزادی و با مایه‌هایی از عصیان‌‌های شخصی، این دو رمان مهم را نوشته‌اند. آیا می‌توانیم بدون آنکه از امنیت برخوردار باشیم، با یک «من» شکننده و آسیب‌دیده از درون به خودمان نگاه کنیم؟ در ایران بر اساس مصوبه شورای انقلاب فرهنگی آثار الحادی یا آثاری که مروج اباحهگری باشند، یا به مقدسات دین اسلام توهین کنند و یا اینکه موجب اشاعه فحشا شوند، شامل سانسور می‌شوند. تبلیغ علیه نظام و هواداری از گروه‌های محارب جای خود دارد. حکومت سیسی به بهانه ایجاد امنیت در مصر، راهی را در پیش گرفته که جمهوری اسلامی مدت‌هاست که پیموده. حاصل آن جز نابودی ادبیات و سکوت چیزی نیست. دمشق و بغداد به عنوان دو مرکز مهم فرهنگی در خاورمیانه از بین رفتند. اکنون نوبت قاهره فرارسیده. |
اندیشه‌ای که رمان «استخدام الحیاه» یا «در استخدام زندگی» بر آن قرار گرفته ساده است. روایتگر رمان از خودش می‌پرسد که قاهره چگونه کشوری‌ست؟ پاسخ روشن است: اگر یک فاجعه طبیعی مانند زلزله اتفاق می‌افتاد، از نظر بی‌نظمی و اغتشاش چیزی به نام قاهره از آن بلای آسمانی به جای می‌ماند با همه معتادان و بی‌خانمان‌ها و ترانس‌جندرها و همجنسگرایانی که در این شهر در حاشیه جامعه زندگی میکنند. راوی داستان هم یکی از این طردشدگان است. پس داستان به طور منطقی در معاشرت او با این طردشدگان اتفاق می‌افتد. اتهامی هم که دادستان متوجه احمد ناجی، نویسنده این رمان کرد، ناظر به همین معناست. احمد ناجی در گفت‌وگو با «قنطره» ماجرا را به این شکل شرح می‌دهد:
«فصلی از رمان در مجله ادبی "اخبار الادب" منتشر شده بود. در صحنه‌ای از این فصل، راوی داستان، زنی به نام "سیدنا الملاقه" [به فارسی: زن قاشق به دست] مواد مخدر مصرف میکند. دادستان سردبیر "اخبار الادب" را متهم کرده بود که از رابطه نامشروع نویسنده با سیدنا الملاقه مطلع بوده.»
بر این اساس دستگاه قضایی مصر دو راه در پیش پای نویسنده قرار می‌دهد: یا احمد ناجی اعتراف میکند که با نوشتن رمان «استخدام الحیاه» قصد اشاعه فحشا را داشته و یا اینکه اگر این اتهام را نپذیرد، به جای او، سردبیر اخبار الادب می‌بایست به اتهام نشر اکاذیب محاکمه شود. نویسنده از طریق اتحادیه روزنامه‌نگاران به «مجلس الدوله» که نظارت بر احکام قضایی در مصر را به عهده دارد شکایت می‌برد. «مجلس الدوله» حکم را ناعادلانه و غیر قانونی اعلام میکند اما در همان حال می‌گوید که به دلیل استقلال دستگاه قضایی در مصر، امکان ابطال حکم وجود ندارد. نویسنده در سال ۲۰۱۵ به زندان می‌افتد اما با برخورداری از حمایت جامعه جهانی و در اثر اعتراض ۱۲۰ نویسنده نام آشنا در سراسر جهان، بعد از ۳۰۰ روز از زندان آزاد می‌شود.
احمد ناجی در گفت‌وگو با گاردین می‌گوید:
«سکس و مواد مخدر موضوع رمان من نیستند. من می‌خواستم در "استخدام الحیاه" داستان قاهره را روایت کنم و اینکه چگونه این شهر شکل گرفته و روابط اجتماعی در آن چگونه است و انسان‌ها چگونه در هزارتوی کافکایی این شهر، لحظه‌‌هایی را به شادی و خوشگذرانی می‌گذرانند.»
ناجی نخستین نویسنده‌ای نیست که در مصر به زندان می‌افتد. او اما اولین نویسنده‌ای‌ست که نه به اتهامات سیاسی و مذهبی، بلکه صرفاً به اتهام اخلاقی زندانی شده است. صنع‌الله ابراهیم، نویسنده سرشناس مصری که در فاصله بین سال‌های ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۴ در دوران ریاست جمهوری جمال عبدالنصار به اتهام همراهی با نهضت دانشجویی در مصر به زندان افتاده بود در حمایت از احمد ناجی در دادگاه او حاضر شده بود. بیش از ۶۰۰ نویسنده و روزنامه‌نگار مصری هم در سال ۲۰۱۵ در حمایت از او بیانیه‌هایی صادر کرده بودند.
همزمان بابرگزاری انتخابات ریاست جمهوری مصر، یکی از ناشران مهم این کشور در حمایت از آزادی بیان مجموعه‌ای از داستان‌های احمد ناجی را منتشر کرده است. مقاومت در برابر سیسی همچنان ادامه دارد.
بیشتر بخوانید:
نظرها
نظری وجود ندارد.