نخبه‌گرایی یا بی‌عدالتی

<p>پانته&zwnj;آبهرامی&nbsp;ـ&nbsp;گزینش و تربیت نخبگان در همه&zwnj; کشورهای دنیا دغدغه دولت&zwnj;ها برای اداره کشور است. گفتمان مقابل نخبه&zwnj;گرایی، عدالت است. بحث بر سر تقسیم منابع است که آیا افراد &quot;باهوش&quot; جامعه باید منابع بهتری را در اختیار بگیرند یا این منابع باید به&zwnj;گونه&zwnj;ای تقسیم شود که همه اعضای جامعه از آن برخوردار شوند؟</p> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">این که تا چه حد مکانیسم&zwnj;ها و شیوه&zwnj;های انتخاب و تربیت نخبگان با عدالت آموزشی و پرورشی جامعه می&zwnj;تواند همسو یا غیر همسو باشد، نکته&zwnj;ای است که همواره در تاریخ آموزش در ایران بحث&zwnj;برانگیز بوده است.</div> <!--break--> <div dir="RTL"><a target="_blank" href="http://www.zamahang.com/podcast/2010/20120107_PanteA_Sampad.mp3" rel="noopener"><img width="273" height="31" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon.jpg" /></a></div> <div dir="RTL">تاریخچه&zwnj; مدارس نخبه در ایران به قبل از انقلاب ۵۷ بازمی&zwnj;گردد. دبیرستان &quot;هشدار&quot;، اولین مؤسسه&zwnj; تیزهوشان تهران بود که در سال تحصیلی ۴۸ـ ۴۷ شکل گرفت. در سال تحصیلی ۵۸ـ ۵۷ با توجه به آماری که از دانش&zwnj;آموزان مرکز کودکان تیزهوش در دست است، یکباره مقطع ابتدایی حذف و صرف مقطع راهنمایی تحصیلی در این مدرسه دایر ماند. کلاس&zwnj;ها نیز حدوداً ۲۰ نفره و مختلط بودند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">این سازمان زیر نظر هیئت امنایی تشکیل شده بود که مستقل از آموزش و پرورش عمل می&zwnj;کرد و اهداف خاصی داشت. همزمان از سال ۱۳۵۵ در شهر کرمان و در سال ۱۳۵۷ در شهر مشهد گزینش دانش&zwnj;آموز برای این مدارس شکل گرفت. بدین&zwnj;ترتیب دانش&zwnj;آموزانی که در آستانه&zwnj; انقلاب ۵۷ بر اساس اهداف تعیین شده در سه پایه تحصیلی اول تا سوم راهنمایی مشغول تحصیل بودند، شامل ۹۳۸ دانش&zwnj;آموز دختر و پسر در پنج مدرسه مختلف در تهران، کرمان و مشهد می&zwnj;شدند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>سرنوشت&zwnj;&zwnj;&zwnj;&zwnj;</b><b>تربیت&nbsp;</b><b>نخبگان&nbsp;</b><b>پس&nbsp;</b><b>از&nbsp;</b><b>انقلاب&nbsp;</b><b>و&nbsp;</b><b>تولد&nbsp;</b><b>سمپاد</b></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">پس از انقلاب، ابقاء یا انحلال این سازمان در نهادهای حاکم مورد بحث بود. زیرا وجود این سازمان به نوعی تبعیض و مخالف عدالت اجتماعی و موجب فرار مغزها تلقی می&zwnj;شد. در سال ۵۸ &quot;سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان&quot; موسوم به &quot;سمپاد&quot; در وزارت آموزش و پرورش ادغام و در سال ۶۱ هیئت وزیران این حکم را لغو و در سال ۶۶ نسبت به احیای سازمان در شهرستان&zwnj;ها اقدام شد.</div> <div dir="RTL">خردادماه سال ۶۶ مسئله ایجاد سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان در جلسه شورای عالی فرهنگی مطرح شد و در همان سال سمپاد زیر نظر آموزش و پرورش ابقاء شد. قبل از تشکیل این سازمان در سال ۶۶ فقط دو مرکز آموزشی تیزهوشان به نام &quot;فرزانگان&quot; برای دختران و &quot;علامه حلی&quot; برای پسران وجود داشت.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در سال ۶۸ سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان یا همان سمپاد با نزدیک به پنج&zwnj;هزار دانش&zwnj;آموز در شهرهایی چون قم، رشت، کرمانشاه، شیراز، اهواز و ارومیه افتتاح شد. یک دهه پس از آن یعنی در سال ۱۳۷۸ تعداد دانش&zwnj;آموزان سمپاد به بیش از ۳۵ هزار نفر افزایش یافت.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">به گفته دکتر محمدعلی غفاری، رئیس جدید سمپاد در سال تحصیلی ۸۸-۸۹ در ۸۴ شهر کشور سه مدرسه ابتدایی، ۷۷ مدرسه راهنمایی تحصیلی و ۱۱۲ دبیرستان و پیش&zwnj;دانشگاهی سمپاد وجود دارد. در همین سال ۱۹۹ دانش&zwnj;آموز در دوره ابتدایی، ۲۳ هزار و ۲۱۴ نفر در دوره راهنمایی تحصیلی، ۳۶ هزار و ۸۲۴ نفر در دوره متوسطه و پیش دانشگاهی در مراکز سمپاد مشغول تحصیل هستند. در اسفندماه ۱۳۷۹ اداره مراکز خارج از تهران سمپاد به آموزش و پرورش هر استان واگذار شد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>زیر</b><b>نظر &zwnj;</b><b>آموزش&nbsp;</b><b>و&nbsp;</b><b>پرورش&nbsp;</b><b>اما&nbsp;</b><b>مستقل</b></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&quot;نینا&quot; یکی از دانش&zwnj;آموختگان &quot;فرزانگان&quot; است که در سال ۱۳۷۸ فارغ&zwnj;التحصیل شده و معتقد است که قوانین آموزش و پرورش در مدارس سمپاد اعمال نمی&zwnj;شد و ادامه می&zwnj;دهد: &quot;سمپاد زیر نظر آقای دکتر جواد اژه&zwnj;ای که از طرف رئيس&zwnj;جمهور انتخاب شده بود، اداره می&zwnj;شد و وابسته به آموزش و پرورش نبود و قوانینی هم که در آموزش و پرورش برای مدارس تصویب می&zwnj;&zwnj;شد، شامل حال مدارس سمپاد نمی&zwnj;شد. مثلاً معلمانی که در آموزش و پرورش درس می&zwnj;دادند، بعد از مدتی رسمی می&zwnj;شدند و حقوق و مزایایی داشتند، اما معلم&zwnj;هایی که در مدارس سمپاد تدریس می&zwnj;کردند، چنین حقوق و مزایایی نداشتند. یا مثلاً زمانی که سیستم مدارس ثلثی بود، یعنی سه ثلث می&zwnj;شد، سیستم مدارس سمپاد ترمی بود. یا مثلاً ما پنجشنبه&zwnj;ها تعطیل بودیم و اصلاً چنین چیزی در هیچ مدرسه مملکت وجود نداشت. خلاصه استقلال بیش از حدی این مدارس داشتند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&quot;بامداد&quot;، یکی دیگر از دانش&zwnj;آموختگان دهه ۷۰ مدرسه&zwnj; سمپاد در یکی از شهرهای استان مازندران است. وی می&zwnj;گوید: &quot;دانش&zwnj;آموزان با دادن امتحانات ریاضی، علوم و هوش در ابتدای دوره&zwnj; راهنمایی وارد این مدرسه می&zwnj;شدند. در هر کلاس حدود ۲۴ نفر شرکت داشتند. دانش&zwnj;آموزان سمپاد، درس&zwnj;های مدارس معمولی را داشتند، اما علاوه بر آن چهار جزوه تکمیلی در ریاضی، فیزیک، شیمی و زیست&zwnj;شناسی نیز مواد درسی آنان را در برمی&zwnj;گرفت.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&nbsp;وی ادامه می&zwnj;دهد&quot; &quot;کسی به خاطر نداشتن شهریه از رفتن به این مدارس حذف نمی&zwnj;شد. شهریه بر اساس درآمد خانواده&zwnj;ها گرفته می&zwnj;شد.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&nbsp;نینا نیز ادامه می&zwnj;دهد: &quot;شهریه مدارس کاملاً بر اساس همت عالی بود. یعنی بچه&zwnj;هایی بودند که حتی به آن&zwnj;ها پول داده می&zwnj;شد، بچه&zwnj;هایی بودند که با توجه به کار پدر و مادر به آن&zwnj;ها پیشنهاد می&zwnj;شد که مقدار معینی شهریه بدهند. کاملاً بر اساس درآمد پدر و مادر بود، ولی اگر کسی می&zwnj;گفت من ندارم و نمی&zwnj;توانم شهریه بدهم برای تحصیل به او کمک می&zwnj;شد.&quot;</div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL"><b>روند&nbsp;</b><b>گزینش&nbsp;</b><b>شروع&nbsp;</b><b>تبعیض</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">روند ورود به مدارس سمپاد این&zwnj;گونه بود: یک امتحان سراسری در یک روز واحد از دانش&zwnj;آموزان گرفته می&zwnj;شد. در هر شهری با توجه به نمراتی که افراد می&zwnj;آوردند، مثلاً در تهران صد نفر انتخاب می&zwnj;شدند. مرحله بعدی مصاحبه بود. این مصاحبه به منظور جدا کردن اقلیت&zwnj;های مذهبی بود. مثلاً من دوستی داشتم که کلیمی بود و در مصاحبه رد شد. صرفاً به خاطر این که پدر و مادرش کلیمی بودند یا مثلاً بهایی&zwnj;ها را راه نمی&zwnj;دادند و در همان مصاحبه آنها را رد می&zwnj;کردند. چون همان&zwnj;جا در مصاحبه معلوم می&zwnj;شد که پدر و مادر افراد چه دین و مذهبی دارند. مصاحبه صرفاً همین هدف را داشت که بدانند افراد از چه پیشینه&zwnj; فکری و مذهبی می&zwnj;آیند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">مدارس سمپاد به گزینش نخبگان دست می&zwnj;زند و این گزینش برای دانش&zwnj;آموزان هم بار مثبت و هم بار منفی به همراه دارد. بامداد می&zwnj;گوید: &quot;من کلاً آدمی منزوی بودم. مدرسه هم خارج از شهر بود و ما با سرویس به مدرسه می&zwnj;رفتیم و این خارج از شهر بودن به منزوی بودن من که آن را دوست داشتم کمک می&zwnj;کرد.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">او نکته مثبت را در کارگاه&zwnj;هایی می&zwnj;بیند که در آموزشگاه&zwnj;ها برگزار می&zwnj;شد و دانش&zwnj;آموزان می&zwnj;توانستند پس از مدرسه یعنی پس از ساعت دو و روزهای پنجشنبه که مدارس تعطیل بود، به انجام پروژه&zwnj;های آموزشی بپردازند. وی ادامه می&zwnj;دهد: &quot;می&zwnj;توانستم وقتم را به صورت مفید استفاده کنم&quot;، اما نینا گفتمان تبعیض و ناعدالتی را در مورد سمپاد اینگونه تشریح می&zwnj;کند: &quot;هدف نخبه&zwnj;گرایی بود. یعنی به یکسری افراد با منابعی که دارند، منابعی کاملاً تصادفی که میزان هوش باشد، مرکزی دادند و استدلال این بود که شما آدم&zwnj;های خاصی هستید و باید جامعه را تغییر دهید و منابع آموزشی زیادی هم در اختیارتان قرار می&zwnj;گیرد. هدف نخبه&zwnj;گرایی است و آدم&zwnj;هایی که در آن مدارس درس می&zwnj;دادند خیلی خوب کار کردند. من خودم تجربه بسیار خوبی داشتم و با هرکدام از بچه&zwnj;ها هم که صحبت کردم، اکثراً دوره راهنمایی و دبیرستان را بهترین دوران زندگی&zwnj;شان می&zwnj;دانند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">به نظر من اما این فرایند عادلانه&zwnj;ای نیست. تئوری&zwnj;ای هست که ترجمه شده پیشگویی کامبخش یا در حقیقت پیشگویی&zwnj;ای که به خودی خود باعث موفقیت می&zwnj;شود. پژوهشی بود که یکسری از بچه&zwnj;های کلاسی را به صورت کاملاً اتفاقی به دو قسمت تقسیم کردند. به یک قسمت گفتند شما استثنایی هستید و به قسمت دیگر گفتند شما عادی هستید، اما در طول زمان عملکرد آن آدم&zwnj;هایی که کاملاً به صورت اتفاقی به آن&zwnj;ها گفته بودند استثنایی هستید، بسیار بالاتر از آدم&zwnj;های عادی بود و شور و نشاطی که بین این آدم&zwnj;ها وجود داشت بیشتر بود.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">این تئوری&zwnj;ای بود که من می&zwnj;خواستم راجع به آن صحبت کنم و بگویم این کاری که با این بچه&zwnj;ها انجام می&zwnj;شود، درست نیست. ممکن است سطح هوشی آن&zwnj;ها بالا باشد و در آن امتحان نمره&zwnj; بالایی را کسب کرده باشند، ولی این جداسازی به دلیل این که به آن&zwnj;ها در سنین پایین برچسب خاصی زده می&zwnj;شود غلط است. اولاً به این آدم&zwnj;ها ظلم می&zwnj;شود، به خاطر این که عقده خودبزرگ&zwnj;بینی به شدت در این آدم&zwnj;ها دیده می&zwnj;شود و بر این باورند که با دیگران فرق می&zwnj;کنند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">یکی از دانش&zwnj;آموختگان سمپاد می&zwnj;گفت یکی از معلم&zwnj;ها به دانش&zwnj;آموزان می&zwnj;گفته شما مثل دانه&zwnj;های گندمی هستید که همه خار و خاشاکش جدا شده است. ما شما را دستچین کردیم و گذاشتیم کنار و شما باید جامعه را نجات دهید. یعنی بار عظیمی روی این آدم&zwnj;ها گذاشته می&zwnj;شد که شما خاص هستید و باید جامعه را نجات دهید و کارهای خاص انجام دهید. این حرف&zwnj;ها در خود این آدم&zwnj;ها مشکلاتی را ایجاد می&zwnj;کرد. مثلاً در طول زمان به موفقیت&zwnj;های عجیب و غریب دست پیدا نمی&zwnj;کنند و بسیار دچار افسردگی می&zwnj;شوند یا مشکلات دیگر. یا این که احساس می&zwnj;کنند تنها راه مقابله با مشکلات زندگی&zwnj;شان ضریب هوشی است. آدم&zwnj;هایی که در آن مدرسه هستند، مثلاً یک آدمی که ضریب هوشی&zwnj;اش صدوبیست است، احساس می&zwnj;کند آدم خنگی است، با این که آدم باهوشی محسوب می&zwnj;شود. ولی در کنار آدم&zwnj;هایی که ضریب هوشی&zwnj;شان صد و هفتاد یا صد و هشتاد است، احساس می&zwnj;کند که مشکل دارد و دچار مشکل می&zwnj;شود.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">این ظلمی است که به بچه&zwnj;های سمپاد می&zwnj;شود و شما فکرش را بکنید که در حق بقیه بچه&zwnj;ها چقدر ظلم می&zwnj;شود. مثلاً در شهر تهران یک میلیون نفر در این امتحان شرکت می&zwnj;کردند، اما صد نفر را می&zwnj;گرفتند. درواقع به این صد نفر برچسب زده می&zwnj;شد که آدم&zwnj;های خاصی هستند و بقیه افراد آدم&zwnj;هایی عادی هستند. شما مثلاً تصور کنید تأثیری را که روی دیگر افراد خانواده می&zwnj;گذارد. مثلاً از یک خانواده یکی از فرزندان قبول می&zwnj;شود، اما خواهر و برادرش قبول نمی&zwnj;شوند. همیشه این تصور در خواهر و برادر باقی می&zwnj;ماند که آدم&zwnj;های عقب&zwnj;مانده&zwnj;ای هستند. من در خیلی از افراد دیدم که اصلاً به همین دلیل، به خاطر این که در این امتحان قبول نمی&zwnj;شدند، زندگی&zwnj;شان دگرگون می&zwnj;شد. یا در فامیل افراد با آن آدمی که قبول شده است بد می&zwnj;شدند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">به <img width="200" height="120" align="left" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/99030395sampad_0.jpg" />دلایل بالا معتقدم این نظام نخبه&zwnj;گرایانه نظام عادلانه&zwnj;ای نیست. چه یکسری منابع را بر اساس متغیری تصادفی به اسم میزان هوش به یک&zwnj;سری افراد تخصیص می&zwnj;دهند و همین نوعی نخبه&zwnj;گرایی در جامعه ایجاد می&zwnj;کند که در نهایت همان حرفی زده می&zwnj;شود که درباره&zwnj; ولایت فقیه می&zwnj;زنند. این که ولی فقیه چون شعورش بیشتر است، قیمومیت ملت را به عهده دارد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">من شخصاً دوران خیلی خوبی در این مدارس داشتم. چون در جامعه&zwnj;ای که به شدت به ویژه در ارتباط با دخترها سرکوبگر بود، مدرسه&zwnj; ما مدرسه&zwnj; بسته&zwnj;ای نبود و به نسبت آزاد بود و من خیلی از آن دوران لذت بردم. ولی الان که برمی&zwnj;گردم و به گذشته نگاه می&zwnj;کنم، احساس می&zwnj;کنم این در حق آدم&zwnj;های آن جامعه عدالت نبود و عادلانه نیست و این روش به نظر من باید اصلاح شود.&quot;</div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL"><b>رقابت&zwnj;های&nbsp;</b><b>بین&zwnj;المللی</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">مدارس ایران را می&zwnj;توان به چهار نوع تقسیم کرد: مدارس دولتی، مدارس نمونه که آن&zwnj;ها نیز دولتی محسوب می&zwnj;شوند ولی کیفیت بهتری دارند، مدارس غیرانتفاعی که در کل خصوصی هستند و مدارس سمپاد. یکی از اهداف سمپاد، تمرکز برای شرکت در المپیادهای جهانی برای ربودن مدال است. المپیاد در این کشور تنها در هفت رشته&zwnj; ریاضی، کامپیوتر، فیزیک، شیمی، زیست&zwnj;شناسی، ادبی و نجوم برگزار می&zwnj;شود.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">سمپاد، تمرکز خود را روی کامپیوتر، ریاضی، فیزیک و شیمی گذاشته است و در المپیاد کشوری در رشته&zwnj; ادبی بیشتر از مدارس غیر سمپاد شرکت می&zwnj;کردند. همه دانش آموزان کشور می&zwnj;توانستند و می&zwnj;توانند در رقابت&zwnj;های المپیاد شرکت کنند، اما به طبع شانس آن&zwnj;هایی که در مدارسی مثل سمپاد یا غیر انتفاعی بوده&zwnj;اند، بیشتر است. در هر المپیاد در هر رشته حدود ۲۰ هزار نفر شرکت می&zwnj;کردند که در دو مرحله&zwnj; انتخابات یک تیم ۴۰ نفره در بهمن&zwnj;ماه هرسال انتخاب می&zwnj;شد که در اردوهای تابستانی پنج روز در هفته کلاس داشتند. چند نفر از میان این ۴۰ نفر پس از اردو و دادن امتحانات انتخاب می&zwnj;شدند و مدال&zwnj;های برنز، نقره و طلا را دریافت می&zwnj;کردند. برندگان طلا، تیم ملی کشور را در هر رشته تشکیل می&zwnj;دادند. این کلاس&zwnj;ها مختلط بودند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>معافیت&nbsp;</b><b>کنکور&nbsp;</b><b>برای&nbsp;</b><b>برندگان</b><b>طلا</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">بامداد از دانش&zwnj;آموزان سابق سمپاد می&zwnj;گوید: &quot;اکثر بچه&zwnj;های دوره&zwnj; المپیاد را که من در آن شرکت کردم، دانش&zwnj;آموزان سمپاد تشکیل می&zwnj;دادند. پس از دادن امتحانات در دو مرحله، یک هفته بعد همه&zwnj; دانش&zwnj;آموزان قبول شده هم از تهران و هم از شهرستان&zwnj;ها وارد دوره&zwnj; تابستانی در تهران می&zwnj;شدند. باشگاه دانش&zwnj;پژوهان خوابگاه&zwnj;هایی را برای این اردوها تدارک می&zwnj;دید. استادان این دوره را استادان دانشگاه به ویژه دانشگاه شریف یا محقق&zwnj;هایی در مراکز تحقیقاتی مثل &quot;مرکز فیزیک نظری&quot; تشکیل می&zwnj;دادند. همچنین دانش&zwnj;آموزانی که قبلاً در این اردوها بودند و طلا گرفته بودند نیز به آموزش دانش&zwnj;آموزان می&zwnj;پرداختند.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&nbsp;بامداد ادامه&zwnj; می&zwnj;دهد: &quot;برای هر رشته و مثلاً برای رشته&zwnj; کامپیوتر چهارنفر به عنوان تیم ملی به المپیاد بین&zwnj;المللی اعزام شدند. دارندگان طلا از دادن کنکور معاف بودند و می&zwnj;توانستند در رشته&zwnj; خودشان یا شبیه به آن قبول شوند که عمدتاً به دانشگاه شریف یا به دانشگاه تهران می&zwnj;رفتند.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">نینا در مورد معافیت برندگان طلا از امتحان کنکور می&zwnj;افزاید: &quot;کسانی که در این مدارس بودند، باید در کنکور شرکت می&zwnj;کردند. تنها کسانی که مدال طلا می&zwnj;گرفتند، از کنکور معاف بودند. در المپیاد کشوری که هربار شش نفر انتخاب می&zwnj;شدند، آن&zwnj;ها می&zwnj;توانستند مستقیم وارد دانشگاه شوند و در هر رشته&zwnj;ای که می&zwnj;خواهند ثبت نام کنند. یعنی حتی اگر در رشته&zwnj; فیزیک طلا گرفته بودند، می&zwnj;توانستند پزشکی بخوانند.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">به گفته دکتر غفاری، رئیس نوین سمپاد در مسابقات بین&zwnj;المللی و جهانی تا پایان سال ۸۸ حدود ۱۰۶ مدال طلای المپیادهای جهانی دریافت شد که ۸۶ مدال توسط دانش&zwnj;آموزان مراکز سمپاد و ۲۰ مدال را مدارس دولتی و خصوصی ربودند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;<img width="200" height="125" align="left" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/280660_orig.jpg" /></div> <div dir="RTL">در فهرست المپیاد، ریاضی ایران در سال ۱۹۹۸ که این المپیاد در چین برگزار شد، به مقام اول دست یافت. همچنین در سال ۱۹۹۵ در المپیاد شیمی در چین و سال ۱۹۹۶ در روسیه، تیم ایران به مقام اول دست یافت. افزون بر آن ایران در المپیاد جهانی نجوم در سال ۲۰۰۷ نیز موفق به ربودن مقام اول جهان شد. دو دختر و شش پسر، تیم ایران را در آن دوره تشکیل می&zwnj;دادند. تمامی دارندگان مدال از مزایای بنیاد نخبگان بهره می&zwnj;برند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">نینا توضیح می&zwnj;دهد: &quot;به دانش&zwnj;آموزان سمپاد دارنده مدال طلا پول می&zwnj;دادند و در طول زمان بیشتر هم می&zwnj;شد. یعنی زمان ما کمتر بود، ولی بعدها بنیادی به وجود آمد به اسم بنیاد نخبگان که به صورت سیستماتیک این کار را می&zwnj;کرد. دارندگان طلا اگر می&zwnj;خواستند به سمینار یا کنفرانس بروند، بنیاد نخبگان هزینه&zwnj;های آن را تأمین می&zwnj;کرد. من خودم خانواده&zwnj;ای را می&zwnj;شناسم که دوتا از پسرهای&zwnj;شان طلا گرفتند و کل خانواده روی درآمد این فرزندان می&zwnj;گشت که بنیاد نخبگان می&zwnj;داد. ماهانه سیصدهزار تومان می&zwnj;دادند. آن سالی که گفتم چهارسال پیش بود، این دو بچه روی هم ششصد هزار تومان می&zwnj;گرفتند و خب بچه&zwnj;هایی که المپیادی بودند، مثلاً همین دانش&zwnj;آموزی که مثالش را زدم، می&zwnj;رفت به بچه&zwnj;های پایین&zwnj;تر هم درس می&zwnj;داد و کلی از این راه هم پول درمی&zwnj;آورد و خود سازمان هم این آدم را چون مدال آورده برود، تحت پوشش قرار می&zwnj;داد که برود برای مثلاً مدرسه علامه حلی کرمان یا علامه حلی مشهد درس بدهد. از این طریق هم پول درمی&zwnj;آورد. یعنی یک بچه ۱۷ـ ۱۶ ساله یک خانواده را از نظر مالی می&zwnj;چرخاند.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>شیب&nbsp;</b><b>خروج&nbsp;</b><b>از&nbsp;</b><b>کشور&nbsp;</b><b>المپیادی&zwnj;ها</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">دکتر سلطانخواه، معاون علمی و فناوری رئیس&zwnj;جمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان می&zwnj;گوید: &quot;بررسی آماری بنیاد ملی نخبگان از میان جامعه&zwnj; آماری چهارهزار و صد و بیست نفری المپیاد کشور نشان می&zwnj;دهد شیب خروج از کشور این افراد در یک دوره&zwnj; زمانی از سال ۱۳۶۱ تا ۸۱ حدود ۴۰درصد بوده که در حال حاضر به ۱۷درصد کاهش یافته است.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">نینا در این زمینه می&zwnj;گوید: &quot;من فکر می&zwnj;کنم الان بالای ۹۰ درصد از این دانش&zwnj;آموزان در خارج از کشور هستند. شخصاً با عبارت فرار مغزها مشکل دارم، چون معتقدم چیزی به اسم مغز وجود ندارد. هر آدمی که از مملکت خارج می&zwnj;شود یک مغز بالقوه است و می&zwnj;تواند به مملکت کمک کند. وقتی از دانش&zwnj;آموزانی که به سمپادهای شهرستان&zwnj;ها می&zwnj;رفتند، می&zwnj;پرسیدم بهترین چیزی که از آن مدرسه یادتان هست چیست؟ می&zwnj;گفتند که ما با بچه&zwnj;ها راحت هستیم. یعنی داستان این بود که ما با بچه&zwnj;ها احساس راحتی می&zwnj;کردیم. این یکی از چیزهایی است که بچه&zwnj;ها مطرح می&zwnj;کنند.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>تخصیص&nbsp;</b><b>ناعادلانه&nbsp;</b><b>منابع</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">به گفته نینا، &quot;اداره مدارس سمپاد نیز به گونه&zwnj;ای دیگر بود&quot;. او توضیح می&zwnj;دهد: &quot;در مورد شخص خود من زمانی که در دوره مدرسه راهنمایی و دبیرستان بودم، در مدارس دخترانه تعالیم مذهبی را به شدت ترویج می&zwnj;کردند. نه این که مدرسه&zwnj; ما مذهبی نبود. نه! رئیس ما بسیار آدم مذهبی&zwnj;ای بود ولی برای من به عنوان آدمی که مذهبی نبودم، این امکان وجود داشت که در مراسم مذهبی شرکت نکنم. یا مثلاً ما در آن مدرسه می&zwnj;توانستیم راجع به خیلی چیزها آزادانه صحبت کنیم. چون در آن مدرسه به آدم یاد می&zwnj;دادند که تو آدم خاصی هستی و خلاقیت مهم است و باید همه چیز را زیر سئوال بیاوری. چه مفهوم خدا باشد، چه مفهوم علم باشد و غیره.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">این فرصتی بود که در مدارس دیگر وجود نداشت. برای همین برای من خیلی تجربه&zwnj; لذت&zwnj;بخشی بود. همینطور آزادی&zwnj;های بیش از حدی به ما داده می&zwnj;شد. مثلاً شخص خودم حق داشتم در دبیرستان سر هیچ کلاسی نروم و فقط بنشینم توی کتابخانه و کتاب بخوانم و ریاضی بخوانم، چون دوست دارم. در هیچ مدرسه&zwnj; دیگری چنین آزادی&zwnj;ای را به یک نوجوان ۱۴ ساله نمی&zwnj;دادند. من این آزادی را داشتم. یا مثلاً سر کلاس ورزش به معلم ورزش&zwnj;مان می&zwnj;گفتم من بسکتبال و والیبال دوست ندارم و می&zwnj;خواهم شنا کنم. آن موقع اصلاً چنین توجیهی در مدارس دیگر وجود نداشت، ولی مثلاً معلم ورزش ما رفت و برای من اجازه گرفت که در آن ساعت&zwnj;ها شنا کنم.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">این آزادی&zwnj;هایی که به آدم می&zwnj;دادند. خیلی لذتبخش بود و در خیلی جاها هم باعث می&zwnj;شد که بسیاری از آنان خود را استثنایی ارزیابی کنند. به خاطر این که به آن&zwnj;ها آزادی داده می&zwnj;شد، اجازه بروز خلاقیت داده می&zwnj;شد و خلاصه منابع داده می&zwnj;شد. با هرکدام از این بچه&zwnj;ها که صحبت کنید، می&zwnj;گویند بهترین دوران زندگی&zwnj;شان همان دوران راهنمایی و دبیرستانی بود که در این مدارس درس خوانده&zwnj;اند. به خاطر این که هم برچسبی بر پیشانی داشتند که آدم&zwnj;های خاصی هستند و هم این که امکانات بسیار زیادی بهشان اختصاص داده می&zwnj;شد. ولی تناقض از آنجا آغاز می&zwnj;شد که شما از این مدارس بیرون می&zwnj;آیید و با واقعیت جامعه آشنا می&zwnj;شوید و مجبورید با آدم&zwnj;ها تعامل داشته باشید. آن وقت است که می&zwnj;بینید هم آدم&zwnj;های بیرون شما را خیلی دوست ندارند، چون برچسب خاصی به شما زده شده است، هم این که شما نمی&zwnj;توانید با آنها آن لذتی را که با هم دوره&zwnj;&zwnj;ای&zwnj;های خودتان داشتید تجربه کنید. احساس می&zwnj;کنم این حرفی است که زده نشده. چون در طول زمان دانش&zwnj;آموزان سمپاد گفتند که نه خیلی خوب بوده. چون ما همه&zwnj;مان روزهای خوبی در آن دوران داشتیم و بهترین سال&zwnj;های عمرمان بود. ولی فکر می&zwnj;کنم کسی که در همان مدارس درس خوانده، باید یک روز بیاید و بگوید که این کاری غیر عادلانه بود.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">اگر دانش&zwnj;آموزان غیر از سمپاد بگویند این کار عمل عادلانه&zwnj;ای نیست، متهم می&zwnj;شوند به بخل، حسد و موارد مشابه. ولی ما خودمان، یعنی حداقل من این دغدغه شخصی&zwnj; را دارم که این حرف را بزنم: این نظام آموزشی نظام عادلانه&zwnj;ای نیست. این منابع باید در اختیار همه دانش&zwnj;آموزان قرار گیرد و نظام برچسب زدن و دستچین کردن نظام درستی نیست. به خاطر این که هم سمپادی&zwnj;ها را دچار مشکل می&zwnj;کند (چون بهشان برچسب ویژه&zwnj;ای، مثلاً ضریب هوشی بالا زده می&zwnj;شود)، و هم افرادی که به اصطلاح عادی تلقی می&zwnj;شوند را از بسیاری امکانات محروم می&zwnj;کند.&quot;</div>