اعلام آمادگی تهران برای مشارکت فعال در بازسازی عراق و سوریه

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در پیامی به بشار اسد، رئیس دولت دمشق از آمادگی تهران برای کمک به بازسازی سوریه خبر داد. امیر حاتمی، وزیر دفاع ایران نیز در پایان سفر به عراق مشارکت در بازسازی این کشور را «وظیفه» تهران خواند. نمونه‌ای از تلاش‌های ایران برای افزایش سهم در بازار کشورهای جنگ‌زده همسایه و تأمین هزینه مداخله نظامی در آنها.

حسن روحانی در این پیام که خبرگزاری تسنیم عصر شنبه منتشر کرد، نوشته است:

«دولت جمهوری اسلامی ایران همانگونه که در مبارزات و مقابله با تروریسم کنار ملت سوریه بوده، آمادگی دارد تا در امر بازسازی سوریه نیز با تمامی امکانات در کنار شما باشد.»

رئیس‌جمهوری ایران همچنین به اسد وعده داده که تهران «تا دفع نیروهای شر و بازگرداندن امنیت و ثبات به سراسر جمهوری عربی سوریه به مساعدت های خود ادامه خواهد داد.»

انقلاب سوریه که ۲۰۱۱ در بستر بهار عربی آغاز شد، به سرعت به جنگی چندلایه تغییرشکل داد. ورود ایران به جنگ سوریه و فعالیت نیروهای سپاه قدس پاسداران در آنجا یکی از عوامل باقی‌ماندن اسد در قدرت دانسته می‌شود.

با این حال، نیروهای نظامی ایران و شبه‌نظامیان شیعه تحت حمایت این کشور همراه با ارتش سوریه مسئولیت مرگ بیش از ۹۰ درصد غیرنظامیان در جنگ سوریه را بر دوش می‌کشند. در این جنگ تقریباً هفت‌ساله، نیم‌میلیون تن کشته شده‌اند.

ایران هزینه مالی زیادی برای جنگیدن در سوریه پرداخت. طی چهار سال گذشته ایران علاوه بر کمک‌های نظامی و آنچه که همکاری‌های مستشاری اعلام شده، ۵,۶ میلیارد دلار کمک اعتباری به بانک مرکزی سوریه کرده است.

مقام‌های دولتی ایران امیدوارند که مشارکت درپروژه‌های بازسازی سوریه بتواند هزینه‌های مالی مداخله نظامی در این کشور را جبران کند.

بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول ۷۵ درصد اقتصاد سوریه در جریان جنگ داخلی تخریب شده و بازسازی این کشور حداقل ۲۰ سال طول خواهد کشید.

پیش از این نیز یحیی رحیم‌صفوی، مشاور رهبر ایران در امور نظامی گفته بود که ایران هزینه مداخله در سوریه را با قراردادهای طولانی‌مدت بر سر منابع این کشور تأمین خواهد کرد.

«وظیفه» بازسازی عراق

امیر حاتمی، وزیر دفاع ایران نیز در پایان سفر به عراق در نشستی خبری از آمادگی ایران برای کمک به بازسازی عراق خبر داد.

حاتمی شنبه اول اردیبهشت به سفر خود در عراق پایان داد. به گفته وزیر دفاع ایران، مذاکرات او با مسئولان عراقی بر سر بیشترشدن همکاری‌های فنی، تخصصی و دفاعی بود.

در جریان سفر او همچنین کمیته‌ نظامی چهارجانبه‌ای با حضور مسئولان نظامی و امنیتی ایران، روسیه، سوریه و عراق نخستین نشست خود را برگزار کرد.

حاتمی در نشست خبری روابط ایران و عراق را «ریشه‌دار» توصیف کرد و گفت که «این روابط به هیچ‌وجه تحت تاثیر شیطنت‌های مداخله‌جویانه قرار نخواهد گرفت.»

او همچنین گفت که با شکست گروه «دولت اسلامی» (داعش) در عراق، اولویت تهران نیز همکاری در بازسازی عراق است و «جمهوری اسلامی ایران مشارکت در بازسازی عراق را وظیفه خود می‌داند.»

ایران پس از حمله آمریکا به عراق و سرنگونی صدام نفوذ خود در این کشور دارای اکثریت شیعه را افزایش داد. با ورود داعش به صحنه عراق، سپاه قدس پاسداران و شبه‌نظامیان شیعه تحت حمایت ایران بار دیگر نقشی اساسی یافتند.

تهران این بار نیز می‌خواهد هزینه‌های جنگی را با سود اقتصادی از طریق دسترسی به بازار عراق تأمین کند. اما حجم و ارزش صادرات ایران به عراق  در دو سال پیاپی حدود ۳۵۰ میلیون دلار افت کرده و آمار منابع دولتی و اظهارات تجار و مسئولان دولتی از کاهش دوباره سهم جمهوری اسلامی در بازار نزدیک‌ترین همسایه حکایت دارد.

به گفته حمید حسینی دبیر اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، ایران در نظر دارد «سیستم تجاری جدیدی» را به منظور افزایش سهم در اقتصاد عراق به کار بگیرد که مشارکت در بازسازی مناطق جنگ‌زده، به ویژه موصل در آن اهمیتی اساسی دارد.

ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای  و «پیدا کردن افراد صاحب نفوذ» و «ایجاد منافع برای بغدادنشیان» از دیگر برنامه‌های جمهوری اسلامی برای رقابت با ترکیه در بازار عراق است.

عربستان نیز دیگر رقیب قدرتمند ایران در بازار عراق است.

عراق اعلام کرده است که برای بازسازی شهرها و زیرساخت‌های ویران‌شده این کشور در جنگ با داعش، به ۸۸ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد.

در همین زمینه