کره شمالی و کره جنوبی بر سر چه مسائلی مذاکره می‌کنند؟

در حالی‌که خبرهایی از فروریختن سایت آزمایش هسته‌ای کره شمالی منتشر شده، رهبران دو کره مذاکرات تاریخی خود را آغاز می‌کنند. آن‌ها قرار است محورهایی چون بمب اتمی، موشک‌ها، تحریم‌ها، تجارت دوجانبه و صلح را به بحث بگذارند.

کیم جونگ اون و مون جه این، رهبران کره شمالی و کره جنوبی جمعه ۲۷ آوریل / ۷ اردیبهشت در منطقه مرزی بین دو کشور دیدار تاریخی خود را آغاز خواهند کرد.

درست یک هفته قبل از این مذاکرات خبرگزاری دولتی کره شمالی اعلام کرد که به دستور رهبر این کشور، کیم جونگ اون، برنامه آزمایش موشک‌های بالستیک هسته‌ای این کشور متوقت می‌شود و این کشور برنامه دارد که فعالیت‌های یک مرکز پژوهشی هسته‌ای را هم متوقف کند.

دلیل این اقدامِ غافلگیرکننده رهبر کره شمالی به‌درستی روشن نشد اما اکنون گزارش‌هایی منتشرشده که نشان می‌دهند یکی از دلایل این اقدام فروریختن سایت آزمایش هسته‌ای این کشور به نام «پونگ گیه ری» در منطقه کوهستانی مانتاپ واقع در شمال غرب این کشور بوده است.

نشریه «جئوفیزیکال ریسرچ لِتِرز» نتایج تحقیقات گروهی از دانشمندان چینی در این زمینه را منتشر کرده که در آن آمده است در پی آزمایش‌های متعدد هسته‌ای کره شمالی در این منطقه کوهستانی دست‌کم سه زمین لرزه رخ داده که این کوهستان را کاملاً شکننده کرده و موجب تعطیلی سایت هسته‌ای «پونگ گیه ری» شده است.

از شش آزمایش هسته‌ای کره شمالی، پنج آزمایش در این سایت انجام شده است.

پژوهش‌های دو گروه از دانشمندان چینی در روز‌های اخیر نشان می‌دهند که این سایت هسته‌ای فروریخته و احتمال خطر تشعشعات اتمی چین را تهدید می‌کند. مقامات چینی اما در این‌باره چیزی نگفته‌اند.

این خبر دو روز قبل از دیدار رهبران دو کره منتشر شده اما اهمیت این دیدار را تحت الشعاع خود قرار نداده است.

فردا (جمعه) کیم جونگ اون با ورود به منطقه مرزی دو کره، نخستین رهبر کره شمالی خواهد بود که پس از گذشت ۶۵ سال از جنگ کره به خاک کره جنوبی پا می‌گذارد.

اما محورهای مذاکرات دو کره چه خواهند بود؟ مواضع دو کشور درباره موارد مورد بحث از این قرارند:

بمب اتمی

کره جنوبی: درباره زرادخانه اتمی کره شمالی سئول دو هدف عمده دارد: نخست آن‌که تهدید علیه کشور خود را به حداقل برساند، و مهم‌تر از آن این‌که کره جنوبی می‌خواهد آمریکا را به این باور برساند که از سوی پیونگ‌یانگ هیچ خطری آمریکا را تهدید نمی‌کند. سئول معتقد است که اگر آمریکا به نتیجه متضادی برسد ممکن است به جنگ منتهی شود.

کره شمالی: در این زمینه پیونگ‌یانگ نیز چند هدف دارد. خلع سلاح نباید تا جایی که توان بالقوه بازدارندگی را کاهش می دهد پیش برود زیرا پس از آن رژیم باید مدام از وجود خطرات خارجی بیم داشته باشد. نگرانی دیگر کیم جونگ اون پیامدهای داخلی آن است. او سال‌ها به مردم گرسنه خود این باور را تلقین کرده بود که بقای آن‌ها به سلاح‌های گران هسته‌ای وابسته است و اکنون کنار گذاشتن آن به این سادگی دشوار خواهد بود.

موشک‌ها

کره جنوبی: در مورد آن‌چه به موشک‌های کره شمالی مربوط است، پیونگ‌یانگ بین دو مشکل گرفتار است: برای ایمنی خود، به هر قیمتی شده کیم جونگ اون باید موشک‌های دور برد خود را متوقف کند، زیرا اگر واشنگتن بگوید موشک‌های هسته‌ای می‌توانند به ساحل غربی برسند، این مسئله می‌تواند برای ایالات متحده دلیلی برای جنگ باشد. همزمان سئول می‌داند که باید به کره شمالی اجازه داد اعتبار خود را حفظ کند.

کره شمالی: برای پیونگ‌یانگ موشک‌ها چه به لحاظ تبلیغات داخلی و چه خارجی از بمب اتمی کمتر اهمیت ندارند و همواره در رژه‌های نظامی به نمایش گذاشته شده‌اند. با این حال به‌گفته بی‌بی‌سی جهانی به‌تازگی، نمایش موشک‌ها از برنامه تلویزیونی پیونگ‌یانگ حذف شده است. دست‌کم تحلیل‌گران مطمئن هستند که کیم جونگ اون اساس بازدارندگی را حفظ خواهد کرد.

تحریم‌ها

کره جنوبی: در این زمینه مون جائه این، رئیس جمهوری کره جنوبی به طور غریزی تلاش می‌کند تا تحریم‌ها علیه کره شمالی را تا حد ممکن کاهش دهد و به مردم این کشور کمک کند. با این حال، سئول دیده است که استراتژی «حداکثر فشار و حداکثر چانه‌زنی» دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا ثمر داده است. پیونگ یانگ نمی‌تواند بیش از این حد به پیش برود.

کره شمالی: برای پیونگ‌یانگ تحریم‌ها موضوع مهمی است. کیم جونگ اون سیاست نزدیکی خود را با استراتژی موسوم به بیونجین (Byungjin) توجیه می‌کند، که توسعه همزمان فعالیت‌های اقتصادی و تجهیزات نظامی هسته‌ای ستون مرکزی آن هستند. این تنها زمانی امکان‌پذیر است که تحریم‌های شدید کشورهای غربی و چین برداشته شوند و حکومت کره شمالی بتواند نفسی تازه کند. در این زمینه به نظر می‌رسد که کیم جونگ اون برای دادن برخی امتیازات آماده است.

تجارت

کره جنوبی: تا زمانی که پارک گون هه، رئیس‌جمهور قبلی کره جنوبی در فوریه سال ۲۰۱۶ منطقه صنعتی کائسونگ را که در مرز کره شمالی و کره جنوبی قرار دارد نبسته بود، بارها در این منطقه‌ی ویژه بحران رخ داده بود. این منطقه صنعتی که با همکاری مشترک کره جنوبی و کره شمالی فعال بود، پس از بی‌اعتنایی کره شمالی به هشدارهای بین‌المللی و آزمایش موشک‌های دور برد، به دستور دولت سئول تخلیه و فعالیت‌های آن متوقف شد. برای رئیس‌جمهور کنونی کره جنوبی بازگشایی این منطقه صنعتی مشترک که در آن کارگران کره شمالی برای شرکت‌های کره جنوبی کار می‌کنند، اهمیت دارد. افزون بر این ممکن است کمک‌های محدودی نیز به کره شمالی بشود.

کره شمالی: برای کیم جونگ اون بیش از هر چیز مهم آن است که کشورش دوباره بتواند تجارت کند. همچنین باید راه حلی برای کار کارگران مهاجر کره شمالی در چین، روسیه و دیگر کشورها پیدا کرد. در تحریم‌های شورای امنیت علیه کره شمالی ممنوعیت کار کارگران کره شمالی در دیگر کشورها نیز وجود داشت. کره جنوبی در این زمینه تصمیم‌گیرنده اصلی نیست اما کیم جونگ اون و مون جائه این می‌توانند در موارد ذکرشده در بسته راه‌ حل‌های خود این موضوع را نیز به جامعه جهانی پیشنهاد کنند.

صلح

کره جنوبی: سئول در حال مذاکره در مورد پیمان صلح با کره شمالی است. قرارداد آتش‌بس در شبه‌جزیره کره در سال ۱۹۵۳ در واقع بین سازمان ملل، آمریکا، چین و کره شمالی منعقد شد و کره جنوبی آن را امضا نکرد. بدون قدرت‌های امضا‌کننده نمی‌شد به صلح دست یافت. اکنون این موضوع در مذاکرات قرار دارد و قراردادی در این زمینه ارزش نمادین خواهد داشت.

کره شمالی: برای پیونگ‌یانگ مهم‌تر از قرارداد نمادین صلح، به‌رسمیت شناخته‌شدن بین‌المللی است. تاکنون آمریکا دولت کره شمالی را به‌رسمیت نمی‌شناخته است. بنابراین برای پیونگ یانگ، این گامی به سوی شرایطی است که کیم جونگ اون ظاهراً مشتاقانه خواهان آن است: با کشورش مانند دیگر کشورها رفتار شود.

***

در سال گذشته تنش ناشی از برنامه هسته‌ای و آزمایش‌ موشک‌های بالستیکی کره شمالی بالا گرفت و خطر حمله نظامی آمریکا به کره شمالی بیشتر شد. اما از ماه فوریه که کره شمالی ورزشکاران خود را به المپیک زمستانی کره جنوبی اعزام کرد این تنش فروکش کرد.

نشست مشترک کیم جونگ اون و مون جائه این سومین ملاقات تاریخی رهبران دو کشور است. دو ملاقات قبلی رهبران دو کره در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۷ در پیونگ‌یانگ انجام شد.

پس از این نشست رهبر کره شمالی در ماه مه یا ژوئن با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا دیدار خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: