رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها از زندان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ترکیه شد

صلاح‌الدین دمیرتاش، یکی از دو رهبر اصلی حزب دموکراتیک خلق‌ها، حزب طرفدار حقوق کردها، که در زندان به‌سرمی‌برد از سوی این حزب کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ماه ژوئن شد. او در ماه مارس ۲۰۱۵ خطاب به اردوغان گفته بود: «ما تو را رئیس‌جمهور نخواهیم کرد.»

رجب طیب اردوغان در تابستان ۲۰۱۴ پس از ۱۱ سال نخست‌وزیری، رئیس‌جمهور این کشور شد. با این حال او تلاش بسیار کرد که در پارلمان بتواند با کسب اکثریت، قدرت بیشتری برای پست جدید در اختیار گیرد. سخنرانی دمیرتاش در آن زمان نقطه عطفی بود. رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها تأکید کرد که حزبش به تبلیغات اردوغان تسلیم نخواهد شد.

چند ماه بعد در انتخابات پارلمانی در ژوئن ۲۰۱۵ حزب دموکراتیک خلق‌ها موفق شد رکورد آراء خود را بشکند و ۱۳ درصد آرا را به‌دست آورد. بسیاری از افراد، چه در میان کردها و چه ترک‌ها پیروزی دمیرتاش را آغاز دوران جدیدی دانستند که پس از چند دهه جنگ و درگیری بین نیروهای دولتی و شورشیان کرد منادی صلح خواهد بود.

برای اردوغان که حزبش، «عدالت و توسعه»، برای اولین بار نتوانست اکثریت مطلق را به‌دست آورد دمیرتاش تبدیل به تهدید شد. او از کردها دور شد و به جای آن به دولت باحچلی (باغچلی)، رهبر حزب دست راستی «حرکت ملی» روی آورد که در نهایت راه را به سیستم ریاست جمهوری برای او هموار کرد.

حزب دموکراتیک خلق‌ها از ژوئن سال ۲۰۱۵ تحت فشار و سرکوب‌هایی قرار گرفت که تا حال حاضر نیز ادامه دارد: حدود ۱۰ هزار نفر از اعضا، ۱۰۰ شهردار و ۹ نماینده مجلس از این حزب در زندان به‌سر می‌برند. در پائیز سال ۲۰۱۶ صلاح‌الدین دمیرتاش و فیگن یوکسکداغ، دو رهبر حزب، به اتهام حمایت از تروریست‌ها زندانی شدند.

اردوغان می‌خواهد دمیرتاش را وادار به سکوت کند اما او اکنون وارد صحنه سیاسی شده است. حزب دموکراتیک خلق‌ها به‌طور رسمی اعلام کرد که او در انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ۲۴ ژوئن / ۳ تیر شرکت خواهد کرد و در برابر اردوغان خواهد ایستاد.

دمیرتاش پیش از این در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ اردوغان را به چالش کشیده بود. او در آن زمان، به‌عنوان یک نامزد ناشناخته ۴ میلیون آرا را جذب کرد. با کاندیدا شدن مجدد دمیرتاش، انتخابات ۲۴ ژوئن برای دولت کمی بیشتر غیرقابل پیش‌بینی شد.

اردوغان به ۵۰ درصد آرا نیاز دارد تا در مرحله نخست انتخابات ریاست جمهوری پیروز شود. با این حال آخرین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که او باید ۸ ژوئیه در مرحله دوم انتخابات شرکت کند. احزاب اپوزیسیون که تاکنون به کاندیدای مشترکی دست نیافته‌اند اعلام کرده‌اند که در چنین شرایطی با هم همکاری خواهند کرد.

کردها، که تقریباً یک پنجم جمعیت ترکیه را تشکیل می‌دهند، در نتیجه انتخابات تعیین‌کننده خواهند بود. آن‌ها تا کنون به دو دسته مجزا تقسیم شده‌اند: کردهای مسلمان محافظه‌کار که اکثریت‌شان به حزب عدالت و توسعه نزدیک‌اند و چپ‌گرایان، لائیک‌ها و ملی‌گرایانِ کُرد که از حزب دموکراتیک خلق‌ها حمایت می‌کنند.

اردوغان پیش از این بیشتر از سلف خود به کردها نزدیک شد. او مذاکرات صلح را با حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) پیش برد و میلیاردها دلار در جنوب شرقی ترکیه، منطقه کردنشین، سرمایه‌گذاری کرد. اما پس از موفقیت حزب دموکراتیک خلق‌ها در سال ۲۰۱۵ اردوغان به سیاست جنگی دهه ۱۹۹۰ بازگشت.

در درگیری‌های نظامی بین ارتش ترکیه و نیروهای پ‌ک‌ک در مناطق کردنشین از زمستان ۲۰۱۵ به بعد هزاران نفر کشته و صدها هزار نفر آواره شده‌اند. جنگ با «یگان‌های مدافع خلق» در عفرین سوریه که دولت ترکیه آن را بازوی پ‌ک‌ک می‌داند و نگرش بی‌رحمانه اردوغان نسبت به متحد پیشین خود مسعود بارزانی، رهبر اقلیم کردستان عراق، حتی حامیان دولت را نیز علیه او کرده است.

کارزار حزب دموکراتیک خلق‌ها، که به‌طور قابل توجهی فروکش کرده بود، با بازگشت رهبر سابق خود روند تازه‌ای را تجربه می‌کند. دمیرتاش به‌رغم آن‌که در زندان است همچون گذشته با فاصله بسیار محبوب‌ترین سیاستمدار کرد محسوب می‌شود. او با مخالفت با سرکوب دولت و ترورهای پ‌ک‌ک پیام‌آور صلح و آشتی است. برخی از رسانه‌ها او را به دلیل شخصیت کاریزمایش «اوبامای کُرد» نامیده‌اند.

دمیرتاش در انتخابات ۲۴ ژوئن رأی کافی برای مرحله دوم به‌دست نخواهد آورد اما می‌تواند کمک کند که اردوغان به دور دوم کشیده شود.

صلاح‌الدین دمیرتاش در یکی از دادگاه‌های خود گفته بود: «ما (کردها) نتیجه انتخابات ریاست جمهوری را تعیین می‌کنیم. ما کلید آن هستیم.»

بیشتر بخوانید: