امیر نادری: "اینقدر حرف مفت نزنید"

<p>بابک مستوفی - امیر نادری را ایرانی&zwnj;ها بیشتر با &quot;تنگنا&quot; و &quot;تنگسیر&quot; و &quot;دونده&quot; و &quot;آب، باد، خاک&quot; می&zwnj;شناسند و نه شخصیت&zwnj;های آمریکایی و ژاپنی. اما نادری حالا می&zwnj;خواهد به&zwnj;جای &quot;امیرو&quot; قصه&zwnj;هایی بگوید که به قول خودش &quot;جهانی&quot; هستند.</p> <!--break--> <p>نادری در دهه ۶۰ از ایران رفت و ساکن آمریکا شد. طی این سال&zwnj;ها، هر چند سال یک&zwnj;بار فیلمی ساخت و در جشنواره&zwnj;های مختلف به نمایش گذاشت.</p> <p>&nbsp;</p> <p>آخرین فیلمش &quot;کات&quot; نام دارد که در ژاپن ساخته شده و داستان فردی را روایت می&zwnj;کند که عاشق سینماست. او برای پس دادن قرض برادرش تصمیم می&zwnj;گیرد که به کیسه&zwnj;بوکس مافیای ژاپن بدل شود و بابت هر مشتی که می&zwnj;خورد، پول دریافت کند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>فیلم با نظرات متفاوت منتقدان روبرو شد و بیشتر به خاطر چندین صحنه شعاری درباره سینما مورد انتقاد قرار گرفت. به گفته امیر نادری نادری علت اصلی ساخت این فیلم اصلاً همین صحنه&zwnj;ها هستند. گویا او می&zwnj;خواهد به هر قیمتی پیامی را به تماشاگران منتقل کند، هر چند همین پیام باعث پرداخت سطحی و شعاری اثر شده است.</p> <p>&nbsp;</p> <p>امیر نادری در بروشور فیلم، درباره ساخت این فیلم توضیحاتی می&zwnj;دهد. ترجمه بخش&zwnj;هایی از آن را می&zwnj;خوانیم:</p> <p>&nbsp;</p> <p><img align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/amirnadbm02.jpg" /></p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>آخرین سامورایی سینما</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>امیر نادری - در طول تاریخ همیشه جامعه در همه جا با هنر برخورد داشته است. امروزه قدرت مسائل مالی پرقوت&zwnj;تر از همیشه است و دست کثیفی بر روی هنر گذاشته است، به&zwnj;خصوص در سینما. خشم &quot;شوجی&quot;، قهرمان فیلم &quot;کات&quot; واکنشی&zwnj;ست در برابر این شرایط. او برای چیزی که باور دارد می&zwnj;جنگد و مذهبش سینما در خالص&zwnj;ترین شکلش است. شوجی می&zwnj;پذیرد که به عنوان کیسه&zwnj;بوکس آماج حمله قرار بگیرد و به این ترتیب نه فقط قرض برادرش را می&zwnj;دهد بلکه این بخشی&zwnj;ست از واکنش او در برابر جامعه&zwnj;ای که رفتار حقیرانه&zwnj;ای با سینما دارد.</p> <p>&nbsp;</p> <p>هر ضربه&zwnj;ای که شوجی می&zwnj;خورد از کسانی است که سینما را فقط برای درآمد یا سرگرمی به این سطح نازل رساندند. تماشاگران نوجوان شست و شوی مغزی شده&zwnj;اند تا بیشتر و بیشتر از این نوع فیلم&zwnj;ها خوششان بیاید. سلیقه آن&zwnj;ها توسط تجارت دیکته شده است. سینمای امروز نیاز به تغییر دارد. رفتار شوجی و این فیلم حرکت کوچکی هستند برای این تغییر. کسی باید بایستد و فریاد بزند و شوجی این کار را در &quot;کات&quot; انجام می&zwnj;دهد. برای من شوجی آخرین سامورایی سینماست. سامورایی&zwnj;&zwnj;یی که خود را فدای چیزی که باور دارد می&zwnj;کند: سینمای ناب.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>اینقدر حرف مفت نزنید!</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p><img align="left" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/amirnadbm04.jpg" />فیلمسازان بزرگ گذشته روحشان را بر سر ارتقاء سینما به عنوان هنر گذاشتند. تلاش آن&zwnj;ها برای ما باقی ماند تا امروز سپاسگزار آن&zwnj;ها باشیم. اما میراث آن&zwnj;ها خیلی زود بر باد رفته است. هر کسی می&zwnj;داند که سینمای امروز مسموم شده است. فیلم&zwnj;های مستقل در قفسه خاک می&zwnj;خورند. اگر خوش شانس باشند یک&zwnj;بار در جایی به طور مجانی به نمایش درمی&zwnj;آیند. در این نوع فیلم&zwnj;ها آشکارا سودی وجود ندارد. خوش شانس&zwnj;ها شاید چند تایی دی وی دی در اینترنت بفروشند. بدبختانه جایی برای اکران این فیلم&zwnj;ها وجود ندارد. همه سالن&zwnj;های هنری بسته شده&zwnj;اند یا دچار مضیقه&zwnj;اند.</p> <p>اگر می&zwnj;خواهید بدانید که چرا نام &laquo;کات&raquo; را برای این فیلم برگزیدم، باید بگویم برای این است که بگویم: &quot;اینقدر در سینمای امروز حرف مفت نزنید!&quot;&zwnj;&zwnj; همان&zwnj;طور که شوجی در فیلم فریاد می&zwnj;زند: &quot;سینما فاحشه نیست. سینما هنر است و باید به آن احترام گذاشت.&quot; خیلی زود تنها خاکستر سینمای حقیقی باقی خواهد ماند. نسل آینده ممکن است مرجعی برای سینمای خالص از این سال&zwnj;ها نداشته باشد. ما باید پیش از آنکه دیر شود کاری انجام دهیم.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>فیلمنامه</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>من داستان و دیالوگ&zwnj;ها را در اصل به انگلیسی نوشتم؛ با کمک دوست عزیزم ابو فرمان، شاعر و ویدئو آرتیست ایرانی که در مونترال بزرگ شده است. عاقبت متوجه شدم که حس و ظرافت زبان فارسی بسیار بیشتر از انگلیسی به ژاپنی نزدیک است. برای همین تمام فیلمنامه را به فارسی نوشتم و بعد به ژاپنی ترجمه شد. شوزو ایچیاما، برنامه&zwnj;ریز &quot;فیلمکس&quot; توکیو و تاریخ&zwnj;نگار سینمایی مرا به شینجی آیاما فیلمساز ژاپنی معرفی کرد. فیلم درخشان او، &laquo;من کشف کردم!&raquo; (Eureka) را دیده بودم. آیاما روی دیالوگ&zwnj;ها کار کرد و به من کمک کرد تا برخی سکانس&zwnj;ها را دوباره بنویسم. شناختن او حین این همکاری لذت بزرگی بود.</p> <p>&nbsp;<img align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/amirnadbm03.jpg" /></p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>زبان واقعاً مهم نیست</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>اصلاً ژاپنی بلد نیستم، اما این برایم مانع بزرگی نبود. زبان دیالوگ&zwnj;ها واقعاً برایم مسأله&zwnj;ای نیست. با اینکه ستایشگر دیالوگ&zwnj;های تأثیرگذار در آثار دیگران هستم، اما خودم مرد دیالوگ نیستم. برای من معنای دیالوگ کمک به پیشبرد قصه است. معمولاً فیلمبرداری صحنه&zwnj;های بدون دیالوگ برایم خیلی الهام&zwnj;بخش&zwnj;تر است. سکانس&zwnj;های بدون دیالوگ دنیای من هستند. سکوت هم بخش مهمی از جهان من است. علاقه من به فیلمسازی به کار کردن با تصویر، حرکت، صدا، تدوین و سکوت مرتبط است. فکر می&zwnj;کنم این عناصر در بین شخصیت&zwnj;های اصلی &quot;کات&quot; هم هست.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>نقطه مشترک</strong><br /> &nbsp;</p> <p><img align="left" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/amirnadbm05.jpg" />به کمک مترجم&zwnj;ها سر صحنه قادر بودم با بازیگران و اعضای گروه ارتباط برقرار کنم. بیشتر آن&zwnj;ها انگلیسی مرا می&zwnj;فهمیدند اما از انگلیسی حرف زدن به&zwnj;خاطر خجالت ویژه ژاپنی پرهیز می&zwnj;کردند. وقتی با بازیگران و گروهی کار می&zwnj;کنم، شرط اول این است که آن&zwnj;ها ابتدا باید فیلم&zwnj;های قبلیم را ببینند. آن&zwnj;ها نیاز دارند که یک قدم به دنیای فیلمسازی من نزدیک بشوند. من خودم و اندیشه&zwnj;هایم را در آن&zwnj;ها قرار داده&zwnj;ام. باور دارم که تمرکز باید بر روی حال و هوا و اتمسفری باشد که در صحنه خلق می&zwnj;شود. همه چیز از اعتماد مشترک آغاز می&zwnj;شود که از کلام و قول دادن&zwnj;ها نمی&zwnj;آید بلکه بعد از فیلمبرداری دو سه صحنه شکل می&zwnj;گیرد. این اتفاق زمانی می&zwnj;افتد که آن&zwnj;ها تجربه می&zwnj;کنند که من چه می&zwnj;خواهم بگویم و چطور می&zwnj;گویم. هیچکس حتی خودم هم نمی&zwnj;دانم که که این جادو چه وقت اتفاق می&zwnj;افتد. همیشه موقع فیلمبرداری لحظه&zwnj;ای هست که همه به یک نقطه مشترکی می&zwnj;رسند و از آن لحظه همه در&zwnj;ها باز می&zwnj;شود. این اتفاق به ویژه در &quot;کات&quot; افتاد. بعد از آن دیگر به استفاده زیاد از کلمات نیازی نبود چون حس میان ما همه حرف&zwnj;ها را می&zwnj;زد. با یک نگاه یا اشاره یا حتی سکوت، ما قادر به مکالمه بودیم.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>جایی برای بداهه نبود</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>گه&zwnj;گاه حس می&zwnj;کردم که ساختن فیلم در ژاپن نوعی هاراکیری [خودکشی به سبک سامورایی] است! ژاپن کشور بسیار نظام&zwnj;مند با تأکید بر جزئیات دقیق است. وقتی که صبح سر صحنه حاضر می&zwnj;شوی همه چیز از آغاز تا انجام برنامه&zwnj;ریزی شده و باید برای همه در صحنه روشن باشد. کار کردن در ژاپن یعنی کار کردن به شدت با قاعده و نظام&zwnj;مند. هضم این موضوع ابتدا برای من سخت بود چون جست&zwnj;و&zwnj;جوی آزاد برای یافتن لحظه&zwnj;های جادویی برنامه&zwnj;ریزی نشده در هر صحنه را دوست دارم. اما زبان و فرهنگ ژاپنی فرصت زیادی به بداهه&zwnj;کاری نمی&zwnj;دهد. سختگیری&zwnj;ها&zwnj; گاه کمرم را شکست، اما کار کردن در ژاپن را دوست داشتم. به رغم مشکلات، فکر می&zwnj;کنم کارم را خوب انجام داده&zwnj;ام و نتیجه رضایت&zwnj;بخش است. زبان سینما یک زبان جهانی&zwnj;ست که به من اجازه داد که خودم را با فرهنگی که به آن تعلق ندارم وفق بدهم.</p> <p>&nbsp;</p> <p><u>ویدئو: پیش&zwnj;پرده &quot;کات&quot; ساخته امیر نادری</u></p>