مذاکرات حفظ برجام به نتیجه مشخصی نرسید

ایران و کشورهای اروپایی دو برداشت متفاوت از بسته پیشنهادی برای حفظ برجام داشتند. از یک سو حسن روحانی گفته بود بسته پیشنهادی خواسته‌های ایران را برآورده نمی‌کند، از سوی دیگر وزیر خارجه آلمان آن را «جذاب» خوانده بود. نشست ایران و کشورهای باقی مانده در برجام برای گفت‌وگو درباره چگونگی حفظ توافق هسته‌ای در وین برگزار شد و تنها تصمیم مهم آن ادامه تلاش‌ها برای حفظ برجام بود.

به‌گزارش رویترز، وزرای خارجه ایران، چین، روسیه، فرانسه و آلمان جمعه ۶ ژوئیه / ۱۵ تیر در وین درباره چگونگی حفظ برجام پس از خروج آمریکا از آن مذاکره کردند.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا ۸ مه / ۱۸ اردیبهشت‌ اعلام کرد که ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران خارج می‌شود. این کشور اعلام کرده که برای تحدید نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی و نظارت بر برنامه موشکی سپاه پاسداران سخت‌ترین تحریم‌های اقتصادی را علیه ایران اعمال خواهد کرد و تاکنون نیز چندین مورد تحریم علیه ایران را به اجرا گذاشته است.

دونالد ترامپ فرمانی را برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران پس از دوره‌های زمانی ۹۰ و ۱۸۰ روزه امضا کرده که از ۴ اوت / ۱۳ مرداد، از جمله بخش‌های خودروسازی و تجارت طلای ایران تحریم می‌شوند و سپس از ۶ نوامبر / ۱۵ آبان، بخش انرژی و تراکنش‌های بانکی ایران. آمریکا همچنین تلاش می‌کند تا دیگر کشورها را در این تحریم‌ها با خود همراه سازد.

از زمان خروج آمریکا از برجام بسیاری از شرکت‌های خارجی که با ایران قرارداد بسته‌اند مجبور شدند که از این کشور خارج شوند. شرکت خودروسازی پژو، «مرسک» بزرگترین شرکت کشتیرانی جهان از دانمارک و شرکت توتال فرانسه از جمله شرکت‌های بزرگ جهان هستند که اعلام کرده‌اند که به دلیل تحریم‌های آمریکا نمی‌توانند با ایران کار کنند.

روز جمعه پس از سه ساعت گفت‌وگو فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بیانیه مشترک شش نماینده حاضر در مذاکرات را خواند که در آن اولویت‌های گسترده‌ای از قبیل تضمین درآمدهای نفتی ایران، ارتباطات و حمل و نقل، ارتباطات بانکی و دیگر همکاری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری تکرار شده است.

با این حال موگرینی گفت تمام طرف‌ها توافق کردند که در چارچوب کمیسیون مشترک و در سطح وزیران تلاش‌ها برای حفظ برجام همچنان ادامه یابد.

برخلاف نشست قبلی موگرینی به سئوالات پاسخ نگفت.

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران با بیان این‌که «تمام تعهدات امروز، باید قبل از مهلت ماه اوت اجرا شود» گفت «پیشنهادها دقیق و کامل نیست. این امر به رهبری تهران بستگی دارد که آیا ایران در برجام باقی می‌ماند یا خیر.»

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، نیز روز گذشته برای فشار بر طرف‌های برجام انتظارات خود را در مورد بسته پیشنهادی افزایش داد. روحانی در تماس با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه این بسته پیشنهادی را مأیوس‌کننده خواند و با بیان این‌که این بسته خواسته‌های جمهوری اسلامی را برآورده نمی‌کند، گفت: «متأسفانه در بسته پیشنهادی ارائه‌شده راهکار عملیاتی و شیوه مشخصی برای ادامه همکاری‌ها وجود نداشت و یک سری تعهدات کلی در حد بیانیه‌های سابق اتحادیه اروپا عنوان شده بود.»

این در حالی است که هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان روز جمعه پیش از آغاز نشست ایران و طرف‌های برجام، گفت: «ما پیشنهادهایی به ایران ارائه می‌دهیم که فکر می‌کنیم جذاب است.»

ماس با بیان این‌که اروپایی‌ها «نمی‌توانند همه چیز را جبران کنند» گفت «این آخرین بحث» در مورد این موضوع بین ایران و شرکای آن نیست.

وزیر خارجه آلمان افزود اما آن‌ها می‌خواهند «به ایران نشان دهند که خروج از برجام ضررهای بیشتری نسبت به حفظ آن خواهد داشت».

او تأکید کرد که قدرت‌های جهانی با جبران هزینه‌های تهران بر اثر خروج شرکت‌های خارجی از ایران مشکل دارند.

ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه نیز قبل از کنفرانس امروز اعلام کرد که کشورهای باقی مانده در برجام تلاش می‌کنند تا آغاز ماه اوت که تحریم‌های آمریکا اعمال خواهد شد بسته پیشنهادی را آماده کنند اما «ایران باید از تهدید به توقف تعهدات خود در توافق هسته‌ای دست بردارد».

ایران تلاش می‌کند که کشورهای اروپاییِ خواهان حفظ برجام را برای جبران خسارات اقتصادی ناشی از خروج آمریکا از برجام متقاعد سازد.

تهران نگرانی خود را پنهان نمی‌کند. علی لاریجانی ، رئیس مجلس شورای اسلامی پیش از این هشدار داده بود که «زمان مذاکرات به پایان رسیده است».

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز دوم خرداد ماه امسال، در جلسه‌ای با مقام‌های ارشد حکومتی، ضمن ابراز بدبینی به چشم‌انداز همکاری با اروپا، برای عدم خروج ایران از توافق هسته‌ای شروطی را تعیین کرد که یکی از آن‌ها به‌ویژه تضمین فروش نفت ایران در معاملات تجاری بود.

اساس استراتژی اتحادیه اروپا، اعطای وام به بانک سرمایه‌گذاری اروپا، اقدام ویژه برای محافظت از شرکت‌های اروپایی از تحریم‌های ثانوی ایالات متحده و پیشنهاد انتقال مستقیم پول به بانک مرکزی ایران است.

یک دیپلمات اروپایی گفت: «ما پیشرفت‌هایی از جمله در مورد فروش بخشی از نفت ایران داشتیم اما به‌نظر نمی‌رسد بتوان انتظارات ایران را برآورده ساخت. این تنها به کشورهای اروپایی مربوط نمی‌شود که چه می‌توانند انجام دهند، بلکه به کشورهای دیگری همچون چین، روسیه، هند و دیگران نیز مربوط می‌شود.»

مسئولان ایرانی تأکید کرده‌اند که مسئله اصلی برای آن‌ها تضمین صادرات و فروش نفت است.

در این هفته حسن روحانی به سوئیس و اتریش سفر کرد تا درباره حفظ برجام با مقام‌های این کشور گفت‌وگو کند. او در سوئیس درباره تحریم نفتی ایران گفت: «آمریکایی‌ها مدعی شده‌اند که می‌خواهند به‌طور کامل جلوی صادرات نفت ایران را بگیرند. آن‌ها معنی این حرف را نمی‌فهمند، چرا که این اصلاً معنی ندارد که نفت ایران صادر نشود و آن وقت نفت منطقه صادر شود. اگر شما توانستید این کار را بکنید تا نتیجه‌اش را ببینید.»

در پی این سخنان روحانی رهبران سپاه پاسداران از او تجلیل کردند و چند بار تهدید کردند که در صورت تحریم نفت ایران تنگه هرمز را خواهند بست. در پاسخ، بیل اربن، سخنگوی فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا گفته است که نیروی دریایی این کشور همراه با متحدانش «برای تضمین آزادی دریانوردی و جریان آزاد تجاری در هر جایی که قوانین بین‌الملل مجاز بشمارد،‌ آماده هستند.»

بیشتر بخوانید: