ترامپ برای مقابله با ایران در پی احیای طرح «ناتوی عربی» است

شماری از مقام‌های وابسته به دولت‌های عربی و آمریکایی به خبرگزاری «رویترز» گفته اند که واشنگتن مخفیانه تلاش‌ها برای ساختن یک ائتلاف امنیتی و سیاسی جدید بین شش دولت عربی خلیج فارس، مصر و اردن موسوم به «ناتوی عربی» را از سر گرفته است. یکی از دلایل تشکیل چنین ائتلافی مقابله تا با توسعه‌گری ایران در منطقه است.

کاخ سفید به دنبال همکاری عمیق‌تر این هشت کشور عربی بر سر دفاع موشکی، آموزش نظامی، ضدتروریسم و نیز مسائل دیگری همچون مستحکم‌ترکردن روابط اقتصادی و دیپلماتیک منطقه‌ای است. به گفته مقام‌های آگاه، واشنگتن خواهان مذاکره بر سر تشکیل این اتحاد منطقه‌ای در اجلاسی است که ۱۲ و ۱۳ اکتبر در واشنگتن برگزار خواهد شد. این اتحاد احتمالی «اتحاد استراتژیک خاورمیانه» (MESA) نام گرفته است.

کاخ سفید تأیید کرده که «از ماه‌ها پیش» همراه با «شرکای منطقه‌ای» در حال کار بر این اتحاد منطقه‌ای است.

یک منبع آمریکایی به رویترز گفته است که مقام‌های سعودی پیش از دیدار سال گذشته ترامپ از عربستان ایده یک پیمان امنیتی را مطرح کردند اما این طرح پیگیری نشد. منابعی از کشورهای عربی نیز می‌گویند که از تلاش‌ها برای احیای این ایده باخبرند.

هدف: مقابله با ایران

طرح تشکیل ناتوی عربی میان کشورهایی با اکثریت مسلمان سنی‌مذهب می‌تواند به افزایش تنش‌ها بین ایالات متحده و ایران شیعه بینجامد. رابطه بین تهران و واشنگتن پس از آغاز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ به تدریج رو به وخامت گذاشت و در هفته‌های اخیر، پس از خروج ترامپ از برجام، تنش‌آلودتر شده است.

یک سحنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید به رویترز گفته است که «اتحاد استراتژیک خاورمیانه سدی دفاعی در برابر تروریسم، افراطی‌گری و تجاوزگری ایران خواهد بود و ثبات را به این منطقه بازخواهد گرداند.» اما او از تأیید یا تکذیب اجلاسی به میزبانی واشنگتن برای مذاکره بر سر این موضوع در ۱۲ و ۱۳ اکتبر سر باز زد. منابع رویترز مدعی‌اند که نهایی‌کردن این طرح امنیتی تا اواسط اکتبر قطعی نیست.

واشنگتن، ریاض و ابوظبی ایران را به بی‌ثبات‌کردن منطقه، ایجاد ناآرامی در کشورهای عرب از طریق گروه‌های نیابتی و تهدید فزاینده اسرائیل متهم می‌کنند. در ائتلاف احتمالی ناتوی عربی، عربستان و امارات متحده عربی نقش‌ اساسی را برعهده خواهند داشت و با دولت ترامپ برای مقابله با ایران از نزدیک همکاری خواهند کرد.

تلاش‌های مشابهی از سوی دولت‌های پیشین ایالات متحده برای تشکیل اتحادی رسمی‌تر بین کشورهای حوزه خلیج فارس و متحدان عرب آنها در خاورمیانه در گذشته نیز صورت گرفت که همگی شکست خورد. بیش از یک سال پیش، همزمان با سفر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران به عمان نیز «وال استریت ژورنال» گزارش داد که دولت دونالد ترامپ مشغول مذاکره برای تشکیل بلوکی همانند «ناتو» از کشورهای سنی‌مذهب خاورمیانه است تا با ایالات متحده و اسراییل تبادل اطلاعات امنیتی داشته باشد و در مقابل تهدید رو به گسترش جمهوری اسلامی بایستد.

مشخص نیست که ائتلاف احتمالی ناتوی عربی چگونه می‌تواند فوراً به مقابله با ایران بپردازد اما ایالات متحده و متحدان عرب آن با اکثریت سنی‌مذهب منافع مشترکی در سوریه و یمن دنبال می‌کنند و هر دو طرف خواهان دفاع از خطوط کشتی‌رانی خلیج فارس برای تضمین امنیت نفتی هستند.

یکی از اهداف ناتوی عربی استقرار یک سپر دفاع ضدموشکی منطقه‌ای خواهد بود. آموزش ارتش‌های کشورهای عضو برای به‌روزکردن آنها دیگر هدف این پیمان احتمالی است.

یک مقام ارشد ایرانی در واکنش به تلاش‌ها برای احیای ناتوی عربی به رویترز گفت که «آمریکایی‌ها و متحدان منطقه‌ای آنها به بهانه ایجاد ثبات در خاورمیانه، در حال افزودن بر تنش‌ها در منطقه هستند.» به گفته او، چنین رویکردی «هیچ نتیجه‌ای به جز تعمیق شکاف بین ایران و متحدانش در منطقه با کشورهای عربی تحت حمایت آمریکا نخواهد داشت».

مانعی به اسم «بحران قطر»؟

چه بسا یکی از بزرگترین موانع بر سر راه تشکیل یک ناتوی عربی اختلاف ۱۳ ماهه بین عربستان سعودی و امارات با قطر باشد. قطر میزبان بزرگترین پایگاه هوایی ایالات متحده در منطقه است. عربستان، امارات، بحرین و مصر قطر را به حمایت از تروریسم متهم کرده‌اند و آن را در محاصره قرار دادند. قطر این اتهام‌ها را تکذیب می‌کند.

اما منابع رویترز می‌گویند که ریاض و ابوظبی به واشنگتن اطمینان داده‌اند اختلاف‌ها با قطر به مانعی بر سر راه تشکیل ناتوی عربی بدل نخواهد شد.

ترامپ با پیگیری سیاست «اول آمریکا» به دنبال کاستن از هزینه‌های نظامی این کشور در خاورمیانه است. در همین راستا، انور قرقاش، وزیر امارات متحده پنج‌شنبه اعلام کرد که کشورش آماده اعزام سربازان بیشتر در سرتاسر خاورمیانه برای مقابله با تهدیدهای امنیتی است. به گفته او، ابوظبی دیگر نمی‌تواند بر متحدان غربی همچون ایالات متحده و بریتانیا تکیه کند.

در همین زمینه