روند بازگشت پناهجویان سوری از لبنان سرعت می‌گیرد

شبکه‌های تلویزیونی سوریه و لبنان تصاویر اتوبوس‌هایی مملوء از مسافر را دیروز در منقطه مرزی دو کشور ثبت کردند. صدها پناهجوی سوری از لبنان به کشورشان بازگشتند. مقام‌های لبنانی می‌گویند که بسیاری پناهجوی دیگر نیز چنین خواهند کرد.

تلویزیون دولتی سوریه شنبه ۲۸ ژوئیه / ششم مرداد اعلام کرد که حدود ۱۲۰۰ پناهجو قرار است سوار بر کاروانی از اتوبوس‌ها از لبنان بازگردند. آنها پیش از پناه‌بردن به لبنان ساکن مناطقی بودند که اکنون جنگ در آنها پایان یافته است.

بازگشت پناهجویان سوری از لبنان به کشورشان چندی است که آغاز شده. عباس ابراهیم، رئیس اداره کل امنیت عمومی لبنان می‌گوید که بر اساس توافق بیروت و دمشق، «در دوران پیش رو شاهد بازگشت صدها هزار پناهجو از لبنان خواهیم بود».

دولت دمشق با پیروزی‌های نظامی در استان‌های جنوبی درعا و قنیطره کنترل خود را بر قسمت‌ اعظم سوریه تثبیت می‌کند. نه تنها تلاش‌ها برای یافتن «راه‌حل سیاسی» شدت گرفته، بلکه شمار زیادی از آوارگان جنگ‌زده هم به تدریج در حال بازگشت به کشورشان هستند.

هفت‌سال جنگ صدها هزار تن را قربانی کرد و بیش از نیمی از جمعیت قبل از جنگ سوریه را به آوارگی کشاند. اسد اکنون بر بیش از ۶۱ درصد سوریه مسلط است. اما اوایل سال گذشته میلادی تنها ۱۷ درصد سوریه را در کنترل داشت. اسد این پیشروی را مدیون حمایت دو متحد اصلی است: روسیه و ایران.

لبنان میزبان بیش از یک میلیون پناهجوی سوری، یعنی بیش از یک‌چهارم جمعیت خود است. سیاستمداران لبنانی گفته‌اند که با تثبیت قدرت بشار اسد، رئیس دولت دمشق، بخش اعظم این پناهجویان باید به خانه بازگردند.

هفته گذشته یک مقام ارشد روسیه، متحد نزدیک اسد در بیروت بود تا درباره برنامه بازگشت انبوه پناهجویان با مقام‌های لبنانی رایزنی کند. وزارت دفاع روسیه اعلام کرده است که بیش از ۱,۷ میلیون پناهنده سوری خواهند توانست در آینده نزدیک به سوریه بازگردند.

سازمان ملل اما می‌گوید که شرایط بازگشت آوارگان به سوریه هنوز برآورده نشده است. پس‌گرفتن کنترل شهرها از انواع گروه‌های شورشی در سوریه به قیمت تخریب گسترده زیرساخت‌ها و خانه‌ها رخ داده و درگیری‌ها هنوز پایان نیافته است.

به علاوه «قانون ۱۰»، قانون مصادره اموال در طرح بازسازی اسد باعث شده است که کشورهای میزبان پناهجویان سوری نگران فراهم‌نشدن امکان بازگشت آنها به سوریه باشند. «قانون ۱۰» به دولت اجازه می‌دهد در طرح‌های جدید توسعه و بازسازی، املاک را مصادره کند. بر این اساس، هنگامی که یک منطقه برای بازسازی مشخص می‌شود، صاحبان املاک آن منطقه باید ظرف ۳۰ روز سند مالکیت خود را ارائه دهند در غیر این صورت دولت آن ملک را در اختیار خواهد گرفت.

جبران باسیل، وزیر خارجه لبنان ۲۶ مه / ۵ خرداد در نامه‌ای به ولید معلم، همتای سوری خود گفته بود این قانون می‌تواند مانع آن شود که پناهجویان سوری به خانه خود بازگردند. پس از آن بود که دمشق به بیروت اطمینان داد خواهان بازگشت پناهجویان است و طرح بازگشت آنها کلید خورد.

در همین زمینه