گفت‌وگوی موزه‌ها: آثار باستانی هلند در موزه ملی ایران

اخیرا روابط سیاسی دو کشور ایران و هلند به تیرگی گرویده است. این تیرگی در ماه‌های اخیر به سبب کشمکش‌های مختلفی همچون اخراج بی‌سر و صدای دو کارمند سفارت جمهوری اسلامی ایران توسط سازمان امنیت هلند (AIVD) و احضار سفیر هلند در تهران در پی اعتراض به این اقدام، شکل گرفت. اما به نظر می‌رسد که موزه‌های دو کشور سعی دارند به دور از این منازعات سیاسی، تبادلات فرهنگی مناسب و خوبی با یکدیگر داشته باشند. از این‌رو موزه‌ی «درنتس» (Drents Museum) واقع در شهر «آسن» (Assen) در شمال هلند این روزها میزبان نمایشگاهی از آثار باستانی ایرانی با عنوان «ایران، مهد تمدن» است. ۱۹۶ اثر تاریخی از دوره‌های مختلف تاریخ ایران انتخاب و جهت نمایش به این موزه منتقل شده‌اند. این اولین بار است که در چهل سال گذشته مجموعه‌ای از آثار باستانی ایرانی جهت نمایش به هلند فرستاده می‌شوند. آثار بسیار شناخته شده‌ای مانند جام ریتون (شیر طلایی بالدار) و تندیس مفرغی بزرگ‌زاده‌ی اشکانی در میان آثار ارسالی به چشم می‌خورند. موزه‌ی «درنتس» برای طراحی فضای داخلی نمایشگاه از معماری بازارهای سنتی ایران الهام گرفته است و قفسه‌هایی که آثار تاریخی در آنها به نمایش در آمده‌اند، طاق‌ها و معماری بازارهای سنتی را تداعی می‌کنند. همچنین در این نمایشگاه کتیبه‌ی بیستون به شکلی زیبا و در ابعادی بزرگ بازسازی شده است. این نمایشگاه تا هجدهم نوامبر ۲۰۱۸ در شهر «آسن» برقرار خواهد بود.

موزه‌ی «درنتس» همچنین کتابی تحت عنوان Iran، bakermat van beschaving (ایران، گهواره‌ی تمدن) را به زبان هلندی درباره‌ی آثار به نمایش درآمده و تاریخچه‌ی آنها منتشر کرده است. کتاب با وجود این که از لحاط کیفیت چاپ بسیار نفیس می‌باشد و با همکاری جمعی از متخصصان ایرانی نوشته شده، اما متأسفانه حاوی اشتباهات فاحش و فراوانی است، علی الخصوص در مورد نوشتن نام مکان‌هایی که در نقشه‌های داخل کتاب آورده شده است. برای مثال «طاق بستان» به اشتباه «تنگ بستان» و یا «مسجد سلیمان» به اشتباه «مجید سلیمان» نوشته شده است.

همزمان با ارسال این آثار از ایران به هلند، شایعاتی مبنی بر فروش آنها و بازنگرداندنشان به ایران بالا گرفت، در حالی که موزه‌ی ملی ایران و موزه‌ی «درنتس» پیش‌تر اعلام کرده بودند که همه‌ی آثار به نمایش درآمده بعد از اتمام نمایشگاه به ایران بازگردانده خواهد شد.

«جبرئیل نوکنده» مدیر موزه‌ی ملی ایران برای افتتاحیه‌ی این نمایشگاه به هلند آمده بود و در گفت‌وگویی که دو روز قبل افتتاحیه‌ی رسمی نمایشگاه (در روز نشست خبری با حضور رئیس موزه‌ی درنتس) با او انجام شد، اظهار داشت که طی رایزنی‌های انجام شده، «در نظر داریم تا آثاری از موزه‌ی «درنتس» نیز جهت نمایش به ایران فرستاده شود.»

گفت‌وگو با «جبرئیل نوکنده» مدیر موزه‌ی ملی ایران را بشنوید:

هم اکنون وبسایت موزه‌ی «درنتس» در گزارشی اعلام کرده آثار تاریخی و باستانی این موزه جهت نمایش به موزه‌ی ملی ایران فرستاده خواهند شد. این موزه قرار است به صورت موقت و برای مدت زمانی محدود که هنوز طول آن اعلام نشده، از تاریخ دوم اکتبر ۲۰۱۸ مجموعه‌ای متشکل از ۳۲۰ اثر تاریخی و تابلوی نقاشی را جهت نمایش به موزه‌ی ملی ایران ارسال نماید.

از جمله مهم‌ترین آثاری که قرار است به ایران فرستاده شود می-توان به فسیل «مرد اکسلورموند» (De man van Exloermon) که در یک حفاری در سال ۱۹۱۴ در شهری به همین نام کشف شد و یا نقاشی‌های هنرمندان معروفی چون «جورج لورنس کیرس» (George Lourens Kiers)، «اِخبرت فان دریلس» (Egbert van Drielst) و «یولیوس فان دِ سانده باکهاوزن» (Julius van de Sande Bakhuyzen) اشاره کرد. برخی از این آثار برای اولین بار است از هلند خارج می‌شوند و در اولین سفرشان عازم موزه‌ی ملی ایران در تهران هستند. «هری توپان» (Harry Tupan) مدیر موزه‌ی «درنتس» در این باره گفته: «ما بسیار مفتخریم که این مجموعه‌ی منحصربفرد برای اولین بار در خاورمیانه دیده می‌شود.»