نخستین شهردار زن تونس، شهرداری متفاوت

سعاد عبدالرحیم، شهردار جدید تونس، شبیه ۳۲ شهردار سابق این پایتخت شمال آفریقا نیست. او از یک خانواده ثروتمند و بانفوذ نمی‌آید.

عبدالرحیم که ماه گذشته پس از نخستین انتخابات برای انتخاب شهردار به این سمت انتخاب شد، یکی از نمونه‌های استثنایی در جهان عرب است؛ زنی که به یک مقام بالای انتخاباتی رسیده است. حتی در تونس، که حقوق زنان در آن پیشرفته‌تر از بیشتر کشورهای دیگر شمال آفریقا و خاورمیانه است، انتخاب او پیشرفتی در زمینه حقوق زنان به حساب می‌آید و امیدها برای بهبود برابری جنسیتی را افزایش داده است.

عبدالرحیم خود را تنها یکی از زنانی می‌داند که سال‌ها برای برابری جنگیده‌اند. او که یک کارآفرین ۵۳ ساله است، برای نخستین بار پس از ۱۸۵۸ به‌عنوان شهردار انتخاب شده است.

پیروزی او نشاندهنده تغییرات تدریجی در زمینه حقوق زنان در جهان عرب است. زنان عربستان اخیرا اجازه رانندگی پیدا کردند و در لبنان و اردن، قوانینی که زن قربانی تجاوز را مجبور به ازدواج با متجاوز می‌کرد، مورد تجدیدنظر قرار گرفته‌اند.

عبدالرحیم علاوه بر زن بودن، نشانه تغییراتی دیگر هم هست. او از یک خانواده متوسط از جنوب تونس می‌آید:‌ کشوری که زمانی طولانی است از سوی طبقه مرفه شمال تونس اداره شده است.

او همچنین نخستین شهردار اسلامگرای حزب النهضه و کاندیدای حزبی است که به حزب اخوان المسلمین مصر شباهت دارد. در شرایطی که اخوان المسلمین و شاخه‌های آن در خاورمیانه تحت حملات شدید قرار دارند، پیروزی عبدالرحیم از سوی تحلیل‌گران حاصل تلاش‌های حزب متبوعش برای نشان دادن چهره‌ای تساهل‌گر خوانده شده است.

عبدالرحیم شیاهتی به سایر اعضای زن حزبش ندارد. او با موهای رنگ شده و لباس‌های اروپایی و بدون حجاب ظاهر می‌شود.

تونس بعد از استقال از فرانسه در سال ۱۹۵۶، برابری جنسیتی را در قانون اساسی خود لحاظ کرده. چندهمسری ممنوع شده و حداقل سن ازدواج را تعیین کرده است، زنان حق طلاق و سقط جنین دارند. آنها به آموزش عالی دسترسی دارند و مشاغلی که به شکل سنتی مردانه خوانده می‌شود، برای آنها قابل دسترس است. آنها همچنین حق افتتاح حساب و فعالیت تجاری را دارند.

عبدالرحیم تا پیش از بهار عربی و تحولات تونس، از سیاست به دور بود و به فعالیت تجاری و زندگی خانوادگی خود مشغول بود. او به اعتراضات سال ۲۰۱۱ تونس پیوست و پس از سقوط بن علی، دیکتاتور تونس، تلاش کرد حزبی از کسانی ایجاد کند که در دوران دیکتاتوری منزوی شده بودند.

او در سال ۲۰۱۱ به النهضه پیوست و عضو شورای قاون اساسی کشور شد. سه سال بعد، گروهی را برای فعالیت در حوزه حقوق زنان تشکیل داد و در برنامه‌های تلویزیونی به عنوان تحلیل‌گر ظاهر می‌شد.

به دنبال اعتراضاتی که به عملکرد النهضه در زمینه اقتصاد مطرح شد، این حزب در سال ۳۰۱۶ اعلام کرد که سیاست را از مذهب جدا می‌کند. از آن زمان عبدالرحیم یکی از چهره‌های مطرح این حزب شد.

عبدالرحیم گفته به حزب النهضه پیوسته تا پیامی مثبت به زنان تونسی که از احزاب اسلامگرا وحشت دارند بفرستد. او همچنین کوشید نشان دهد که النهضه به دنبال تغییر طبیعت جامعه تونس نیست. او گفته که مذهب امری است میان مردم و خدا و نباید سیاسی شود.

از زمان بهار عربی در تونس، حقوق زنان در این کشور رشد کرده. تونس اولین کشور عربی است که قانون ازدواج قربانی با متجاوز را لغو کرده و خشونت خانگی را جرم‌انگاری کرده است، زنان تونس همچنین اجازه ازدواج با افراد غیرمسلمان را یافته‌اند.

اما یکی از نابرابری‌های موجود برای زنان در تونس ارثیه نابرابر است. طبق قوانین اسلام دختران نصف پسران ارث می‌برند. رییس جمهوری این کشور در تلاش است که این قانون را لغو کند اما نهادهای مذهبی می‌گویند که سهم برابر ارث خلاف قوانین اسلام است.

برای بسیاری از زنان تونسی این موضوع یکی از جبهه‌های مهم نبرد برای برابری است و انتظار دارند که عبدالرحیم از آنها در این زمینه حمایت کند.

عبدالرحیم در سال ۲۰۱۱ در اظهارنظری گفته بود کودکانی که خارج از ازدواج به دنیا می‌آیند، نباید از سوی قانون مورد حمایت قرار بگیرند؛ اظهارنظری که بعدا گفت تحریف شده و بابت آن عذرخواهی کرد. همچنین او هیچ‌گاه به شکل عمومی درباره ارث برابر اظهار نظر نکرده است. به همین دلایل برخی هم نگرانند که شهردار شدن او به تقویت مواضع اسلامگرایانه حزب النهضه منجر شود.