ظریف: توقعات مردم از برجام بالا بود

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران می‌گوید که مخالفان دولت برای «تبدیل امید مردم به یأس» پس از امضای توافق هسته‌ای برنامه‌ریزی کردند. او بار دیگر حمایت‌های اروپا برای حفظ این توافق را ناکافی دانست.

ظریف صبح یکشنبه چهارم شهریور در برنامه تلویزیونی «حالا خورشید» صداوسیمای جمهوری اسلامی به دفاع از کارنامه‌اش و امضای «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) با قدرت‌های جهانی گروه ۱+۵ برخاست و مدعی شد که «توقعات مردم از برجام بالا بود».

برجام اکنون با خروج ایالات متحده از آن در اردیبهشت / مه امسال در معرض خطر قرار گرفته. روسیه، چین، آلمان، فرانسه و بریتانیا، دیگر امضاکنندگان این قرارداد خواهان حفظ آن هستند. اما تهران که هنوز به این توافق علی‌رغم بازگشت نخستین دور تحریم‌های ایالات متحده وفادار مانده است، می‌گوید تنها در صورت برآورده‌شدن منافع‌اش برجام را حفظ خواهد کرد.

وزیر خارجه ایران ایالات متحده را به ایجاد «فشار و جنگ روانی» علیه ایران و شرکای بین‌المللی‌اش متهم کرد. آمریکا تهدید کرده است که پس از آغاز تحریم‌های نفتی در ۱۳ آبان، کشورهای خریدار نفت از ایران نیز هدف تحریم قرار می‌گیرند. چین و ترکیه از بزرگترین مشتریان نفتی و شرکای اقتصادی ایران اعلام کرده‌اند که تحریم‌های آمریکا را رعایت نخواهند کرد.

ظریف مدعی شد که آمریکا به هدف خود نرسیده است و دستگاه دیپلماسی ایران تلاش می‌کند هزینه اعمال تحریم بر این کشور را برای واشنگتن بالا ببرد.

او اما در کنار تاختن به آمریکا، به انتقاد از مخالفان داخلی برجام موسوم به «دلواپسان» نیز پرداخت:

«برجام یک سری امکانات را برای کشور فراهم فراهم کرده بود و ما می‌توانستیم از این امکانات استفاده کنیم، ولی دعوای سیاسی را انتخاب کردیم و این دعوای سیاسی باعث یأس و نومیدی شد.»

او اشاره نکرد که چه کسانی مسئولان اصلی این نزاع‌های سیاسی هستند. اما مواضع او شبیه سخنان علی مطهری، نایب‌رئیس مجلس بود که اوایل مرداد گفت:

«با موشک هوا کردن تلاش می‌کردند تا برجام اجرا نشود و اکنون به هدف خود رسیده‌اند، اگر کل نظام مصمم بر اجرای برجام بود و سرمایه‌گذاری‌های زیادی از طرف اروپایی‌ها و... در ایران انجام شده بود، امروز ترامپ به آسانی نمی‌توانست از برجام خارج شود. بخشی از حکومت از ابتدا مایل به اجرای برجام نبود و به این هدف خود رسید».

کمک مالی اتحادیه اروپا

محمدجواد ظریف در گفت‌و‌گوی تلویزیونی با رضا رشیدپور، مجری تلویزیونی گفت که اتحادیه اروپا به عنوان متحد آمریکا علیه اعمال فشار بر ایران ایستاده است.

او کمک مالی ۱۸ میلیون یورویی اتحادیه اروپا را در راستای «حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط» دانست که «روش‌های همکاری را تبیین می‌کند».

اتحادیه اروپا پنج‌شنبه گذشته اعلام کرد که ۱۸ میلیون یورو برای حمایت از توسعه اجتماعی و اقتصادی ایران به تهران کمک خواهد کرد. این مبلغ بخشی از بسته حمایتی ۵۰ میلیون یورویی اروپا در حمایت از ایران است.

برایان هوک، رئیس گروه اقدام ایران در وزارت خارجه جمعه در بیانیه‌ای از این کمک مالی انتقاد کرد و گفت چنین کمک‌هایی «مانع تغییرات معنادار در سیاست‌گذاری ایران می‌شود».

هرچند اروپا بسته‌ای پیشنهادی از مشوق‌های اقتصادی به ایران ارائه کرده، مقام‌های ایرانی این بسته را نومیدکننده و ناکافی خوانده‌اند. اتخاذ تمهیدات ویژه برای محافظت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های ثانویه ایالات متحده، و پیشنهاد کمیسیون اروپایی برای انتقال مستقیم پول به بانک مرکزی ایران از دیگر راهکاری اروپا برای حفظ برجام هستند.

این اتحادیه نتوانست بانک سرمایه‌گذاری اروپا را به همکاری با ایران وادارد، هرچند این پیشنهاد نیز مطرح شد. شرکت‌های بزرگ اروپایی هم از ایران رفتند و تنها شرکت‌های متوسط و کوچک قرار است در ایران مشغول کار باشند.

ظریف بار دیگر بر موضع پیشین خود درباره کافی‌نبودن حمایت سیاسی اروپا تأکید کرد و گفت جهان جهت پرداخت هزینه برای حمایت از ایران آماده نیست:

«تلاش‌های صورت گرفته از سوی کشور‌های اروپایی در برابر سیاست‌های آمریکا کافی نیست و آن‌ها همچنان هزینه کافی نپرداخته‌اند. نارضایتی از سیاست‌های آمریکا وجود دارد، ولی این که دنیا آماده شده که در برابر این سیاست‌ها و مقابله با آن‌ها هزینه کافی بپردازد نه؛ این آمادگی نیست.»

یک شرط علی خامنه‌ای، رهبر ایران در برابر اروپا برای ماندن در برجام تضمین فروش نفت از سوی این اتحادیه است. با این حال، برخی پالایشگاه‌های اروپایی همین حالا خرید نفت از ایران را متوقف کرده‌اند. غول‌های نفتی اروپایی همچون توتال نیز از ایران خارج شده اند.

ظریف در گفت‌و‌گوی یکشنبه صبح ادعا کرد که «هنوز اروپایی‌ها تضمین می‌کنند ایران نفتش را بفروشد و پول آن به کشور بازگردد». او توضیح نداد این تضمین چگونه عملی خواهد شد.

در همین زمینه