اجلاس سه جانبه تهران: پوتین «بازسازی سوریه» را در اولویت قرار داد
آخرین امکان یافتن راه‌کار دیپلماتیک برای جلوگیری از جنگ در شمال سوریه با سه میلیون جمعیت. ایران، روسیه و ترکیه تحت تحریم اقتصادی قرار دارند.
نشست سران روسیه، ایران و ترکیه جمعه ۷ سپتامبر/ ۱۶ شهریور در تهران برگزار شد. روحانی در سخنانی در سالن اجلاس سران در تهران با قید حفظ جان غیرنظامیان از حمله به ادلب دفاع کرد. اردوغان اما اعلام کرد که به دلیل بحران پناهجویی، حمله به ادلب ناقض امنیت ملی ترکیه است. پوتین اما تأکید را از حفظ جان میلیون‌ها نفر از ساکنان غیرنظامی ادلب برداشت و تدوین قانون اساسی تازه برای سوریه و بازسازی هرچه سریع‌تر این کشور را در اولویت نشست آستانه قرار داد. اجلاس بعدی در روسیه برگزار می‌شود. همکاری سه کشور نیز ادامه می‌یابد.
- پوتین: بازسازی هرچه سریع‌تر سوریه
رئیس جمهور روسیه در سخنرانی خود در نشست سه جانبه تهران بر بازسازی هر چه سریع‌تر سوریه تاکید کرد. ولادیمیر پوتین گفت: «به اردوغان گفتم شمار جمعیت غیرنظامی در ادلب بسیار زیاد است و الان درباره عملیات غیرسازنده در ادلب صحبت کردند. گفته‌ام که تروریست‌ها با پهپادها بمباران انجام می‌دهند. همانطور که رئیس جمهور ترکیه گفتند باید درباره تمام ابعاد این بحران فکر کنیم. با در نظر گرفتن دولت قانونی سوریه آنها حق دارند تمام سرزمین خود را تحت پوشش قرار دهند.»
پوتین خواهان تدوین قانون اساسی تازه‌‌ای برای سوریه شد. او پیشنهاد داد به جای توجه به موضوع کردها و غیرنظامیان ادلب، همکاری‌ها در آستانه برای تدوین قانون اساسی سوریه افزایش یابد. رئیس جمهور روسیه گفت: «باید حرکت کنیم به سمت تبیین کمیته قانون اساسی. دولت اسد کار خود را انجام داده. حالا لازم است مخالفان فهرست نمایندگان خود را تدوین کنند. ما باید بخش سوم کمیته قانون اساسی را تشکیل دهیم. این کار باید با سرعت بیشتری انجام دهیم. اعتقاد دارم بدون کار مشترک ما در چارچوب آستانه این کار صورت نمی گیرد. پیشنهاد افزایش همکاری‌ها را دارم.»
- اردوغان: ادلب به معنای امنیت ملی ترکیه است
رئیس جمهور ترکیه در اجلاس تهران در سخنانی گفت: «هرگونه حمله به ادلب به قتل عام منجر می‌شود و سه و نیم میلیون نفر از آن تاثیر می‌پذیرند. اکثر آنها که جای دیگری ندارند به مرزهای ما پناه می‌آورند. ما امروز از چهار و نیم میلیون پناهنده سوری پذیرایی می‌کنیم و ظرفیتمان تکمیل است. دوستان ایرانی و روس ما نگرانی‌های امنیتی دارند و ما نیز این نگرانی را درک می‌کنیم زیرا ما نیز همسایه روسیه هستیم. برای امنیت حلب و پایگاه حمیمیم از هیچ کوششی فروگذار نخواهیم کرد. این آخرین فرصتی است که روح آستانه محک خواهد خورد و این تضمین‌کننده آینده همکاری‌های ما خواهد بود. ما نمی‌توانیم امنیت خواهران و برادرانمان در ادلب را به زمان آینده موکول کنیم.»
اردوغان به یگان‌های مدافع خلق کرد در شرق فرات نیز اشاره کرد. رئیس جمهور ترکیه گفت: «آمریکا در شرق فرات در حال کمک‌رسانی به یک سازمان تروریستی است و کمک‌های آمریکا باعث قدرت گیری این گروه تروریستی می‌شود و حکومت سوریه نیز به آن توجهی ندارد.»
اردوغان خواهان توجه ویژه روسیه و ایران به این موضوع شد.
- دفاع روحانی از حمله به ادلب با تأکید بر حفظ جان غیرنظامیان
روحانی در سخنرانی خود در اجلاس سران سه کشور درباره «پیچیدگی اوضاع سوریه» گفت تلاش‌های سه کشور «باعث شد تا آتش جنگ و خونریزی در سوریه به پایان خود نزدیک شود».
او حضور ایران در سوریه را به خواست دولت این کشور دانست و افزود: «ما نگرانی‌های برخی کشورهای منطقه از خطر تروریسم و جدایی‌طلبی را درک می‌کنیم؛ اما موثرترین و پایدارترین راه برای رفع این نگرانی‌ها را همکاری با دولت قانونی سوریه می‌دانیم و معتقدیم راه حل‌های دیگر از جمله از طریق مداخله مستقیم و بدون هماهنگی با دولت سوریه به تعمیق بحران منجر خواهد شد.»
رئیس‌جمهور ایران درباره حمله احتمالی نیروهای دولتی سوریه به ادلب گفت: «مبارزه با تروریسم در ادلب بخشی اجتناب‌ناپذیر از ماموریت اعاده صلح و ثبات به سوریه است؛ اما نباید این مبارزه به غیرنظامیان آسیب رسانده و منجر به اعمال سیاست سرزمین سوخته شود.»
روحانی در سخنان خود اسرائیل و آمریکا را بانیان تروریسم در منطقه دانست و گفت این کشورها نمی‌توانند منادی صلح باشند.
او همچنین بر «عدم مداخله آمریکا در سوریه»، «تمامیت ارضی و استقلال سوریه» و «بازگشت آوارگان و بازسازی سوریه» تأکید کرد.
- پوشش ضعیف شبکه‌های تلویزیونی ایران از اجلاس
رسانه‌های ترکیه و روسیه دیدارهای سه جانبه سه رئیس‌جمهور را زنده پخش می‌کنند اما تسنیم نوشته است که سه شبکه خبری داخلی ایران (العالم، پرس تی‌وی و شبکه خبر) تا حدود ساعت ۱۵پوشش ضعیفی از این رویداد مهم دارند. رسانه‌های ایران تصاویر فوری خود را از شبکه‌های ترکیه‌ای منتشر می‌کنند.
- دیدار پوتین با اردوغان و سپس با روحانی
ولادیمیر پوتین پس از ورود به تهران، ابتدا به دیدن رجب طیب اردوغان رفت. او پس از این دیدار با حسن روحانی دیدار و گفت‌وگو کرد. روحانی و پوتین در این دیدار درباره روابط دوجانبه، بحران سوریه، تحولات جهانی و توافق هسته‌ای (برجام) مذاکره کردند.
- «نشست تهران؛ انتخاب بین صلح یا خشونت»
ایلنور جِویک، مشاور ارشد اردوغان در روزنامه «صباح» ترکیه نوشته است: «نشست تهران می‌تواند صلح و آشتی در سوریه ایجاد کند و یا می‌تواند ظرفیت‌های ناشی از خشونت‌های بی‌پایان را که عمدتاً توسط رژیم اسد پیش رانده شده، تقویت کند.»
- اردوغان با روحانی دیدار کرد
رجب طیب اردوغان پس از ورود به تهران با حسن روحانی دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار رؤسای جمهور دو کشور بر توسعه و تعمیق روابط فیمابین و مبارزه با تروریسم در خاورمیانه تأکید کردند. با پیوستن پوتین به روحانی و اردوغان در سالن اجلاس سران تهران اجلاس سه جانبه تهران درباره سوریه آغاز می‌شود.
- سند نشست سه‌جانبه تهران درباره سوریه
حسین جابری انصاری، دستیار ویژه وزیر امور خارجه ایران گفته است سند نشست سه‌جانبه تهران درباره سوریه در پی گفت‌وگوهایی که هیئت‌های سه کشور در سطح نمایندگان ارشد در تهران داشتند، نهایی شده و در صورت تأیید رؤسای جمهوری سه کشور به‌عنوان سند اجلاس تهران منتشر خواهد شد.
«این سند تقریباً همه موضوعات فعلی مرتبط با تحولات سوریه و تلاش‌هایی که در روند آستانه و صلح سوریه تاکنون توسط سه کشور ایران، روسیه و ترکیه انجام شده را در برخواهد داشت. تأکید بر ادامه رویارویی با تروریسم، بازگشت آوارگان و تأکید بر ضرورت ساماندهی آنها و همچنین موضوع بازداشت‌شدگان و مفقودان جنگ سوریه از موضوعات مطرح شده در سند نهایی نشست سه‌جانبه تهران است. در این سند ایجاد کمیته خاصی برای رسیدگی به این موضوعات و تسهیل تبادل به نام "کمیته تبادل"، نیز پیش‌بینی شده است.»
- بهرام قاسمی: فقط سوریه موضوع اجلاس تهران نیست
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نوشته است:
«نشست روسای جمهور ایران، ترکیه و روسیه در تهران به ویژه از این رو که هر سه کشور با جاه‌طلبی و زیاده‌خواهی یک قدرت بزرگ، ولی بی‌منطق فرامنطقه ای مواجه‌اند، از اهمیت مضاعفی برخوردار است.
«در برهه حساس کنونی که سه کشور ایران و روسیه و ترکیه با چالش‌های مشابه و تهدیدات مشترک از سوی قدرت‌های زورگوی فرامنطقه‌ای مواجه‌اند بی شک استمرار تعامل و همکاری دو و سه و چندجانبه به یک ضرورت اساسی تبدیل شده است.»
- دور دوم گفت‌وگوهای ظریف و چاووش‌اوغلو
مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه روز گذشته برای شرکت در اجلاس سران سه کشور وارد تهران شد و بعد از ظهر پنجشنبه با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران دیدار و گفت‌وگو کرد. آنها روز جمعه دور دوم گفت‌وگوهای خود را آغاز کردند.
- حمله نظامی به ادلب
دولت اسد اعلام کرده که ۱۰ سپتامبر حمله نظامی به استان ادلب در شمال سوریه را آغاز می‌کند. اجلاس سه‌جانبه تهران سرنوشت ادلب، به عنوان آخرین استانی که در دست شورشیان مخالف اسد است را معلوم می‌کند.
در ادلب و حومه سه میلیون نفر زندگی می‌کنند. نیمی از ساکنان ادلب غیر مسلح‌اند و بر اساس توافق ایجاد مناطق کاهش تنش، از استان‌های دیگر سوریه به این منطقه منتقل شده‌اند. ۱۰ هزار نفر از شبه نظامیان تحریر شام نیز در ادلب مستقرند.
اجلاس تهران، سومین نشست سران کشورهای روسیه، ایران و ترکیه درباره بحران سوریه است.
بیشتر بخوانید:
نظرها
کارو
سه دیکتاتور عقب ماندۀ تروریست پرور با هم همپیمان شدند و از همه بدتر میان آنها اردوغان هدفی به جز شربه زدن به کردها را دنبال نمیکند. اگر ایران به دنبال رسیدن به دریای مدیترانه و حفظ موقعیت خود برای قطع نشدن رابطۀ ایران-حزب الله لبنان است و روسیه نیز می خواهد مانع سرنگونی دولت دشت نشاندۀ اسد شود، برای ترکیه بازی فقط اشغال خاک کردها است و بس. تمام بازی ادلب برای ترکیه در این خلاصه می شد که تروریست های سلفی و جهادی مکانی امن برای تقویت خود در خاک سوریه داشته باشند و در صورت امکان بعداً همانند عفرین، به خاک ترکیه ملحق شوند. شما ببینید یکی از این سه خون آشام اسمی از عفرین اشغالی آورد؟ پوتین و روحانی درواقع از حضور ترکیه در سوریه راضی هم هستند و علیرغم رقابتی که بینشان وجود دارند میکوشند تا نظر وی را جلب کرده تا مانع از حرکت مجددش به سمت آمریکا شوند. هرچه بیشتر جلو میرویم بیشتر هم به نبرد نهایی نزدیک میشویم که میان دشمنان سیستم کنفدرال دموکراتیک شمال سوریه، با همۀ مخالفان آن درمیگیرد. سیستمی که فقط متعلق به کردها نبوده و سیستمی قومی-ملی نبوده و نیست. اما اگر تمام جهان بخواهد شما چیزی را وارونه بفهمید، شما آن چیز را وارونه خواهید فهمید! و این مسئله در مورد فدراسیون شمال سوریه هم صادق است. اکنون به دنبال حمله به کردها هستند و احتمالاً در قبال نارضایتی اردوغان از حمله به نوچه های تروریستش در ادلب، حمله ای هم بین اسد و نیروهای سوریه دموکراتیک (اتحاد کرد-عرب) ترتیب دهند تا اردوغان دست خالی از تهران برنگشته باشد و فشاری هم به فدراسسیون آورده باشند.