وضع مقررات منع رفت‌و‌آمد در بصره ـ ایران سفیر عراق را فراخواند

واکنش‌ها به حمله معترضان خشمگین به کنسول‌گری ایران و دیگر ساختمان‌های دولتی در بصره هنوز ادامه دارد. بر اساس گزارش‌ها، ایران گذرگاه مرزی با عراق در شلمچه را بسته و سفیر عراق در این کشور را فراخوانده. در بصره مقررات رفت‌و‌آمد برقرار است و گزارش‌های تأییدنشده حاکی از برکناری رئیس پلیس آن شهر است.

حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق صبح شنبه هشتم سپتامبر / ۱۷ شهریور دستور بررسی عملکرد واحدهای امنیتی مسئول حفاظت از کنسولگری و ساختمان‌های دولتی در بصره را صادر کرد. دفتر او در بیانیه‌ای نوشت که این مأموران به وظیفه خود در حفاظت از نهادها عمل نکرده‌اند.

در پنجمین روز اعتراضات در جنوب عراق، معترضان به کنسولگری ایران در بصره حمله کردند و کنسولگری را به آتش کشیدند. پیش از این حادثه، کنسولگری ایران در بصره تخلیه شده بود.

گروه دیگری از معترضان خشمگین نیز به میدان نفتی القرنه در ۷۴ کیلومتری بصره حمله بردند و در آنجا چندین تن را به گروگان گرفتند. گروگان‌ها بعدتر آزاد شدند. این میدان نفتی را شرکت روسی «لوک‌اویل» اداره می‌کند.

گزارش‌هایی نیز از وقوع یک انفجار در نزدیکی بیمارستانی در بصره منتشر شد. به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا)، «این انفجار در نزدیک محل تجمع تظاهرکنندگان» بود اما آمار دقیق مجروحان یا کشته‌شدگان احتمالی آن منتشر نشده است.

خبرگزاری «تسنیم»، وابسته به سپاه پاسداران، اعلام کرده اعتراضات دیشب بصره دو کشته و ۴۵ زخمی برجا گذاشته است.

نخست‌وزیر عراق شنبه در نشستی اضطراری در پارلمان این کشور برای بررسی وضعیت بصره شرکت می‌کند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، او جمعه‌شب به نیروهای امنیتی عراق دستور داد تا «علیه اقدامات خرابکارانه که در راهپیمایی‌ها رخ داده‌اند، قاطعانه عمل کند».

شبکه العربیه نیز از برکناری رئیس‌پلیس بصره از سمتش خبر داده است. هنوز این خبر به طور رسمی تأیید نشده.

پیش از این گزارش شده بود که عبادی، فرمانده کل نیروهای مسلح عراق از سربازان خواسته بود علیه تظاهرکنندگان از گلوله‌های جنگی استفاده نکنند. هرچند تاکنون دست‌کم ۹ تن در اعتراض‌های بصره کشته شده‌اند. سازمان حقوق بشری عفو بین‌الملل از بغداد خواسته تا مرگ معترضان در تظاهرات را بررسی و عاملان آن را شناسایی کند.

در بصره مقررات منع رفت‌و‌آمد وضع شده است. اما بندر ام قصر که از پنج‌شنبه بر اثر اعتراض‌ها بسته شده بود، شنبه صبح بازگشایی شد.

ستاد فرماندهی عملیات بصره در دو روز گذشته چندین بار مقررات منع رفت‌و‌آمد برقرار و به فاصله کوتاهی آن را لغو کرده است.

معترضان به شوری و کمبود آب آشامیدنی، کمبود امکانات کافی برای گذران زندگی در مناطق نفت‌خیز و بیکاری و تنگناهای معیشتی و همچنین به فساد در دستگاه‌های دولتی معترض‌اند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، دور جدید اعتراض‌ها پس از بیمارشدن ۳۰ هزار تن در استان بصره بر اثر نوشیدن آب آلوده رخ داد.

در مراسم تشییع یاسر مکی که جان خود را در درگیری با مأموران امنیتی از دست داد، اعتراضات خشونت‌آمیز شد. معترضان تاکنون به چندین ساختمان دولتی از جمله به استانداری بصره، به دفتر حزب الدعوه، دفتر حزب شورای اسلامی و دفتر سازمان بدر و به مقر عصائب اهل حق (شبکه خزعلی) از مهم‌ترین گروه‌های شبه‌نظامی شیعه طرفدار ایران حمله کردند و آنگاه به دفتر حزب حکمت ملی عراق یورش بردند.

واکنش ایران: احضار سفیر عراق، بستن گذرگاه مرزی

ایران می‌گوید که نیروهای امنیتی عراق برای محافظت از کنسولگری ایران کوتاهی کرده‌اند. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران از احضار سفیر عراق به دفتر محمد فرازمند، مدیرکل خلیج فارس وزارت خارجه در این رابطه خبر داده است.

به گفته او، «در اين ملاقات مدیر کل خلیج فارس وزرات امور خارجه ضمن ابراز تعجب از بي تحركي پليس بصره گفت به رغم تحريكات روزهاي گذشته توسط عوامل مشكوک عليه سركنسولگری جمهوري اسلامي ايران، دولت عراق به وعده‌ها و اطمينان‌های داده شده از كانالهای ديپلماتيك براي انجام وظيفه خود عمل نکردند.»

جمعه‌شب گزارش‌هایی از بیانیه سفارت ایران در بغداد برای خروج ایرانی‌ها از بصره منتشر شده بود. اما بهرام قاسمی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری «فارس»، وابسته به سپاه پاسداران آن را تکذیب کرد.

همزمان «آناتولی»، خبرگزاری رسمی ترکیه از بسته‌شدن گذرگاه شلمچه در مرز ایران و عراق خبر داد. بر اساس گزارش آناتولی، ایران پس از حمله معترضان به سفارت این کشور گذرگاه را بسته است.

یکشنبه گذشته معترضان عراقی در «کرمه علی» بصره جاده منتهی به گذرگاه شلمچه را مسدود کرده بودند.

بسیاری از معترضان در بصره خواهان پایان‌یافتن مداخله ایران در امور داخلی این کشور و وابستگی احزاب حکومتی به تهران هستند. ایران نیز چندی پیش صادرات نفت به عراق و آب ورودی برخی رودخانه‌های مشترک به آن کشور را قطع کرد.

دیگر واکنش‌ها

ابراهیم جعفری، وزیر خارجه عراق از به آتش کشیده شدن کنسولگری ایران ابراز تأسف کرد و معترضان را به پیگیری مسالمت‌آمیز خواسته‌های خود فراخواند.

قیس خزعلی، فرمانده عصائب اهل حق جمعه‌شب حامیان مقتدی صدر، روحانی پرنفوذ شیعه و رهبر ائتلاف پیروز در انتخابات را در کنار حامیان حیدر عبادی به ترتیب‌دادن اعتراض‌ها متهم کرد. او گفت: «مقرهای همه احزاب سیاسی و نیروهای حشد شعبی در بصره آتش زده شد و فقط مراکز مربوط به مقتدی صدر و حیدر عبادی مورد حمله قرار نگرفت. این نشان می دهد این حملات و آتش زدن ها، تسویه حساب سیاسی است.»

عصائب اهل حق یا شبکه خزعلی با حمایت ایران در ۲۰۰۴ با انشعاب از «سپاه مهدی» به فرماندهی مقتدی صدر شکل گرفت. این گروه یکی از مهم‌ترین گروه‌های شبه‌نظامی شیعه است و حمله‌های فراوانی علیه نیروهای آمریکایی پس از سقوط صدام حسین، دیکتاتور پیشین عراق ترتیب داد.

شبه‌نظامیان شیعه طرفدار ایران صبح جمعه نیز با انتشار بیانیه‌ای حیدر عبادی را مسئول این حملات دانسته بودند و خواهان استعفای هرچه سریع‌تر او از نخست‌وزیری عراق شدند.

همزمان ائتلاف سازندگی، ائتلاف دو گروه بزرگ دیگر تحت حمایت ایران در انتخابات پیشین عراق نیز خواهان پاسخ‌گویی فوری عبادی در مورد حوادث بصره شد. ائتلاف سازندگی را ائتلاف فتح به ریاست هادی عامری، فرمانده شبه‌نظامیان سپاه بدر با ائتلاف دولت قانون به ریاست «نوری مالکی»، نخست‌وزیر پیشین عراق و یکی از نزدیک‌ترین سیاستمداران به تهران تشکیل داده‌اند.

آنها در بیانیه خود با اشاره به نشست امروز پارلمان عراق نوشتند: «چاره رفع این معضلات و نابودی ظلم و ستم در حق مردم عراق، اقدام عملی، حضور میدانی رئیس جمهوری و اعضای کابینه آن در بصره و لمس درد و رنج مردم از نزدیک است.»

عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی نیز حمله به کنسولگری ایران در بصره و دیگر نهادها را «غیرشرعی و غیرقانونی» خواند. جریان حکمت ملی جریان دیگری به رهبری یک خانواده روحانی پرنفوذ شیعه اس که تحت حمایت ایران قرار دارد.

عبدالمهدی الکربلائی، نماینده آیت‌الله سیستانی نیز در نماز جمعه کربلا خواهان پاسخگویی دولت عراق شد و از معترضان خواست که از درگیری با مأموران امنیتی خودداری کنند.

مقتدی صدر نیز با انتشار پیامی در توئیتر حیدر عبادی را از «سستی و تعلل» برحذر داشت. ائتلاف غیرمنتظره این منتقد جدی نفوذ ایران با سکولارها و کمونیست‌ها (ائتلاف سائرون) در انتخابات پیروز شد. بسیاری از معترضان از حامیان او توصیف می‌شوند.

در همین زمینه