پرونده خاشقجی- «سی ان ان»: هدف سعودی‌ها فقط بازجویی بود

جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی ظهر سه‌شنبه ۲ اکتبر / ۱۰ مهر به کنسولگری عربستان سعودی در استانبول مراجعه کرده بود که گواهی تجرد بگیرد اما دیگر بازنگشته و همچنان اثری از او نیست. ریاض می‌گوید او از کنسولگری خارج شده اما نمی‌تواند این موضوع را اثبات کند. آنکارا می‌گوید تحقیقات نشان داده که یک هیأت ۱۵ نفره به کنسولگری عربستان در استانبول اعزام شده‌اند، روزنامه‌نگار منتقد را بازجویی کرده و شکنجه داده و سرانجام او را کشته  و جنازه‌اش را تکه تکه کرده‌اند. ابعاد این پرونده روز به روز گسترده‌تر می‌شود. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا را برای دیدار و گفت‌وگو با ملک سلمان، پادشاه عربستان درباره سرنوشت خاشقجی به ریاض اعزام می‌کند. سرانجام بعد از ۱۳ روز تیم تحقیقاتی پلیس ترکیه وارد محلی شد که روزنامه‌نگار منتقد سعودی دیگر از آن بیرون نیامده است. سی ان ان گزارش داده که عربستان از هم‌اکنون در حال تهیه گزارشی است از این ماجرا.

دوشنبه ۱۵ اکتبر:

مقامات قضایی ترکیه اعلام کرده‌اند که دادستانی شواهدی به دست آورده که ظن به قتل رسیدن جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول را تقویت می‌کند.

منبعی در دفتر دادستان کل ترکیه به شبکه الجزیره گفته است:

«این یک قدم بزرگ است بعد از آنکه روزهای متمادی به بن‌بست خورده بودیم.»

شبکه سی ان ان گزارش داده که ظاهراً عربستان سعودی در حال آماده کردن گزارشی است که می‌گوید خاشقجی در جریان یک بازجویی اشتباهاً کشته شده. دو منبع مستقل از هم این خبر را به سی ان ان داده‌اند.

یکی از این دو منبع هشدار داده که ممکن است گزارش عربستان سعودی درباره دلایل قتل خاشقجی تغییر کند. این منبع گفته است گزارش عربستان سعودی به این جمع‌بند می‌رسد که عملیات بازجویی و قتل جمال خاشقجی بدون اجازه ریاض انجام شده است.

خبرگزاری رویترز گزارش داده که سرانجام شامگاه دوشنبه پلیس ترکیه وارد کنسولگری عربستان در آنکارا شد. یک منبع آگاه دیپلماتیک پیش از این خبر داده بود که عربستان سعودی با تفتیش ساختمان کنسولگری‌اش در استانبول موافقت کرده است.

یک مقام امنیتی ترکیه به خبرگزاری رویترز گفته است:

«از ناپدید شدن خاشقجی ۱۳ روز می‌گذرد. به این ترتیب بخشی از شواهد و مدارک از دست رفته. اما ما اعتقاد داریم که هنوز هم می‌توان به برخی مدارک دست پیدا کرد.»

یک مقام سعودی که نام او افشا نشده، به خبرگزاری رویترز گفته است که ملک سلمان دستور داده که بر اساس یافته‌های گروه تحقیق ترکیه – سعودی، تحقیقاتی نیز در عربستان سعودی انجام شود.

مقام امنیتی ترکیه به رویترز گفته است که قرار است تحقیقات هر چه سریع‌تر به نتیجه برسد.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در جمع خبرنگاران گفته است که به مدت ۲۰ دقیقه با ملک سلمان، پادشاه سعودی درباره پرونده جمال خاشقجی تلفنی گفت‌وگو کرده و ملک سلمان در این گفت‌وگو هرگونه مشارکت در ناپدید شدن روزنامه‌نگار منتقد سعودی را انکار کرده است. ترامپ گفته است:

«اینطور به نظر می‌رسید که او ولیعهد [از این موضوع] بی‌اطلاع باشند. اینطور به نظر می‌رسید که شاید واقعاً کار قاتلان خودسر بوده. کی می‌داند؟ ما تلاش می‌کنیم که حقیقت ماجرا را آشکار کنیم. اما در هر حال او [پادشاه سعودی] تکذیب کرد.»

رئیس جمهور آمریکا همچنین اعلام کرد که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا برای دیدار و گفت‌وگو با پادشاه عربستان و ولیعهد او به ریاض سفر می‌کند. به گفته ترامپ در طی یک ساعت آینده پمپئو، واشنگتن را به مقصد ریاض ترک خواهد کرد.

ترامپ همه این نکات را در پیامی در توئیتر هم تکرار کرده است.

مقامات ترکیه اعلام کرده‌اند که برای تحقیق درباره ناپدید شدن جمال خاشقجی، همراه با بازرسانی که از عربستان به ترکیه اعزام شده‌اند، کنسولگری عربستان در آنکارا را تفتیش می‌کنند.

در هفته‌های گذشته مقامات امنیتی ترکیه اجازه بازرسی از کنسولگری عربستان را نداشتند. واشنگتن‌پست ویدیویی منتشر کرده که قبل از آغاز بازرسی، یک گروه نظافتچی با انواع امکانات به کنسولگری ترکیه اعزام شده. فیلم لحظه ورود نظافتچی‌ها را نشان می‌دهد.

خبرگزاری رویترز گزارش داده که پلیس ترکیه فایل صوتی آخرین لحظات زندگی خاشقجی را که ثابت می‌کند او بازجویی و شکنجه شده را در اختیار دارد.

یک مقام امنیتی ترکیه به رویترز گفته است:

«پلیس ترکیه فایل صدا را که نشان می‌دهد خاشقجی در کنسولگری عربستان به قتل رسیده در اختیار دارد. همه اسنادی که نشان می‌دهد خاشقجی به قتل رسیده در اختیار آمریکا و عربستان هم قرار می‌گیرد.»

بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در یک نشست خبری که در تهران برگزار شد، اعلام کرد که وزارت خارجه جمهوری اسلامی در پرونده خاشقجی ترجیح می‌دهد ابتدا منتطر روشن شدن نتیجه تحقیقات شود. به گزارش خبرگزاری‌های داخلی، قاسمی گفته است:

«تا چیزی برای من روشن نشده باشد، سعی می‌کنم اظهارنظری نداشته باشم. در این مورد هم همینگونه است. سعی کنید صبور باشید که ببینید اخبار به چه سمت سیر می‌کند.»

دولت کویت اعلام کرد که «کارزاری» را که با ناپدید شدن، جمال خاشقجی در سطح جهانی علیه عربستان سعودی شکل گرفته محکوم می‌کند. انس الصالح معاون نخست‌وزیر کویت به روزنامه کویتی القبس گفته است:

»کویت از کارزار ناعادلانه‌ای که علیه عربستان سعودی به راه افتاده  و قصد دارد استقلال این کشور را به چالش بکشد، متأسف است و از عربستان سعودی حمایت می‌کند.»

الصالح اعلام کرده که دولت این کشور از شهروندان کویتی خواسته است که منتظر نتیجه تحقیقات در پرونده جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار ناپدید شده سعودی بمانند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه با ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی تلفنی گفت‌وگو کرد. منابع خبری ترکیه گزارش داده‌اند که موضوع این گفت‌وگو پرونده جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار ناپدید شده، بوده است.

این منابع گزارش داده‌اند که سران دو کشور در گفت‌وگوی تلفنی خود بر سر تشکیل کارگروهی برای تحقیق پیرامون ناپدید شدن منتقد سعودی به توافق رسیدند.

ملک سلمان از اردوغان تشکر کرد که پیشنهاد سعودی برای تشکیل گروه تحقیق را پذیرفته است.

ملک سلمان بر این موضوع تأکید کرد که هیچکس نمی‌تواند روابط ترکیه و عربستان سعودی را تحت تأثیر قرار دهد.

دولت مصر اعلام کرده است که با نگرانی تحولات اخیر در پرونده جمال خاشقجی را دنبال می‌کند.

دولت مصر خواهان تحقیقات شفاف در این پرونده شده است. وزارت خارجه مصر با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده: «مصر تأکید می‌کند، حقیقت می‌بایست در تحقیقات شفاف، بیان شود و این اهمیت ویژ دارد.»

قاهره به جریان‌ها و کسانی که قصد دارند از پرونده جمال خاشفجی بر ضد عربستان سعودی استفاده کنند هشدار داده و بر حمایت خود از پادشاهی سعودی تأکید کرده است.

جرمی هانت، وزیر خارجه بریتانیا از عربستان سعودی خواست با تحقیقات درباره سرنوشت روزنامه‌نگار مفقود عربستانی همکاری کند. هانت گفت چنانچه مشخص شود  خاشقچی به قتل رسیده، باید اقدامی درباره این رفتار سعودی‌ها انجام داد.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، هانت که در اقامتگاهش در «کنت» انگلیس با خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت: «هیچ‌یک از ما نمی‌دانیم که چه اتفاقی افتاده، اما شدیداً درباره گزارش‌های منتشر شده نگران هستیم و آن کشوری که می‌تواند در روشن شدن مسئله به ما کمک کند، عربستان سعودی است. بنابراین، اینکه از الان به بعد چه اتفاقی می‌افتد، کاملا به عربستان سعودی بستگی دارد. آن‌ها باید به طور کامل با تحقیقاتی که ترکیه‌ای‌ها از ما خواسته‌اند انجام دهیم، همکاری کنند تا به نتیجه‌ای دقیق برسیم.»

یکشنبه ۱۴ اکتبر:

وزیران خارجه تروئیکای اروپایی – بریتانیا، فرانسه و آلمان – با انتشار بیانیه مشترکی از پادشاهی عربستان سعودی خواسته‌اند که برای روشن شدن حقیقت، «تحقیقات معتبر» انجام دهد و اعلام کرده‌اند که این پرونده را با «نهایت جدیت» دنبال می‌کنند. تروئیکای اروپایی در این بیانیه نوشته‌اند:

«باید تحقیقاتی معتبر برای روشن شدن حقیقت در مورد اینکه چه اتفاقی افتاده، انجام شود و اگر مشخص شد که می‌بایست هم چنین شود، افرادی که مسئول مفقود شدن جمال خاشقچی هستند، شناسایی شده و پاسخگوی عمل خود شوند.»

وزیران خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان در این بیانیه همچنین خاطر کرده‌اند:

«ما تلاش‌های مشترک سعودی-ترکیه در این ارتباط را تشویق کرده و از حکومت سعودی انتظار داریم پاسخی کامل و دقیق ارائه کند. ما این پیام را مستقیماً به مقام‌های سعودی منتقل کرده‌ایم.»

یک روز پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که اگر ثابت شود که ریاض، جمال خاشقجی را به قتل رسانده، عربستان سعودی مجازات خواهد شد، پادشاهی عربستان سعودی با انتشار بیانیه‌ای هشدار داد که ریاض تهدیدات را بی‌پاسخ نمی‌گذارد:

«پادشاهی عربستان سعودی هرگونه تهدیدی چه تهدید به اعمال تحریم‌های اقتصادی و چه اعمال فشار سیاسی و همچنین هرگونه اتهامات ساختگی را نفی می‌کند و واکنش شدیدتری را نسبت به این تهدیدات نشان خواهد داد.»

پادشاهی عربستان سعودی در این بیانیه به طور مشخص نه به ایالات متحده آمریکا اشاره کرده و نه از جمال خاشقجی نام برده است. در این بیانیه گفته شده که اقتصاد عربستان «نقشی حیاتی و موثر در اقتصاد جهانی دارد و آسیب زدن به اقتصاد آن، لطمه به اقتصاد جهانی خواهد بود.»

در این میان، بازار بورس عربستان روز یکشنبه با افت چشمگیری روبرو شد. ، شاخص سهام در بورس عربستان ۷% سقوط کرد. بازار بورس عربستان سعودی یکشنبه ۱۴ اکتبر ۵۰ میلیارد دلار از سرمایه‌اش را از دست داد و ارزش آن به ۴۵۰ میلیارد دلار کاهش یافت.  این بدترین سقوط ثبت شده از سال ۲۰۱۴ است.

نشست تجاری «ابتکار عمل برای سرمایه‌گذاری آینده» که به اجلاس «داووس در صحرا» معروف شده به میزبانی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی برگزار می‌شود. این نشست از ۲۳ تا ۲۵ اکتبر (۱ تا ۳ آبان) در ریاض در راستای طرح «چشم‌انداز ۲۰۳۰» برای قطع وابستگی عربستان به درآمد نفتی این کشور برگزار می‌شود. در اعتراض به ناپدید شدن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی برخی رسانه‌ها و سیاستمداران جهان این نشست را تحریم کرده‌اند.

استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا اعلام کرده که در این نشست شرکت نمی‌کند.

پانویس:

این خبر در طول روز تکمیل می‌شود و تیتر آن هم تغییر می‌کند

پرونده جمال خاشقجی: