خشکسالی در ایران مهاجرت به استان‌های شمالی را افزایش داده
گسترش خشکسالی در ایران با پدیده مهاجرت اقلیمی همراه است. این مهاجرت بر جمعیت مناطق کمتر خشک و حاشیه‌نشینی می‌افزاید.
با گسترش خشکسالی در ایران مهاجرت در داخل کشور هم رو به افزایش است. یکی از مسئولان استانداری گلستان از افزایش جمعیت این استان و استان مازندران به‌دلیل مهاجرت خبر داده و گفته است پدیده مهاجرت بر حاشیه‌نشینی و چالش‌های اجتماعی افزوده است.
عبدالرضا چراغعلی، مدیرکل امور اجتماعی استانداری گلستان در این‌باره گفت: «گسترش خشکسالی و آسیب‌های ناشی از آن در برخی مناطق کشور و وجود ظرفیت‌های مختلف در استان‌های شمالی باعث افزایش جمعیت گلستان و مازندران شده است.»
او یکی از آسیب‌های مهاجرت‌ها را «افزایش حاشیه‌نشینی و لزوم مقابله با آن قبل از تبدیل شدن به بحران و چالش‌های اجتماعی» دانست و افزود: «در ۱۰ سال اخیر و به دلایل گوناگون از جمله مهاجرت، حاشیه‌نشینی در استان گلستان ۴۰۰ درصد رشد داشته و مطابق آمارها حدود ۱۸ درصد جمعیت استان در مناطق حاشیه‌ای زندگی می‌کنند.»
به گفته صادق ضیائیان رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی حدود ۹۷ درصد جمعیت ایران تحت تأثیر درجات مختلف خشکسالی قرار دارند: ۴,۴ درصد جمعیت کشور با خشکسالی خفیف، ۲۵,۵ درصد خشکسالی متوسط، ۴۹,۶ درصد خشکسالی شدید و ۱۸,۴ درصد تحت تاثیر خشکسالی بسیار شدیدند.
با وقوع خشکسالی سهم گروه‌های با درآمد بالاتر کاسته می‌شود و در مقابل گروه‌های با درآمد پایین‌تر، افزایش می‌یابند. همچنین کشاورزانی که دارای سطح زیر کشت بالاتری بوده‌اند، برای تعدیل شرایط خشکسالی و تطبیق با آن، ناگزیر به کاهش سطح زیر کشت محصولات خود هستند. رواج دلالی و دستفروشی و افزایش مهاجرت از روستا به شهر و همچنین گسترش ناامنی اجتماعی و بروز اختلافات قومی بین مردم از دیگر پیامدهای اجتماعی خشکسالی‌ست.
براساس آمار رسمی، ۹۰ درصد از آب ایران در کشاورزی مصرف می‌شود و بازده آبیاری نیز از کشورهای همسایه و هم‌اقلیم با ایران پائین‌تر است.
عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران شامگاه دوشنبه ۲۳ مهر در زاهدان اعلام کرد که بدترین خشکسالی در ایران در استان سیستان و بلوچستان اتفاق افتاده است. او گفت سیستان با توجه به شرایط حاکم ناشی از خشکسالی‌های پی‌درپی و عواقب آن به منطقه‌ای خاص از نظر زندگی و غیرقابل تصور در جهان از نظر دوام انسان‌ها تبدیل شده طوری که در صورت فراهم نشدن امکانات و نرسیدن به این منطقه، مردم دوام نمی‌آورند.
کلانتری تأکید کرد که دیگر کشاورزی نمی‌تواند تأمین‌کننده معیشت کل در سیستان و بلوچستان باشد، زیرا آبی وجود ندارد و نخواهد داشت.
باقر کرد، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری سیستان و بلوچستان اردیبهشت امسال گفته بود: «به دلیل خشکسالی‌های متوالی در این استان برخی از روستاییان مجبور به کوچ می‌شوند که نتیجه آن پیدایش روستای جدید و زوال روستای قبلی است. جابه‌جایی روستا سبب می‌شود تا شاخص‌های بهداشتی و آموزشی در این مناطق پایین باشد.»
بسیاری از روستائیان سیستان و بلوچستان این استان را ترک می‌کنند و از جمله به مشهد و گرگان می‌روند. خشکسالی و گرد و غبار اصلی‌ترین عوامل این مهاجرت‌ها هستند.
طبق آمار اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران جمعیت سیستان از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ روند کاهشی را نشان داده که یکی از دلایل کاهش جمعیت این ناحیه، مهاجرت است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران در تابستان گذشته گفته بود که اگر وضع فعلی مصرف آب در بخش کشاورزی ادامه داشته باشد، کمتر از ۲۵سال دیگر شرق و جنوب ایران کاملاً خالی از سکنه خواهد شد: «باید ۵۰ میلیون ایرانی از کشور مهاجرت کنند که تبعات وحشتناکی دارد تا جایی که شاید چیزی به نام ایران دیگر وجود نداشته باشد.»
عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور ایران نیز ۷ مردادماه سال جاری در گفت‌وگو با روزنامه سازندگی نسبت به تبدیل بحران آب به یک «بحران اجتماعی بزرگ» هشدار داده و گفته بود که تا پنج سال دیگر مهاجرت اقلیمی چهره ایران را تغییر می‌دهد.
رحمانی فضلی از شکل‌گیری «مهاجرت‌های وسیع» از مناطقی که با خشکسالی درگیرند به مرکز و شمال ایران سخن گفته و افزوده بود اگر چنین روندی ادامه پیدا کند کشور در ۱۰ سال آینده با «فاجعه‌ای بزرگ» روبه‌رو خواهد شد.
خراسان جنوبی از جمله استان‌های ایران است که با مسئله خشکسالی و مهاجرت مواجه است. کشاورزان این استان به‌دلیل کم‌آبی به حاشیه مشهد مهاجرت می‌کنند و در این شهر دست به هر کاری، از واکس زدن کفش زائران تا دستفروشی، می‌زنند.
براساس سرشماری سال ۹۰ بیش از ۱۷۰۰ روستا از ۳۵۰۰ روستای خراسان جنوبی خالی از سکنه شده است.
فارس از دیگر استان‌های درگیر با خشکسالی و بحران آب است. در این استان جوانان روستایی دیگر علاقه‌ای به ادامه کار کشاورزی ندارند و به شیراز و حاشیه‌های آن پناه می‌برند.
کمال پاک‌فطرت، مدیرکل دفتر روستایی استان فارس می‌گوید: «۴۰۰۰ روستا از ۸۰۰۰ روستای استان فارس به دلیل کم‌آبی و خشکسالی خالی از سکنه شده است.»
ابوالفضل رضوی، معاون توسعه روستایی و مناطق محروم در ریاست جمهوری ۲۵ شهریور سال جاری از خالی شدن ۳۳ هزار روستا از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۳ در ایران خبر داد.
داود پرهیزکار، رئیس سازمان هواشناسی ایران، مردادماه سال جاری گفت: «از سال ۸۴ تاکنون دهک‌های نمایه خشکسالی کشور منفی بوده و طی این مدت کشور با "خشکسالی انباشت‌شده" مواجه شده است.»
ساعات آفتابی در ایران به‌طور میانگین ۱۱ ساعت در سال افزایش یافته است. میانگین افزایش دما به دلیل تغییرات آب و هوایی در ایران دو برابر میزان جهانی و بین ۱,۵ تا ۲ درجه سانتیگراد است، این در حالی‌ست که میزان بارندگی سالانه ۲۰ درصد کاهش یافته است.
بدین ترتیب اگر چاره‌ای اندیشیده نشود یک دوجین از ۳۱ استان ایران در آینده نزدیک غیرقابل سکونت خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
نظرها
نظری وجود ندارد.