پرونده خاشقجی – موگرینی: بحث بر سر مسئولیت‌پذیری و دادخواهی است

جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی ظهر سه‌شنبه ۲ اکتبر / ۱۰ مهر به کنسولگری عربستان سعودی در استانبول مراجعه کرده بود که گواهی تجرد بگیرد اما دیگر بازنگشته و همچنان اثری از او نیست. ابعاد این پرونده روز به روز گسترده‌تر می‌‌شود. رئیس جمهوری ترکیه اعلام کرده بود که حقیقت را بی‌پرده‌پوشی در پارلمان بیان می‌کند. اردوغان اما پرسش‌ها و ابهامات پرونده را بیان کرد. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنانی در پارلمان اروپا گفت بحث بر سر مسئولیت‌پذیری در برابر یک جنایت است. خدیجه چنگیز، نامزد جمال خاشقجی برای دادخواهی به پارلمان اروپا مراجعه کرده است.

سه‌شنبه ۲۳ اکتبر

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنانی که در پارلمان اروپا ایراد کرد، خواهان تحقیقات جامع و «باورپذیر» برای روشن شدن پرونده خاشقجی شد.

موگرینی در پارلمان اروپا گفت:

«اکنون می‌دانیم که خاشقجی کشته شده. این اولین گام است و با این‌همه هنوز نقاط تاریک بسیاری در این پرونده وجود دارد. ما می‌بایست به این نقاط تاریک نور بتابانیم. اما باید توجه داشته باشیم که هدف فقط پیدا کردن یک مقصر نیست که بتوان همه گناهان را به گردن او انداخت. هدف می‌بایست مسئولیت‌پذیری  در برابر یک جنایت و دادخواست باشد. برای رسیدن به این هدف لازم است که کشورهای عضو اتحادیه اروپا و متحدانشان با هم به طور هماهنگ عمل کنند.»

نمایندگان فراکسیون‌های مختلف پارلمان اروپا خواهان توقف صدور سلاح به عربستان سعودی شدند.

همزمان با این تحولات، فراکسیون چپ در پارلمان اسپانیا هم خواهان توقف صدور سلاح به عربستان سعودی شد اما نمایندگان عضو کمیسیون دفاع به این طرح رأی ندادند.

خدیجه چنگیز، نامزد جمال خاشقجی برای رسیدگی به پرونده قتل او به پارلمان اروپا مراجعه کرده است.

به گفته آنتونیو تایانی، خدیجه چنگیز درخواستی را به پارلمان اروپا ارائه داده که به موجب آن نه تنها خواهان مجازات قاتلان همسرش شده بلکه خواهان بازخواست و محاکمه کسانی شده است که دستور کشتن او را صادر کرده‌اند.

وزیران خارجه کشورهای جی هفت از عربستان سعودی خواسته‌اند «تحقیقات باورپذیر و شفافی» را انجام دهد و نتیجه این تحقیقات را هرچه زودتر منتشر کند و آمران و عاملان قتل روزنامه‌نگار سعودی را به مجازات برساند.

مایک پنس، معاون رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد که ایالات متحده قتل خاشقجی را بی‌پاسخ نمی‌گذارد:

 «به مردم آمریکا می‌گویم که ما از تمامی فرصت‌های موجود برای دست‌یابی به حقیقت استفاده خواهیم کرد و تمامی جزئیات این قتل خشونت‌بار را خواهیم دانست. ایالات متحده این پرونده را بدون واکنش نمی‌گذارد.»

معاون رئیس جمهوری آمریکا گفت هر گونه اعمال تحریم‌های احتمالی علیه عربستان به تصمیم رئیس جمهوری آمریکا بستگی دارد.

وزیران خارجه کشورهای عضو  جی هفت با صدور بیانیه مشترکی اعلام کرده‌اند که پادشاهی سعودی در پرونده قتل خاشقجی هنوز بسیاری از پرسش‌ها را بی‌پاسخ گذاشته است.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه اعلام کرده بود که حقیقت در پرونده قتل جمال خاشقجی را در سخنانی در پارلمان بدون پرده‌پوشی بیان می‌کند. اردوغان در این سخنان چکیده‌ای از آنچه که پیش از این رسانه‌های نزدیک به حزب عدالت و توسعه به نقل از مقامات امنیتی ترکیه افشا کرده بودند ارائه داد. اردوغان خواهان محاکمه عاملان قتل خاشقجی در خاک ترکیه شد.

رئیس جمهور ترکیه در سخنانی که در پارلمان ایراد کرد گفت:

«خاشقچی در ۲۸ سپتامبر وارد کنسولگری سعودی در استانبول شد. به تیمی که مأمور قتل او بودند، گزارش شد که او وارد کنسولگری شده. پیش از آن هم یک عضو کنسولگری استانبول را به مقصد ریاض ترک کرده بود. یک روز قبل از عملیات، گروه سه‌نفره‌ای با پروازهای از قبل رزرو شده وارد استانبول شدند. یک گروه دیگر در جنگل بلگراد در استانبول و شهر یالووا مشغول عملیات بودند. گروه دوم شامل سه نفر و گروه سوم شامل ۹ نفر وارد کنسولگری استانبول شدند و دیدار کردند. آنها ابتدا هارددیسک سیستم دوربین‌های مداربسته را خارج کردند و سپس خاشقچی را به این ساختمان دعوت کردند.

تیم ۱۵ نفره‌ای شامل نیروهای امنیتی، اطلاعاتی و پزشکی قانونی وارد کشور ما شدند و شروع به عملیات کردند. آنها از چه کسی دستور گرفتند؟ یکی از آنها می‌خواست چهره خاشقچی را تقلید کند.

 بله این قتل در ساختمان کنسولگری رخ داده که بخشی از خاک عربستان سعودی است. اما باید توجه داشت این مجموعه داخل مرزهای ترکیه واقع شده است. علاوه بر این، بر اساس کنوانسیون وین، ما می‌توانیم در مورد این حادثه تحقیق کنیم و حتما این وظیفه را انجام خواهیم داد.

ما مدارک و اطلاعاتی داریم و هنوز سوالات زیادی باقی مانده است. در برابر این قتل ساکت نخواهیم بود و می‌خواهیم حقیقت را بیابیم. چرا این تیم ۱۵ نفره در روز جنایت، در استانبول جمع شده بودند؟ چرا جسد کسی که قتلش رسماً علام شده، هیچ جا پیدا نمی‌شود؟ چرا این مقدار اظهارات متناقض بیان می‌شود؟

من می‌گویم هماهنگ‌کننده عملیات یک مقام سعودی است، اگر غیر از این است جواب بدهید که او کیست؟ بدون پاسخ به این سوالات نمی‌توانیم پرونده را مختومه کنیم.

از همینجا یک فراخوان به ملک سلمان می‌دهیم. این حادثه در استانبول رخ داده، جلسه محاکمه تیم ۱۵ نفر به‌علاوه آن ۳ نفر در کنسولگری باید در استانبول انجام شود.»

مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه از آمادگی آنکارا برای همکاری با سازمان ملل یا یک نهاد بین‌المللی دیگر در پرونده جمال خاشقجی خبر داد. چاووش اوغلو در گفت‌وگو با خبرگزاری «آناتولی» اعلام کرد که اسناد صوتی که ترکیه از قتل روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول به دست آورده مهم‌اند. وزیر خارجه ترکیه از همکاری سعودی‌ها در این پرونده تقدیر کرد و گفت ریاض بعد از گفت‌وگوی تلفنی ملک سلمان، پادشاه عربستان با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه همکاری بیشتری در این پرونده دارد. ترکیه اسناد و مدارک پرونده خاشقجی را در اختیار عربستان و ایالات متحده قرار نداده اما جلساتی با کارشناسان اطلاعاتی و امنیتی این دو کشور برگزار کرده است.

چاووش اوغلو در ادامه سخنانش در گفت و گو با خبرگزاری «آناتولی» گفت:

«ما مصمم هستیم روند تحقیقات را تا مشخص شدن تمام ابعاد ماجرا، با شفافیت پیش ببریم... تحقیقاتی که دادستانی استانبول انجام می‌دهد، کاملا مستقل و شفاف است».

ابراهیم کالین، سخنگوی دفتر ریاست جمهوری ترکیه یک بار دیگر به تأکید گفت که اردوغان در سخنرانی روز سه‌شنبه خود در پارلمان «حقایق» پرونده خاشقجی را بدون «پرده‌پوشی» افشا می‌کند:

«بحث بر سر روابط ترکیه با عربستان سعودی نیست. بحث بر سر یک جنایت هولناک است.»

عادل جبیر، وزیر خارجه عربستان سعودی در یک کنفرانس خبری که صبح سه‌شنبه در اندونزی برگزار شد اعلام کرد که عربستان سعودی خود را موظف می‌داند عاملان قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد را شناسایی و مجازات کند. جبیر گفت عربستان سعودی تیمی از کارشناسان و بازرسان را برای تحقیق درباره پرونده قتل خاشقجی به ترکیه اعزام کرده است.

خبرگزاری رویترز  به نقل از یک منبع اطلاعاتی نزدیک به دیوان پادشاهی سعودی گزارش داده که سعود القطحانی، یکی از نزدیکان ولیعهد سعودی پرونده قتل خاشقجی را از طریق اسکایپ مدیریت کرده بود. بر اساس گزارش رویترز، بین القحطانی و خاشقچی در کنسولگری درگیری لفظی درگرفته بود. به گفته یک منبع اطلاعاتی ترکیه پس از این درگیری، القحطانی به افرادش در کنسولگری دستور داده که «سر سگ» را برایش بیاورند.ظاهراً فایل صوتی مربوط به تماس اسکایپی سعود القحطانی در اختیار رجب طیب اردوغان قرار دارد و او این فایل را در اختیار مقامات آمریکایی قرار نداده است. رئیس جمهور ترکیه اعلام کرده که سه‌شنبه در سخنانی در پارلمان جزئیات قتل خاشقجی را افشا می‌کند.

خبرگزاری رویترز گزارش داده که جینا هاسپل، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سی آی ای، برای کمک به تحقیقات درباره قتل جمال خاشقچی در کنسولگری عربستان در استانبول به ترکیه سفر کرده است.

شامگاه دوشنبه ۲۲ تا سه‌شنبه ۲۳ اکتبر

رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد که از اطلاعاتی که تاکنون درباره پرونده قتل جمال خاشقجی ارائه شده، راضی نیست. دونالد ترامپ، در کاخ سفید در جمع خبرنگاران گفت:

«من راضی نیستم از آنچه که تا الان شنیده‌ام. نمی‌خواهم سرمایه‌گذاری‌هایی که در کشورمان شده را از دست بدهم. اما ما به حقیقت پی می‌بریم.»

سه‌شنبه هفته گذشته نیز رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرده بود که از واکنش عربستان سعودی در پرونده خاشقجی خشنود نیست.

ترامپ در جمع خبرنگاران اعلام کرد که با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی گفت‌وگو کرده و علاوه بر این گروهی از کارشناسان امنیتی و اطلاعاتی ایالات متحده برای بررسی پرونده خاشقجی به عربستان و ترکیه اعزام شده‌اند. به گفته رئیس جمهوری آمریکا این کارشناسان تا روز سه‌شنبه به آمریکا برمی‌گردند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه پیش از این اعلام کرده بود که جزئیات پرونده خاشقجی را سه‌شنبه ۲۳ اکتبر در پارلمان ترکیه علنی خواهد کرد.

صبح دوشنبه جارد کوشنر، داماد و مشاور رئیس جمهوری آمریکا که روابط دوستانه‌ای با ولیعهد عربستان سعودی دارد در گفت‌وگو با شبکه سی ان ان گفته است از محمد بن سلمان خواسته که در پرونده خاشقجی «شفاف» عمل کند. کوشنر گفته بود دولت آمریکا در حال حاضر در مرحله «راستی‌آزمایی» قرار دارد و بعد از آنکه همه حقیقت اشکار شد، ارزیابی‌اش را در مورد رابطه با عربستان انجام می‌دهد.

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی با استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا در ریاض دیدار و گفت‌وگو کرد.

بن سلمان و منوچین بر اهمیت روابط راهبردی ایالات متحده و عربستان سعودی با تکیه بر سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ تأکید کردند.

پیش از این وزیر خزانه‌داری آمریکا گفته بود که در واکنش به قتل جمال خاشقجی در کنفرانس سرمایه‌گذاری «داووس صحرا» شرکت نمی‌کند.

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان رسماً اعلام کرد که تا وقتی که حقیقت در پرونده جمال خاشقجی آشکار نشود، آلمان صدور سلاح به عربستان سعودی را متوقف می‌کند. مرکل گفت:

«باید حقیقت معلوم شود. تا وقتی که معلوم نشده،سلاح به عربستان صادر نمی‌شود. به شما اطمینان می‌دهم که این یک تصمیم قطعی است.»

پرونده خاشقجی – یکشنبه و دوشنبه ۲۱ و ۲۲ اکتبر