امیدها برای احیای دریاچه ارومیه و ادامه بحران آبی در اصفهان
بحران مدیریت آبی کشور از اثرات مثبت بارندگی‌ها در تامین منابع آبی کاسته. صنایع و توسعه در بالادست و نیز بارگذاری‌های جدید باعث شده آب کافی در سد زاینده‌رود نباشد.
بارندگی‌های اخیر در ایران موجب افزایش تراز دریاچه ارومیه شده اما وضعیت آب سد زاینده‌رود همچنان بحرانی‌ست.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، فرهاد سرخوش، رئیس دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی می‌گوید تراز دریاچه ارومیه در ۱۸ آذر ۹۷ به ۱۲۷۹ متر و ۴۱ سانتی‌متر رسیده است که در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته ۱۳ سانتی‌متر افزایش سطح داشته است. او دلیل اصلی این افزایش را آغاز بارندگی‌ها و رهاسازی ۹۲ میلیون مترمکعب آب سدهای زولا، سلماس، شهرچای و مهاباد اعلام کرده. او گفته که برنامه‌ریزی، تخصیص اعتبار و تلاش دولت روند خشک‌شدن دریاچه ارومیه را که از اواسط دهه ۸۰ آغاز شده بود، متوقف کرده است.
دریاچه ارومیه که در سال‌های گذشته با خشکی ۸۰ درصدی مواجه بود، قرار بود به فاصله ۱۰ سال از ۱۳۹۴ به تراز اکولوژیک خود برسد. به‌خاطر وابستگی شدید منابع آبی ایران به بارش‌های جوی و خطر خشکسالی به‌خاطر تغییرات اقلیمی آینده طرح احیای این دریاچه نامعلوم است.
از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد سیاست‌های دولت برای احیای زاینده‌رود چندان موفق نبوده‌اند. حمید رضا صفوی، استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان از ادامه بحران در وضعیت سد زاینده‌رود خبر داده است:
«از ابتدای مهرماه سال جاری تاکنون ۲۲۰ میلی متر در بالا دست سد زاینده‌رود در شاخه چلگرد و ۸۰ میلی متر در شاخه دامنه و داران بارندگی صورت گرفته است اما هیچ آبی به سد زاینده‌رود اضافه نشده و حجم سد در زمان حال حدود ۱۲۶ میلیون مترمکعب است.»
سد زاینده‌رود یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب گنجایش دارد اما در سال‌های گذشته با پدیده خشکسالی، افزایش برداشت و سوء‌مدیریت منابع آب مواجه بوده است. صفوی، توسعه کشاورزی در اطراف زاینده رود را عامل اضافه نشدن آب به سد زاینده‌رود می‌داند و می‌گوید که منابع آب فعلی نیز در حال اتمام هستند:
«اگر بارندگی‌ها قبل از توسعه کشاورزی رخ می‌داد امروز باید نزدیک به ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب در سد داشتیم. وجود صنایع و توسعه در بالادست و نیز بارگذاری‌های جدید باعث شده که آب کافی در سد وجود نداشته باشد و در واقع منابع آبی در بالا دست رودخانه زاینده‌رود نیز در حال اتمام است.»
در ایران علاوه بر تاثیرات جهانی تغییرات اقلیمی، بحران مدیریت آبی نیز سال‌هاست در اشکال مختلف محیط‌زیست و منابع آبی از جمله دریاچه ارومیه، زاینده‌رود، تالاب‌ها و آب‌های زیرزمینی را با آسیب‌های جبران ناپذیری مواجه کرده است. در آخرین واکنش‌ها به مسئله مدیریت آب در ایران، ۱۸ نماینده اصفهان چهارشنبه ۱۴ آذر در اعتراض به بی‌توجهی دولت به بحران آب در این استان استعفا دادند.
بیشتر بخوانید:
نظرها
طاهر
هرسال هم‌زمان با بارش‌های پاییزی از امید به احیای دریاچه می‌گویند. آمار درازمدت تراز آب دریاچه ارومیه که در اینترنت هم قابل دسترسی است نشان می‌دهد تراز دریاچه -حتا در سال‌های اخیر - بین ماه‌های مختلف سال 60 تا 100 سانتی‌متر نوسان دارد. از طرف دیگر یک محاسبه سرانگشتی بسیار ساده نشان می‌دهد از سطح دریاچه ارومیه بسته به وسعت آن سالانه ۱ تا ۳ میلیارد مترمکعب آب تبخیر می‌شود که در صورت احیای دریاچه این مقدار می‌تواند به ۵ میلیارد مترمکعب بالغ شود (میانگین تبخیر از سطح آزاد آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بین 1000 تا 1400 میلی‌متر در سال است). احیای دریاچه پیشکش، با رهاسازی 100- 200 میلیون مترمکعب آب در سال چه امیدی به تامین افت ناشی از تبخیر از سطح دریاچه وجود دارد؟ برای افزایش تراز باید بیلان ورودی-خروجی دریاچه مثبت باشد و این به معنی تامین بیش از 3 میلیارد مترمکعب آب در سال است که ظرفیت همه سدهای حوضه آبریز دریاچه را شامل می‌شود. آیا ستاد احیا به این آمارها و محاسبات دسترسی ندارد؟ در سی سال گذشته اراضی بایر یا دیم حوضه دریاچه ارومیه با توسعه کشاورزی زیر کشت آبی - از جمله چغندر- رفته‌اند (نمونه‌اش اراضی مجاور دریاچه مصنوعی حسنلو) در حالی که هیچ اراده‌ای برای کاهش یا قطع حق‌آبه‌های ایجاد شده وجود ندارد چرا هنوز باید از امید به احیای دریاچه گفت؟ بودجه‌های چند صد میلیاردی احیای دریاچه ارومیه کجا صرف شده‌اند و خواهند شد که برای احیای دریاچه هنوز چشم به آسمان دارند؟