تکثرپذیری، رمز پایداری جلیقه‌زردها در فرانسه

هفته چهارم از تظاهرات مردمی موسوم به جلیقه‌زردها را پشت سر گذاشته‌ایم. در پرده چهارم این اعتراضات، شنبه ۸ دسامبر / ۱۷ آذر، پس از دعوت گسترده گروه‌ها، سازمان‌ها و انجمن‌های مختلف از مردم برای شرکت در تظاهرات، خیابان‌های پاریس شاهد یکی از بزرگ‌ترین اعتراضات مردمی در این کشور بود. این اعتراضات هر هفته زوایا و ابعاد متنوع‌تر و عمیق‌تری پیدا کرده و این بار خشونت‌های متقابل معترضان و نیروهای پلیس و آمار و ارقام بازداشت‌ها طی یک روز تظاهرات، از آن چه که تصور می‌شد، فراتر رفته است.

اما تظاهرات شنبه، هشتم دسامبر چند تفاوت عمده و اساسی با سه تظاهرات قبلی موسوم به جلیقه زردها داشت؛ تفاوت‌هایی که به نظر می‌رسد نتیجه قدرت و توان مدیریت و سامان‌دهی هرچه بیش‌تر و بهتر سازمان‌دهندگان اعتراضاتی باشد که به گفته آنان تمام شدنی نیست و نسبت به ابتدای امر، فراگیرتر و خشمگین‌تر نیز شده است:

تفاوت نخست عمده این که، تظاهرات جلیقه زردها این بار تنها دیگر محدود به پاریس نبود. مردم در شهرهای دیگر فرانسه هم‌چون بوردو و تولوز نیز به خیابان‌ها آمده و حمایت خود را از جریان جلیقه زردها اعلام کردند. این حمایت و اعتراض به کشورهای دیگر اروپایی نیز سرایت کرده است و بروکسل در بلژیک و آمستردام، روتردام و لاهه در هلند نیز شاهد راهپیمایی اعتراضی و حمایتی مردم جلیقه زردپوش بودند.

دوم این که اعتراضات مردم معترض از افزایش مالیات بر سوخت فراتر رفته و به نارضایتی‌های دیگر مردم فرانسه نیز کشیده شد. دولت امانوئل مکرون ظرف دو سال گذشته حمایت حامیان و رأی‌دهندگان خود را در کشور فرانسه تا حد زیادی از دست داده و بر اساس آخرین نظرسنجی مؤسسه ایفوپ که در «ژورنال دو دیمانش» منتشر شد، پس از شروع تظاهرات جلیقه زردها در ماه نوامبر، رضایت از عملکرد مکرون، با ۴ درصد افت نسبت به ماه اکتبر، به ۲۷ درصد رسیده است. سیاست‌های آموزشی و اقتصادی اخیر دولت او مجموعه‌ای کامل از دلایل اعتراضات مردمی را رقم زد: سیاست‌های آموزشی چون افزایش ده برابری شهریه‌های دانشگاه‌های دولتی برای دانشجویان غیر اروپایی که از سال ۲۰۱۹ اجرا خواهد شد؛ گزینش دانشجویان دوره لیسانس بر اساس تشخیص هیئت‌های علمی دانشگاه‌ها و سیاست‌های اقتصادی‌ای که به گفته مردم این کشور، روز به روز سبد خرید آن‌ها را کوچک‌تر می‌کند.

سوم این که «جلیقه‌زردها» دیگر تنها یک نام است برای به رسمیت‌شناختن این جنبش جدید در اعتراض به سیاست‌های دولت؛ و نه جنبشی که تنها متعلق به رانندگان جاده‌ای که بر اساس قوانین راهنمایی و رانندگی کشور فرانسه، باید یک جلیقه زرد همواره در وسایل نقلیه خود داشته باشند این جنبش تبدیل به جنبشی متعلق به تمامی معترضانی شده است که در کشور فرانسه زندگی می‌کنند، چه فرانسوی باشند، چه خارجی، دانشجو باشند، یا کارگر، و یا از هر حرفه و پیشه دیگری. حضور گروه‌های متفاوت و با نگرش‌های سیاسی مختلف در تظاهرات روز شنبه شاهدی بر این تفاوت عمده و چشم‌گیر بود. سندیکاهای پرسنل بیمارستانی، پرستاران و پزشکان طی اعلامیه‌ای همکاران خود را به حمایت از جلیقه زردها و حضور در تظاهرات فرا خواندند و اعلام کردند که با روپوش‌های سفید خود و تحت عنوان روپوش‌سفیدها به خیابان‌ها خواهند آمد. در تمام طول روز و در طی تظاهرات در خیابان‌های اصلی پاریس و خیابان شانزه‌لیزه، گروه‌های مختلف دیگری نیز به چشم می‌خوردند که سرودها و شعارهای آزادی‌خواهانه خود را سر می‌دادند.

افراد و گروه‌ها با تفکرات مختلف راست‌گرایانه یا چپ‌گرایانه در این جنبش حضور دارند. علاوه بر این تکثر، با ادامه تظاهرات و با هرچه گسترده‌تر شدن آن، اعتراض به طبقاتی و سرمایه‌دارانه‌تر شدن جامعه فرانسه ـــ چه در قالب شعارهای سر داده شده در تظاهرات، چه در قالب دیوارنویسی‌ها و چه در قالب گفت‌وگوها و بیانه‌های سندیکاهای مختلف سازمان‌دهنده جنبش جلیقه زردها ــ مشهود است. در این میان گروه‌های مختلف از جمله چپ‌های رادیکال فرانسه، انجمن‌های آنارشیستی و سندیکاهای کارگری، همگی علیه هر چه فقیرتر شدن برخی طبقات و گروه‌های اجتماعی در این سلسله تظاهرات حضور یافته‌اند.

از جمله گروه‌هایی که از هفته چهارم به شکلی سامان‌یافته‌تر به اعتراضات جلیقه زردها پیوستند، فعالین حوزه زنان و فمینیست‌ها و فعالین و گروه‌های ال.جی.بی.تی فرانسوی بودند که از روزها قبل، حمایت خود را از این جریان معترض اعلام کرده و از همراهان خود خواستند که در تظاهرات شنبه گذشته در حمایت از جلیقه زردها به خیابان‌ها بیایند.

اما این همراهی میان جلیقه زردها و فمینیست‌ها از کجا رقم خورد؟ صبح زود شنبه بیست و چهارم نوامبر ۲۰۱۸ تظاهرات دوم جلیقه زردها در خیابان‌های پاریس شکل گرفت. در هفته اول معترضان جاده‌ها و بزرگ‌راه‌های اصلی فرانسه را در اعتراض به خبر افزایش مالیات بر سوخت بسته بودند. اما همزمان با راهپیمایی دوم، راهپیمایی و تجمع گسترده دیگری از هفته‌ها پیش از آن در تراکت‌های پخش شده در خیابان‌ها، تبلیغات گسترده اینترنتی و دعوت‌های عمومی در دانشگاه‌ها، در شُرُف شکل‌گیری بود. راهپیمایی‌ای که با شعار اصلی #NousToutes یا «همه ما» توسط انجمن‌های بزرگ و قدیمی فمینیستی در کل فرانسه، به مناسبت ۲۵ نوامبر، روز جهانی مقابله با خشونت علیه زنان و پیرامون منع هر گونه خشونت علیه زنان سازمان‌دهی و تعریف شده بود. این تظاهرات به گزارش لوموند و دیگر مطبوعات این کشور، تنها در پاریس تا ۸۰ هزار نفر در آن شرکت کردند. در ساعات پایانی این تظاهرات، جلیقه زردهای معترض نیز به تظاهرات علیه خشونت جنسی بر زنان ملحق شده و پاریس شاهد یکی از گسترده‌ترین تظاهرات‌های زنان در چند سال اخیر بود. این تظاهرات انبوه به گفته تحلیل‌گران فمینیست هم نتیجه تأثیرات غیر قابل انکار جنبش #MeToo‌ یا «من هم» بود که طی آن زنان به ابراز تجربیات زیسته خود از خشونت و آزار جنسی پرداخته بودند، و هم نتیجه همراهی و هم‌گرایی گروه‌های مختلف با فمینیست‌ها در روز ۲۴ نوامبر، مصادف با دومین تظاهرات جلیقه زردها.

هرچند که پیش از برگزاری تظاهرات فمینیست‌های معترض به خشونت جنسی علیه زنان، گروه‌های گسترده‌ای از آنان، برای مثال ۴۰۹ زن روزنامه‌نگار یا ۶۰۰ فعال حوزه زنان از مردم خواستند تا علیه خشونت جنسی به خیابان‌ها بیایند. برخی از آنان ابراز نگرانی کرده بودند که اشغال خیابان‌ها توسط جلیقه‌زردها، مانع از برگزاری این تظاهرات بزرگ فمینیستی شود، اما این تظاهرات نیز در همان روز در پاریس، از ساعت ۲ بعد از ظهر آغاز شد و ابعاد گسترده‌اش همه را غافلگیر کرد.

البته حضور گسترده زنان از گروه‌ها و طبقات مختلف جامعه در اعتراضات یک ماه اخیر کشور فرانسه جدید نیست و زنان این کشور همواره در صفوف اعتراض و مبارزه، حضوری فعالانه داشته‌اند، اما حضور گروه‌های مختلف زنان از سندیکاهای کارگری زنان و در جبهه رهبری و پیش‌برد خواست‌ها و اهداف جلیقه‌زردها، تیترهای اول مطبوعات فرانسوی را به این نکته اختصاص داد که زنان در صف اول مبارزه و اعتراض به سیاست‌های ناکارآمد و تبعیض‌آمیز دولت فرانسه در این جنبش جدید هستند. خواسته‌هایی چون اشتغال، امنیت، عدالت و افزایش قدرت خرید، از جمله خواست‌هایی هستند که زنان جلیقه‌زرد به عنوان دلیل حضور خود در این تظاهرات اعلام می‌کنند؛ آن چه که به گفته فعالان فمینیست کشور فرانسه، هم‌چنان از تبعیض جنسیتی رنج می‌برد.

در همین زمینه: