تاجیکستان: وضعیت سیاسی یک‌سال پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری
انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی تاجیکستان سال آینده در تاریخی هنوز نامعین برگزار می‌شود. پیش‌بینی غالب: یا پیروزی دیگری برای امامعلی رحمان یا اگر او حوصله‌اش را نداشته باشد، پیروزی برای پسرش رستم.
قرار است زمانی در سال آینده میلادی انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی در تاجیکستان برگزار شود. هنوز اما تاریخی معین نشده و نتیجه هم در این مقطع زمانی پیش‌بینی‌پذیر است: یا پیروزی دیگری برای امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور ۶۶ ساله؛ یا اگر او حوصله‌اش را نداشته باشد، پیروزی برای پسرش رستم، شهردار دوشنبه یا یک متحد بسیار نزدیک دیگر رقم خواهد خورد.
آیا احتمال دیگری هم وجود دارد؟ قطعاً، اما به گواهی تاریخ خانواده رحمان تمام تلاش‌شان را خواهند کرد تا در رأس هرم قدرت در تاجیکستان باقی بمانند. امامعلی شریفوویچ رحمان از سال ۱۹۹۴ رئیس جمهوری تاجیکستان است.
رستم، پسر ۳۱ ساله رئیس‌جمهوری سمت‌های مهمی از ریاست خدمات گمرکی تا ریاست سرویس ضدفساد تاجیکستان را برعهده داشته. پدرش او را در ۲۰۱۷ به شهرداری دوشنبه گماشت و محمد عبیدولف، شهردار قبلی از ۱۹۹۶ تا آن زمان را برکنار کرد. همه‌پرسی قانون اساسی ۲۰۱۶ تاجیکستان نه تنها راه را برای مادام‌العمرکردن ریاست‌جمهوری رحمان باز کرد، سن قانونی ریاست‌جمهوری را نیز از ۳۵ به ۳۰ کاهش داد. در ۲۰۲۰، رستم ۳۳ ساله خواهد بود.
همان رفراندوم بود که فعالیت احزاب سیاسیِ دینی را ممنوع کرد و آخرین میخ را بر تابوت حزب «نهضت اسلامی تاجیکستان» (رنسانس اسلامی)، یکی از احزاب اپوزیسیون کوبید.
تنگناهای اپوزیسیون
احتمال بسیار کمی وجود دارد که اپوزیسیون داخل‌نشین تاجیک اجازه ایجاد چالشی جدی برای رئیس‌جمهوری را پیدا کند. در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۳، ائتلافی از احزاب اپوزیسیون ــ از جمله حزب سوسیال دموکراتیک و حزب نهضت اسلامی که آن زمان هنوز قانونی بود ــ از نامزد واحدی حمایت کردند: آینهال بابانظراوا، یک زن سکولار فعال حقوق بشر. بابانظراوا نتوانست ۲۱۰ هزار امضای مورد نیاز برای ثبت‌نام در انتخابات را به دست آورد. حامیان‌اش دلیل آن را دخالت حکومت عنوان کردند. بر اساس اعلام رسمی، رحمان ۸۴ درصد از آراء را کسب کرد.
اپوزیسیون اکنون از ۲۰۱۳ وضع بدتری دارد. رنسانس اسلامی دو کرسی پارلمانی‌اش را در انتخابات مناقشه‌آمیز اوایل ۲۰۱۵ از دست داد و آخر آن سال به خاطر جداشدن و شورش مستعجل عبدالحلیم میرزا، یک معاون وزیر دفاع مقصر شمرده شد (شورشی که خود به گفته مخالفان پاپوشی برای امنیتی کردن فضا بود). مقامات این حزب را «تروریستی» خواندند و رهبرانش در داخل کشور را به زندان انداختند و در محاکمه‌های نمایشی محکوم کردند و پس از این محاکمه‌ها، وکلای مدافع آنها را نیز بازداشت کردند و به زندان انداختند.
اما اپوزیسیون در تبعید فعال باقی مانده است. محی‌الدین کبیری، رهبر نهضت اسلامی اخیراً در مصاحبه‌ای با رادیو آزادی از برنامه‌های «ائتلاف ملی تاجیکستان»، ائتلافی از چهار حزب اپوزیسیون سخن گفته است:
«ما قرار است در چندین جهت کار کنیم. کارکردن با مهاجران‌مان تا تحت نفوذ گروه‌های رادیکال قرار نگیرند؛ ساختن رابطه‌ای سازنده با تمام دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی که به یک تاجیکستان باثبات و دموکراتیک علاقه دارند؛ آماده‌کردن اعضا و حامیان رنسانس اسلامی و ائتلاف ملی برای یک مبارزه دشوار و احتمالاً طولانی؛ و از همه مهم‌تر، وفاداری به اصل عدم خشونت در این مبارزه».
توجه کنید که کبیری هیچ اشاره‌ای به مبارزه در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری نمی‌کند. او به خوبی هر کس دیگری می‌داند که چنین کاری در وضعیت کنونی تاجیکستان ثمربخش نیست.
«جنون» یک پزشک بازنشسته؟
برای بررسی امکان رقابت یک نامزد غیرخودی در انتخابات ۲۰۲۰ تاجیکستان می‌توانیم قوتعلی مرادف را زیر نظر داشته باشیم. گفته می‌شود که این پزشک بازنشسته تمایل به شرکت در انتخابات دارد. بر اساس یک گزارش رادیو آزادی، «قوتعلی مرادف یک پزشک بازنشسته بدون وابستگی سیاسی است اما جاه‌طلبی جسورانه‌ای برای به چالش‌کشیدن رحمان در ۲۰۲۰ دارد. اما پس از اینکه گفت می‌خواهد به "سیاست ترس" در تاجیکستان پایان دهد و پیشنهاد کرد که مقام‌ها محدودیت‌های پیش روی دیگران برای شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری را بردارند، سلامت عقلی او را زیر سوال بردند.»
حتی ابراز علاقه یک رقیب به شرکت در انتخابات بیش از یک‌سال قبل از برگزاری آن باعث شده یک کارزار تخریب شخصیت به راه بیفتد. مرادف شانس بسیار اندکی برای شرکت در انتخابات دارد، چه برسد به پیروزی در آن. او در مصاحبه با رادیو آزادی می‌گوید که خانواده‌اش هم او را حمایت نمی‌کنند و چهار فرزندش به او گفته‌اند که به رحمان رأی خواهند داد: «آنها به من می‌گویند در انتخابات شرکت نکن، چون ترسیده‌اند.» اینکه چرا مرادف به فکر شرکت در انتخابات افتاده معلوم نیست، اما اصرارش بر اینکه خانواده از او حمایت نمی‌کنند، دلیل مشخصی دارد: عادت دولت تاجیکستان به هدف قراردادن خانواده افراد دردسرساز.
بنا به آنچه در بالا آمد، انتخابات ۲۰۲۰ تاجیکستان احتمالاً تفاوتی با گذشته نخواهد داشت. اما هنوز یک سال طولانی باقی مانده و چیزهای زیادی می‌توانند تغییر کنند.
نظرها
نظری وجود ندارد.