"گام دوم" خامنه‌ای در مسیر همیشگی

رهبر جمهوری اسلامی بیانیه‌ای منتشر کرده که رسانه‌های پیرو دستگاه آن را «مهم و راهبردی» توصیف کرده‌اند. بیانیه هیچ نکته‌ای تازه فراتر از بقیه منبرهای ولی فقیه ندارد. 

خامنه‌ای از زمان خیزش دی‌ماه ۱۳۹۶ در منبرهایش چندبار به وجود بحران و نارضایتی اشاره کرده و از جمله گفته است که «در عدالت عقب‌ مانده‌ایم». همچنین خیزش‌ها را به «دشمن» نسبت داده و برای رفع مشکلات اقتصادی طرحی به نام «اقتصاد مقاومتی» پیش گذاشته است. او اینک همه اظهارات اخیرش را در قالب یک بیانیه جمع کرده است.

بیانیه مجموعه‌ای است از ستایش از نظام و بایدها و نبایدهای همیشگی.

بیانیه «گام دوم» نام گرفته، اما مضمونی جز تأکید بر ادامه مسیر همیشگی ندارد. همان مدیریت، همان دستگاه با شیوه‌های شناخته شده‌شان بسیج می‌شوند برای حل مشکلات. می‌توان پیش‌بینی کرد که چند روزی در مورد این بیانیه مدیحه‌سرایی می‌شود و در نهایت جناح‌ها و مقامات همدیگر را متهم می‌کنند که در پیاده کردن فرمایش رهبر عظیم الشأن کوتاهی کرده‌اند.

درک از انقلاب

بیانیه جدید خامنه‌ای در چهلمین سالگرد انقلاب منتشر می‌شود. بیانیه «گام دوم» نام گرفته، بدون تصریح این موضوع که خود انقلاب را گام اول می‌داند. اما از این عنوان‌گذاری چنین برمی‌آید.

توصیف بیانیه از انقلاب معرفی آن به عنوان جریانی است که از ابتدا قرار بوده نهضتی دینی برای استقرار قدرت کنونی باشد. خامنه‌ای انقلاب را جهانی می‌داند و می‌نویسد: « برای همه چیز می‌توان طول عمر مفید و تاریخ مصرف فرض کرد، امّا شعارهای جهانی این انقلاب دینی از این قاعده مستثنا است؛ آنها هرگز بی‌مصرف و بی‌فایده نخواهند شد، زیرا فطرت بشر در همه‌ی عصرها با آن سرشته است.»

بنیادگرایی اسلامی، به بیانی دیگر اسلامیسم، با استقرار حکومت دینی در ایران، رونق ویژه‌ای یافت. اما اینک این جریان وارد مدار انحطاط و اضمحلال شده است، به تروریسم گرویده و فساد و تبعیض از مشخصه‌های بارز قدرت‌یابی آن بوده است. با وجود این انحطاط آشکار و در حالی که اسلامیسم در درون خود جریان‌های اسلامی به جنگ فرقوی و تشتت راه برده، بیانیه مدعی است که «انقلاب اسلامی با حفظ و پایبندی به شعارهای خود همچنان به پیش می‌رود.»

بیانیه در ادامه این ادعا به وجود مشکلات اشاره خفیفی می‌کند و می‌گوید: «انقلاب اسلامی همچون پدیده‌ای زنده و بااراده، همواره دارای انعطاف و آماده‌ی تصحیح خطاهای خویش است، امّا تجدیدنظرپذیر و اهل انفعال نیست.»

تبعیض و پیگرد و اسارت و شکنجه پاسخ منتقدان در نظام ولایی است، اما بیانیه مدعی است که نظام «به نقدها حسّاسیّت مثبت نشان می‌دهد و آن را نعمت خدا و هشدار به صاحبان حرفهای بی‌عمل می‌شمارد». در حالی که رژیم به «رژیم کشتار» شهرت دارد و جلوه‌هایی از سرکوبگری آن مستند و حتا گاه مورد اذعان افرادی از درون دستگاه است، بیانیه ادعا می‌کند که قدرت برآمده با انقلاب «بی‌رحم و خون‌ریز» نبوده است.

فصل جدید؟

بیانیه پس از بخش مربوط به انقلاب و خودستایی قدرت، به اصل موضوع می‌پردازد، موضوعی که به خاطر آن «گام دوم» نام گرفته است. در اینجا «گام دوم» بیان دیگری می‌یابد: «فصل جدید».

خامنه‌ای می‌نویسد: «اینک در آغاز فصل جدیدی از زندگی جمهوری اسلامی، این بنده‌ی ناچیز مایلم با جوانان عزیزم، نسلی که پا به میدان عمل می‌گذارد تا بخش دیگری از جهاد بزرگ برای ساختن ایران اسلامی بزرگ را آغاز کند، سخن بگویم. سخن اوّل درباره‌ی گذشته است.»

سخن اول را به گذشته اختصاص دادن، واکنش به مردمی است که در واکنش به فلاکت و فساد گسترده دوره پیش از انقلاب را در مقایسه با حال مطلوب می‌بینند. نگاه به گذشته در کل بیانیه سنگینی می‌کند و خامنه‌ای به شدت در تلاش است که بگوید وضع در گذشته بد بوده، با قدرت‌گیری حکومت اسلامی بهتر شده و قرار است در «فصل جدید» بهتر شود.

این «فصل جدید» چیست؟ قرار است در آن چه اتفاقی بیفتد؟

اخیرا علی لاریجانی، رئیس مجلس،‌ گفته است که رهبر دستور داده در ظرف چهار ماه ساختار مدیریت در حکومت اصلاح شود. آیا این بیانیه توضیح آن دستور است؟ در روزهای آینده مشخص خواهد شد.

اما آنچه در بیانیه به صورت دستور و باید طرح شده، تکرار حرف‌های همیشگی است و در آن چیز جدیدی که علامت «فصل جدید»ی باشد، دیده نمی‌شود: از «اقتصاد مقاومتی» گرفته تا تأکید بر «سبک زندگی اسلامی».

در همین زمینه