محمود امیر‌ی‌ مقدم: اعدام «کودک-مجرمان» مهم‌ترین مصداق ادامه نقض حقوق بشر در ایران

– ایران می‌توانست به تدریج با بهبود وضعیت حقوق بشر و شرایط زندان‌ها و بازنگری در قوانین با هدف رفع تبعیض و خشونت‌زدایی از مجازات‌ها، به ضوابط جهانی حقوق بشر نزدیک شود.

محمود امیری‌ مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران به زمانه می‌گوید جدی‌ترین مصداق ادامه نقض حقوق بشر در ایران در سال ۹۷ اعدام افرادی‌ست که هنگام وقوع جرم کمتر از ۱۸ سال داشته‌اند.

یک سال دیگر با این امید فعالان و مدافعان حقوق بشر در ایران و خارج از ایران گذشت و سالی به آخر رسید که به گواه سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری، نقض حقوق بشر در ایران همچنان به شکلی گسترده و سیستماتیک، ادامه یافت.

مهرانگیز کار، وکیل و مدافع حقوق بشر در حالی از آن‌چه ایران می‌توانست بکند نوشته است که نه تنها اتفاق مورد نظر او رخ نداده است، بلکه در روندی معکوس، زیر پا گذاشتن حقوق شهروندان با دهان کجی کردن به آنان همراه شده است. کارنامه ایران همان است که بود و با منصوب شدن ابراهیم رئیسی، از اعضای گروه موسوم به «هیات مرگ» که کار محاکمه و صدور حکم اعدام هزاران زندانی سیاسی را در تابستان ۶۷ به انجام رساندند به ریاست قوه قضاییه، بدتر هم شد.

در آخرین روزهای اسفند ماه ۹۷ گروهی از زندانیان سیاسی سابق و خانواده قربانیان کشتار ۶۷ در کارزاری به دادخواهی از ظلم‌های قاضی‌القضات تازه برخاستند و نشانده شدن او در جایگاه متهم در دادگاهی عادلانه را خواستار شدند: دادخواستی با بیش از ۴۰۰ امضا: ابراهیم رئیسی باید در جایگاه متهمان یک دادگاه عادلانه بنشیند

صدور مجموعه احکام ۳۸ سال زندان و ۱۴۸ ضربه شلاق برای نسرین ستوده، وکیل دادگستری و مدافع حقوق بشر در بند در زندان اوین نیز شوک دیگری از منظر نقض حقوق بشر به جامعه مدنی ایران داد؛ هر چند گروهی هم با استناد به اجرای احکام قضایی بر مبنای ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی و تبصره‌های آن که می‌گوید نه همه احکام که بالاترین مجازات به اجرا گذاشته می‌شود، اصل و واقعیت صدور این احکام را زیر سوال بردند: ابلاغ حکم نسرین ستوده در زندان: ۳۸ سال حبس و ۱۴۸ ضربه شلاق

و البته بازداشت، شکنجه، پخش فیلم اعترافات اجباری و بازداشت دوباره اسماعیل بخشی و سپیده قلیان، فعالان کارگری و مدنی در جریان اعتراضات صنفی کارگران شرکت توسعه نیشکر هفت‌تپه در شوش استان خوزستان نیز جریان پررنگ دیگری از نقض حقوق بشر در ایران در سال ۹۷ بود؛ در کنار اعدام‌ها، اعدام‌های در ملاء عام و اعدام افرادی که هنگام وقوع جرم کمتر از ۱۸ سال داشتند، بازداشت‌های گسترده و خودسرانه، بر هم زدن تجمعات و اعتراض‌های صنفی و نقض هر روزه حقوق زنان با حجاب اجباری.

زمانه برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران در سال ۹۷ با محمود امیری مقدم، فعال حقوق بشر مقیم نروژ و مدیر سازمان حقوق بشر ایران گفت‌و‌گو کرده و از او پرسیده‌ است مهم‌ترین مصداق یا مصداق‌های نقض حقوق بشر در ایران در سال گذشته کدام‌ها بوده‌اند و آیا او گشایش و پیشرفتی هم در وضعیت حقوق بشر در ایران در سال ۹۷ دیده است.

امیری‌ مقدم در پاسخ به سوال‌های زمانه می‌گوید اگر بخواهد به چند مورد خاص اشاره کند، یکی اعدام کسانی است که از آنها با عنوان «کودک-مجرم» یاد می‌‌شود: «متاسفانه جمهوری اسلامی با وجود میثاق‌های بین‌المللی‌ای که ایران به آنها پیوسته، به اجرای این اعدام‌ها ادامه داد: شش مورد در سال ۲۰۱۸ میلادی که فکر می‌کنم چهار مورد آن در سال ۹۷ اتفاق افتاد. »

به گفته این فعال حقوق بشر، مورد دیگر سرکوب بی‌سابقه فعالان حقوق بشر و وکلای دادگستری بوده است:

«در سال گذشته ما دستگیری‌های گسترده، احکام زندان‌های طولانی‌مدت، بازداشت‌های خودسرانه و وضعیت وخیم سلامت فعالان در بند را شاهد بودیم.»

محمود امیری‌ مقدم در بخش پایانی گفته‌های خود می‌گوید: «در جمهوری اسلامی اتفاق خوب کم داریم اما وقتی که مقایسه می‌کنیم می‌شود گفت که وضعیت از سال‌های قبل بدتر نبوده و یکی از اتفاق‌های مثبت، کاهش چشمگیر شمار اعدام‌های جرایم مرتبط با مواد مخدر بوده. در سال ۹۷ هجری خورشیدی ۲۴ نفر -که البته این عدد هم رقم قابل توجهی‌ست- به اتهام انجام جرایم مرتبط با مواد مخدر اعدام شدند که کمترین میزان در طول سال‌های اخیر است. شخصا امیدوارم این روند تا لغو کامل مجازات اعدام در ایران ادامه پیدا کند. به جز این مورد اما متاسفانه اتفاق مثبت دیگری به ذهنم نمی‌رسد.»