«اولیس» جویس به فارسی: بدون سانسور

نشر نوگام در چهارمین نمایشگاه کتاب بدون سانسور جلد نخست ترجمه رمان اولیس جیمز جویس را در اختیار علاقمندان قرار داد. این رمان را اکرم پدرام‌نیا به فارسی ترجمه کرده است.

۱۵ ژوئن ۱۹۰۴ یک روز به یادماندنی در تاریح ادبیات جهان است.  نورا برناسل خدمتکار هتلی در دوبلین بر سر قرار با جیمز جویس که از او دو سال بزرگ‌تر است حاضر نمی‌شود. جویس که دل به او بسته، در نامه‌ای عاشقانه از نورا می‌خواهد که یک روز بعد، در روز پنجشنبه ۱۶ ژوئن به دیدار او بیاید. ۱۰ سال بعد از این تاریخ، جویس رمان «اولیس» را در یکهزار صفحه نوشت. این رمان در ۱۶ ژوئن  ۱۹۰۴ اتفاق می‌افتد و از ساعت ۸ صبح تا ۲ بامداد روز بعد ادامه دارد.

رمان «اولیس» جویس از برجسته‌ترین آثار ادبیات مدرن غرب سه شخصیت اصلی دارد: لئوپولد بلوم که فروشنده است، همسر او مولی، و معلمی به نام استفان ددالوس. حادثه چندانی هم قرار نیست اتفاق بیفتد: نویسنده به سادگی رفت و آمد این سه تن در دوبلین را نشان می‌دهد و افکاری را که در راه در سر آن‌ها می‌گذرد بیان می‌کند و به این ترتیب دوبلین از دریچه ذهن شخصیت‌ها بازآفرینی می‌شود. وصف‌های بی‌پروای شخصیت‌ها سبب شد که این رمان در ایران مجوز انتشار نیابد. نخستین بار منوچهر بدیعی بخشی از این رمان را به فارسی ترجمه کرده بود.

اکرم پدرام‌نیا که نام «یولسيز» را برای رمان جویس به «اولیس» ترجیح داده، درباره دلایل انتخاب این اثر برای ترجمه به فارسی در سایت نشر نوگام نوشته است:

«دلیل انتخاب من برای ترجمه‌ این اثر به چالش گرفتن سیستم طبقاتی، سرکوبگر و پدرسالاری موجود است. جویس با به‌کارگیری تکنیک‌های ادبی آزمون‌نشده با تاریخ طولانی سرکوب، امپریالیسم زبان انگلیسی و امپریالیسم نظامی و سیاسی انگلستان مبارزه می‌کند و نیز با سلطه‌ مذهب کاتولیک بر مردم ایرلند. از طریق بازی‌های زبانی و نوشتن درباره‌ تابوهای اجتماعی از زیر سلطه‌ زبان و فرهنگ انگلیسی بیرون می‌آید و ترجمه‌ی فارسی یولسیز و انتشار بی‌سانسور آن نیز، که نقطه‌ مقاومت ویژه‌ای در ایجاد دگردیسی اجتماعی و ادبی است، باری دیگر هژمونی و سرکوب و یک سده سانسور را به چالش می‌گیرد.»

از جیمز جویس نقل کرده‌اند که اگر روزی دوبلین نابود شود، می‌توان این شهر را از روی رمان «اولیس» بازسازی کرد.

در ادبیات ایران هوشنگ گلشیری در رمان «جن‌نامه» تلاش کرده است بخش سنتی اصفهان را بازآفرینی کند. زکریا هاشمی در رمان «طوطی» زندگی در شهرنو تهران را به همین شکل و با استادی نشان می‌دهد و پای خواننده‌اش را به نجیب‌خانه‌ها می‌کشاند و او را سر سفره تن‌فروشان می‌نشاند. هرمز شهدادی در «شب هول» و بهمن شعله‌ور در «سفر شب و ظهور حضرت» نیز از تأثیر اولیس جویس برکنار نمانده‌اند.

اکرم پدرام‌نیا پیش از این «دولت‌های فرومانده» نوشته نوام چامسکی، «لطیف است شب»، نوشته‌ی اف اسکات فیتزجرالد، «لولیتا» اثر ولادیمیر ناباکوف را به فارسی ترجمه کرده است. این کتاب در ایران مجوز نگرفت و در افغانستان منتشر شد و از این کشور به بازار کتاب ایران وارد شد و به بحث‌هایی درباره سانسور دامن زد. اکرم پدرام‌نیا دانش‌آموخته زبان و ادبیات انگلیسی و پزشکی و منتخب بورسیه‌ تحقیقاتی سال ۲۰۱۹ بنیاد جیمز جویس در زوریخ (سوئیس) است.

نشر نوگام به زودی ترجمه او از اولیس جویس را به رایگان در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار می‌دهد.

پانویس:

نام مترجم در سطرهای پایانی گزارش اشتباه درج شده بود که تصحیح شد

بیشتر بخوانید: