بهره‌کشی «مافیای زباله» از کودکانِ مهاجر

زباله‌گردی در شهرهای مختلف ایران به یک منبع درآمد تبدیل شده است. نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد حداقل ۱۴ هزار تن در تهران به زباله‌گردی مشغول‌ند و کودکان و مهاجران جمعیت غالب زباله‌گردان را تشکیل می‌دهد. عضو شورای اسلامی شهر تهران «وجود رانت و مافیا و فساد» در جمع‌آوری زباله را تائید کرد، با این حال یک پژوهشگر پیشنهاد کرده است: کودکان مهاجر  که از سوی مافیا برای جمع‌آوری زباله به کار گرفته شدند، به افغانستان بازگردانده شوند.

فقر و گرسنگی زباله‌گردی را به یک «شغل» برای حاشیه‌نشینان و البته سودآوری برای آنچه که «مافیای زباله» نامیده می‌شود، تبدیل کرده است. رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران در دو سال گذشته از افزایش جمعیت «زباله‌گردها» خبر داده‌اند و مقام‌های مسئول در شهرداری مبارزه با زباله‌گردی را وعده کردند. وعده مسئولان تا به حال تحقق نیافته و شمار زباله‌گردها نیز روز به روز افزایش می‌یابد.

خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به نقل از کامیل احمدی که سرپرستی پژوهشی با عنوان «زباله گردی» را عهده‌دار بوده، شمار زباله‌گردان غیررسمی در تهران را ۱۴ هزار تن اعلام کرده است.

به گفته احمدی، «مهاجران غیررسمی» و کودکان کمتر از ۱۷ سال جمعیت غالب زباله‌گردها را تشکیل می‌دهند. او گفته است: ۸۹ درصد زباله‌گردها «مهاجران غیررسمی» هستند و ۵۳ درصد آنان کمتر از ۱۷ سال سن دارند.

براساس نتایج این پژوهش، ۲۳ درصد زباله‌گردها ۱۱ تا ۱۲ سال سن دارند و حدود ۳۰ درصد آنها نیز ۱۵ تا ۱۷ سال. احمدی گفته است که کار زباله‌گردها سخت و بدون پوشش بیمه است و آنها باید تا پاسی از شب فعالیت کنند.

او «مشکل اشتغال و در دسترس بودن زباله» را دو عامل افزایش زباله‌گردی عنوان کرده و گفته است: پیمانکاران تنها بخشی از کارگران را بیمه می‌کنند و آنها با [مهاجران]غیر قانونی ادغام کرده و در مراکز دولتی و غیر دولتی اسکان داده می‌دهند.

فرشید یزدانی مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز در مراسم رونمایی از این پژوهش، گفته است که یک سوم جمعیت زباله‌گردها را کودکان تشکیل می‌دهند. این آمار تنها کودکان کمتر از پانزده سال که بر اساس قانون کار ایران اجازه کار دارند را شامل می‌شود.

مافیای زباله

به گفته یزدانی، ارزش مالی زباله‌های جمع‌آوری شده در سال ۱۳۹۷ حدود ۲۶۴۰ میلیارد تومان بوده که بیشترین سهم را «ارباب» یا «صاحب کار» می‌برد و کمترین آن به «زباله‌گردها» و به ویژه کودکان می‌رسد.

یزدانی ارزش زباله‌هایی که به صورت «غیررسمی» جمع‌آوری می‌شوند را حدود شش برابر ارزش جمع‌آوری زباله به صورت «رسمی» عنوان کرده است. به گفته او ارزش زباله‌های جمع‌آوری شده در بخش رسمی تنها ۴۰۰ میلیارد تومان است در حالی که ارزش بخش غیررسمی ۲۲۴۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد؛ ۵۴,۵ درصد از درآمد حاصل از جمع‌آوری زباله در بخش غیررسمی به «ارباب» یا «صاحب کار» اختصاص دارد. سهم پیمانکاران حدود ۲۱ درصد است و شهرداری هم تنها ۸,۹ درصد سهم دارد.

کودکان زباله‌گرد هم با ۲,۴ درصد کمترین سهم را از درآمدهای جمع‌اوری زباله دارند. یزدانی گفته است که ۷درصد درآمد «رسمی» جمع‌آوری زباله به «چرخی‌ها» و ۶,۲ درصد نیز به وانت‌بارها می‌رسد.

بهاره آروین، عضو شورای اسلامی شهر تهران هم واگذاری جمع‌آوری زباله به پیمانکاران را با ارزش بسیار پایئن تائید کرده و گفته است که درآمد شهرداری از گردش مالی ۲ هزار تا ۳ هزار میلیارد تومانی زباله‌ها تنها ۲۰۰ میلیارد تومان است.

آروین بدون بیان جزئیات تائید کرده که در واگذاری پیمان‌های جمع‌آوری زباله تر و خشک «هم رانت و فساد و هم مافیا» وجود دارد. او اما گفته است که ابطال قرارداد پیمانکاری که تخلف می‌کنند، «پروسه‌ای زمان‌بر است» و «پیمانکار جدید هم برایش به صرفه است که تخلف کند».

«کودکان مهاجر را اخراج کنیم»

احمدی که از او به عنوان سرپرست پژوهش نام برده شده، پیشنهاد کرده است؛ کودکان زیر ۱۵ سال از چرخه زباله‌گردی حذف شوند.

او گفته است که قوانین ایران کار کودکان زیر ۱۵ سال را ممنوع کرده و به همین دلیل «نمی‌توانند وارد ساز و کار جمع‌آوری زباله شوند».

احمدی اما در ادامه با بیان اینکه جمعیت غالب کودکانی که در جمع‌آوری زباله به کار گرفته شده‌اند را «مهاجران غیرقانونی» تشکیل می‌دهد، خواستار بازگرداندن این کودکان به افغانستان شده است.

او گفته است: مهاجران زیر ۱۵ سال با هماهنگی به دولت افغانستان به این کشور «بازگشت داده شوند».

ایران در سال گذشته حدود ۷۴۰ هزار مهاجر افغانستانی را به افغانستان بازگرداند. براساس اعلام سازمان‌های بین‌المللی تنها در پنج ماه نخست سال ۲۰۱۹، ایران ۱۰۲ هزار مهاجر افغانستانی را اخراج کرده است. در همین دوره زمانی نزدیک به ۸۰ هزار تن نیز داوطلبانه از ایران به افغانستان بازگشتند.

در همین زمینه: