ضرر ۶۹ تریلیون دلاری گرمایش زمین به اقتصاد جهان تا سال ۲۱۰۰

موسسه تحقیقاتی «مودیز آنالیتیکس» اعلام کرد تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین تا پایان قرن بیست و یکم، ۶۹ تریلیون دلار به اقتصاد جهان ضربه وارد خواهد کرد و موجب آسیب گسترده به صادرات نفت، صنعت انرژی، سلامت و قدرت تولید کارگران و هزینه‌های سلامت خواهد شد. گزارش این موسسه که در روزنامه آمریکایی «واشنگتن‌پست» منتشر شده است، به ضعف بشر در پیش‌بینی نیمه دوم قرن حاضر و عدم دسترسی به ابزارهای لازم اشاره می‌کند و می‌گوید مسیر پایدار به سمت مهار دمای زمین بسیار پرچالش خواهد بود.

مرکز مشاوره و پژوهش مودیز آنالیتیکس (Moody’s Analytics)  که در زمینه‌ ریسک، عملکرد و مدل‌سازی مالی، پژوهش اقتصادی انجام می‌دهد با فرض براینکه افزایش دمای زمین به آستانه ۲ درجه سیلسیوس برسد، هزینه ۶۹ تریلیون دلاری را برای اقتصاد جهانی تخمین زده است. دانشمندان افزایش دمای ۱,۵ درجه سیلسیوس/ ۲,۷ درجه فارنهایت را حد ثبات اقلیم محسوب می‌کنند و می‌گویند برای مهار تاثیرات وخیم تغییرات اقلیمی باید شرایطی را فراهم کرد تا دمای زمین از این حد عبور نکند.

مودیز آنالیتیکس با اشاره به گزارشی از یک پنل میان‌دولتی درباره تغییرات اقلیمی می‌گوید تا پایان قرن حاضر حتی گرم‌شدن ۱,۵ درجه سیلسیوسی هم می‌تواند تا ۵۴ تریلیون دلار به اقتصاد جهان آسیب وارد کند. این موسسه هشدار می‌دهد که گذشتن از آستانه ۲ درجه «ممکن است زمین را به صورت وسیع‌تر و غیرقابل بازگشت وارد چرخه بازخوردهای ناشی از گرمایش کند و مثلا به وقوع تابستان مداوم و آب شدن دائمی یخ‌ها در اقیانوس منجمد شمالی بیانجامد».

براساس پیش‌بینی‌های این موسسه بالارفتن دمای هوا به صورت جهانی منجر به «آسیب به سلامتی و قدرت تولید کارگران» خواهد شد و تناوب بیشتر آب و هوای به‌شدت سرد یا گرم «به اختلال و آسیب در زیرساخت‌ها و دارایی‌های حیاتی» خواهد انجامید.

تغییرات فرسایشی بر اقتصاد جهان

مارک زندی، اقتصاددان ارشد مودیز انالیتیکس می‌گوید این گزارش که در پاسخ به بانک‌های تجاری اروپا و بانک‌های مرکزی نوشته شده «تلاش اولیه‌ای ست برای تعیین کمیت نتایجی که تغییرات اقلیمی بر اقتصاد کلان خواهد گذاشت». زندی می‌گوید: تغییرات اقلیمی اقتصاد را به لب دره نمی‌برد و به آن تکانی ناگهانی وارد نمی‌کند. بیشتر به یک «خورنده» شبیه است که هرسال که می‌گذرد قوی‌تر می‌شود.

گزارش جدید آسیب به سلامت انسان‌ها، بهره‌وری کاری، بازدهی محصول و گردشگری به صورت ویژه اشاره کرده  و می‌گوید: «مسئله آب و بیماری‌هایی مانند مالاریا و تب دنگی، که از طریق ناقل منتقل می‌شوند، بزرگترین تاثیر مستقیم گرمایش زمین در سلامت انسان و به‌تبع آن فقدان قدرت تولید خواهند بود». این گزارش همچنین می‌گوید بالارفتن دمای هوا به پشه‌ها، کنه‌ها و کک‌ها امکان خواهد داد تا در مناطق جدیدی به حیات خود ادامه دهند و افراد بیشتری را مریض کنند. این مسئله مقدار هزینه‌ سلامت را به‌صورت عمومی و خصوصی بالا خواهد برد و به بازدهی کاری خصوصا در میان کارگرانی که بیرون از ساختمان کار می‌کنند، از جمله کارگران بخش کشاورزی ضربه وارد خواهد کرد.

براساس گزارش مودیز آنالیتیکس سخت‌ترین ضربه‌ها به برخی از اقتصاد‌ها از جمله برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی وارد خواهد شد که به‌سرعت در حال رشدند. به‌علاوه پیش‌بینی می‌شود تقاضا برای نفت و گاز کاهش پیدا کرده و به‌همین خاطر به کشورهای صادرکننده نفت خصوصا در خاورمیانه صدمه زیادی وارد شود. به صورت مشخص تولید ناخالص ملی عربستان تا سال ۲۰۴۸ با کاهش ۱۰ درصدی روبه‌رو خواهد شد و درمیان کشورهای صادرکننده نفت، این کشور بیشترین آسیب را از تغییرات اقلیمی و اثر آن بر درآمد دولت شاهد خواهد بود.

به‌رغم این‌که عربستان تااینجا هم به‌خاطر کاهش قیمت نفت در تولید ناخالص داخلی خود متضرر شده، مودیز می‌گوید تغییرات اقلیمی آسیب‌های پایدارتری را به اقتصاد عربستان وارد خواهد کرد.

طبق پیش‌بینی‌های مودیز آنالیتیکس، از ۱۲ اقتصاد بزرگ دنیا، هند بدترین آسیب را متحمل شده و تغییرات اقلیمی کاهشی ۲,۵ درصدی را به نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور تحمیل خواهد کرد. به‌علاوه، صنعت خدماتی این کشور متاثر از افزایش دمای هوا خواهد شد، قدرت تولید در بخش کشاورزی افت خواهد کرد و هزینه مراقبت‌های درمانی و سلامت جهش بزرگی را شاهد خواهد بود.

چشم‌انداز نگران‌کننده زمین و اقتصاد جهان

مودیز آنالیتیکس با استفاده از یک پژوهش بین‌المللی که توسط بانک جهانی انجام شده، سناریوهای متفاوتی را برای آینده اقتصاد جهان متصور شده و با درنظر گرفتن مکان‌های مختلف، بخش‌های متمایز اقتصاد را مورد سنجش قرار داده است. با توجه به این سناریوها پیش‌بینی می‌شود به عنوان مثال بالارفتن سطح دریا موجب آسیب به املاک ساحلی و از بین‌رفتن درآمد از طریق اجاره در برخی از مناطق شده و درآمد ناشی از پولی که مصرف‌کنندگان خرج می‌کنند را حذف کند.

در این گزارش آمده است: «سختی و محنت در طول زمان با هم ترکیب خواهد شد و در نیمه دوم قرن شکل بسیار شدیدتری به‌خود خواهد گرفت». اما همه سناریوهای مذکور شرایط اقتصادی جهان را تنها تا سال ۲۰۴۸ متصور شده‌اند.

مارک زندی به عدم آینده‌نگری در محاسبات تجاری اشاره می‌کند و می‌گوید: «تجارت بر روی سال بعد متمرکز است یا پنج سال بعد. به همین دلیل است که بسیار سخت است آدم‌ها را وادار کنیم تا بر روی این مسئله تمرکز کنند و پاسخی براساس یک سیاست جامع بدهند. بیشتر این مدل‌ها تا ۳۰ سال آینده را نشان می‌دهد اما در واقع آسیب به اقتصاد در نیمه دوم قرن اتفاق خواهد افتاد و ما هنوز ابزارهای لازم را برای پیش‌بینی آن‌ زمان، توسعه نداده‌ایم».

سرویس سرمایه‌گذاران مودیز، که یک موسسه بزرگ رتبه‌بندی اعتباری‌ست، پیشتر اعلام کرده بود قصد دارد به‌هنگام تعیین سلامت مالی شرکت‌ها و شهرداری‌ها، مسئله اقلیم را نیز مدنظر قرار دهد. علاوه بر مودیز آنالیتیکس، برخی از موسسات تجاری دیگر نیز تغییرات اقلیمی را مدنظر قرار داده‌اند. چاب (Chubb)، یکی از بزرگترین شرکت‌های بیمه در آمریکا دوشنبه ۸ ژوئیه/۱۷ تیر اعلام کرد دیگر تاسیسات تازه‌ساخت انرژی را که از زغال‌سنگ به‌عنوان سوخت استفاده می‌کنند تحت پوشش خود قرار نخواهد داد و شرکت‌هایی را که بیش از ۳۰ درصد درآمدشان از استخراج زغال‌سنگ مورد استفاده در تاسیسات انرژی تامین می‌شود، بیمه نخواهد کرد.

با وجود این‌که تاکنون بیش از ده‌ها شرکت اروپایی پیش‌رو در صنعت بیمه، بیمه شرکت‌های زغال‌سنگ را قطع کرده‌اند، شرکت‌های آمریکایی در مقابل توجه به تغییرات اقلیمی مقاومت می‌کنند. یکی از کارشناسان درباره فشار برای توقف استخراج و استفاده از زغال‌سنگ می‌گوید قطع بیمه ضربه سختی به این شرکت‌ها خواهد زد و آن‌ها قادر نخواهند بود بدون بیمه به فعالیت خود ادامه دهند.

تصویر یک مسیر پایدار

در گزارشی جداگانه اقتصاددان ارشد اکوئینور (Equinor)، شرکت نفتی نروژی که پیشتر با نام استات‌اویل (Statoil) شناخته می‌شد هم گزارشی نوشته و سه سناریوی ممکن را برای تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن بر روی اقتصاد جهانی و به‌صورت ویژه، بخش انرژی تصویر کرده است.

براساس این گزارش تنها یکی از این سناریوهای ممکن می‌تواند به یک مسیر پایدار منتهی شود اما این مسیر چالش‌های عظیمی را با خود به‌همراه می‌آورد. گزارش اکوئینور به این مسئله اشاره کرده که برای دستیابی به اهداف مورد نظر در یک مسیر پایدار باید تا سال ۲۰۵۰، «تقریبا هر گونه استفاده از زغال‌سنگ متوقف شود»، تقاضا برای نفت به نصف مقدار کنونی برسد و تقاضا برای گاز طبیعی دست کم ۱۰ درصد کاهش داشته باشد. به‌علاوه، استفاده از منابع تجدیدپذیر انرژی و همچنین ضبط و ذخیره کربن و استفاده از آن باید افزایش صعودی به‌خود ببیند و پیشرفت فن‌آوری را در خدمت خود داشته باشد.

ایریک وارنس، نائب‌رئیس و اقتصاددان ارشد اکوئینور می‌گوید: «مدلی که به ما امکان می‌دهد دمای زمین را به ۱,۵ درجه سیلسیوس محدود کنیم بسیار چالش‌برانگیز است». بدین منظور تا سال ۲۰۳۰ بیش از نیمی از خودروهای جدید باید برقی باشند. تقاضا برای برق دوبرابر خواهد شد اما باد و خورشید می‌تواند به صورت کلی جایگزین روش‌های تولید برق کنونی شود که جهشی از سطح فعلی به‌حساب می‌آید.

وارنس همچنین می‌گوید شرکت او در حال حاضر زمانی‌که می خواهد تامین مالی پروژه‌های جدید انرژی را بررسی کند، قیمت هر تن کربن را ۵۵ دلار حساب می‌کند. نتیجه این سیاست باعث شده تا اکوئینور بیشتر در پروژه‌هایی مانند تامین انرژی از طریق باد در سکوهای دریایی سرمایه‌گذاری کند؛ جایی که می‌تواند از تجربه خود در سکوهای دریایی و فن‌آوری مربوط به آن استفاده کند.

پیشتر در کنفرانس اقلیمی ۲۰۱۸ در لهستان گروه بزرگی از سرمایه‌گذاران با هشدار نسبت به وقوع یک فروپاشی مالی براثر تغییرات اقلیمی از دولت‌ها خواستند نیروگاه‌های سوخت زغال‌سنگ را از چرخه تولید خارج کرده و مالیات‌های اساسی برای انتشار گازهای گل‌خانه‌ای وضع کنند.

بیشتر بخوانید: