تحویل سامانه اس-۴۰۰ و احتمال تحریم ترکیه از سوی آمریکا

انتظار می‌رود دولت دونالد ترامپ به تصمیم آنکارا در پذیرش و دریافت محموله دفاع موشکی روسی پاسخ دهد؛ اما شدت این پاسخ هنوز مشخص نیست. برخی مقامات ارشد جمهوری‌خواه و دموکرات شورای روابط خارجه و کمیته خدمات نظامی سنای آمریکا جمعه عصر در بیانیه‌ای مشترک از ترامپ خواستند تا تحریم‌ها را مطابق با قانون و به طور کامل علیه ترکیه اعمال کند. آنها همچنین خواستار استمرار کنار گذاشتن ترکیه از برنامه اف‌-۳۵ شدند.

در بیانیه این نمایندگان سنا آمده که «اگر رئیس‌جمهوری اردوغان بر تعمیق روابط با ولادیمیر پوتین پافشاری کند، بهبود بادوام همکاری ما ممکن نخواهد بود. این روابط به رونق اقتصادی ترکیه و امنیت اتحاد ناتو ضربه خواهد زد.»

دولت ایالات متحده پیشتر اعلام کرده بود مرواده نظامی ترکیه و روسیه، به قطع همکاری ناتو با ترکیه در برنامه تولید جنگنده‌های اف‌-۳۵ منجر خواهد شد و حتی ممکن است تحریم‌های اقتصادی برای آنکارا به دنبال داشته باشد. وزارت دفاع ایالات متحده دیروز اعلام کرده که پاسخ خود را به تعویق انداخته است.

جمعه صبح هواپیماهای روسی بخش‌هایی از سامانه دفاع موشکی اس‌-‌۴۰۰ را در ترکیه تخلیه کردند. توافق‌نامه خرید سامانه دفاع موشکی اس-۴۰۰ حدود یک سال و نیم پیش (دسامبر ۲۰۱۷) بین ترکیه و روسیه امضا شد و هزینه آن ۲,۵ میلیارد دلار است.

مقامات ایالات متحده از مدت‌ها پیش به ترکیه، یک متحد ناتو، هشدار داده بودند که سامانه روسی با برنامه جنگنده‌های اف‌-۳۵ ناسازگار است و خطر امنیتی برای این برنامه ایجاد می‌کند.

این مقامات گفته بودند که اگر ترکیه خرید اس-‌۴۰۰ را ترجیح دهد، از برنامه تولید جنگنده اف-۳۵ بیرون انداخته خواهد شد.

همچنین بر اساس قانونی که در سال ۲۰۱۷ در کنگره آمریکا تصویب شد و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده را به سخت‌گیری در برابر مسکو موظف ‌کرد، ممکن است ترکیه به خاطر خرید سامانه روسی دفاع موشکی با تحریم‌های ایالات متحده مواجه شود.

ترامپ دو هفته پیش اما در دیدار با اردوغان گفته بود که خود را موظف به اعمال این تحریم‌ها نمی‌داند. وقتی در اجلاس گروه ۲۰ از او پرسیده شد که آیا تصمیم دارد ترکیه را به خاطر سامانه اس-۴۰۰ تحریم کند، پاسخ داد که این «یک معامله پیچیده» است و آمریکا در حال «کار کردن بر روی آن»، و باید دید که «چه کاری می‌شود کرد.»

ترامپ در حمایت از اردوغان تقصیرها را بر گردن دولت اوباما انداخت زیرا پیشتر دولت او از فروش سامانه موشکی پتریوت ایالات متحده به ترکیه خودداری کرده بود. ترامپ ادعا کرد این اقدام باعث شد که آنکارا در عوض به روسیه متوسل شود.

رئیس‌جمهوری ایالات متحده گفت که این شیوه برخورد دولت قبلی با اردوغان «منصفانه نبوده است» و حالا این «واقعاً تقصیر اردوغان نیست».

یک مقام ارشد جمهوری‌خواه سنا گفته است که این ادعا نادرست است و ترکیه در سال ۲۰۱۳ بارها این فرصت را داشته که موشک‌های پتریوت را خریداری کند.

با وجود مخالفت‌های ایالات متحده اما رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه از تصمیم خود برای خرید این سامانه کوتاه نیامد. حتی تحویل سامانه اس‌-۴۰۰ که قرار بود در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۰ انجام شود، با توافق ترکیه و روسیه جلو انداخته شد. در اقدامی که می‌تواند نشان از نرمش داشته باشد، کرملین هم اعلام کرد که توافق مسکو با آنکارا برای تحویل سامانه دفاع موشکی اس‌-‌۴۰۰ تنها شامل بخش‌هایی از این تکنولوژی می‌شود.

بعد از اعلام خبر دریافت سامانه اس‌-‌۴۰۰ از سوی وزارت دفاع ترکیه، پنتاگون صبح جمعه اعلام کرد که پاسخ خود را به زودی اعلام خواهد کرد. سپس مقامات وزارت دفاع به خبرنگاران گفتند که پاسخ خود را «تا زمانی نامعلوم» به تاخیر انداخته‌اند.

مارک اسپر، جانشین وزارت دفاع آمریکا گفت‌وگویی تلفنی با حلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه داشته است. وزارت دفاع ترکیه جزییات این گفت‌وگوی تلفنی را منتشر کرده و گفته است که آکار خواستار ارسال یک هیئت نمایندگی از ایالات متحده برای ادامه گفت‌وگو با آنکارا شده است.

اگر تحریم‌های ایالات متحده اعمال شود ترکیه به لحاظ اقتصادی زیان به نسبت زیادی خواهد دید.

بیش از ۹۰۰ قطعه جت‌های اف‌-‌۳۵ در ترکیه تولید می‌شوند. حدود ۴۰۰ قطعه از آن به طور انحصاری توسط کارخانه‌های ترکیه تولید می‌شوند.

پنتاگون در حال بررسی گزینه‌ها برای یافتن کارخانه‌های جایگزین در سایر کشورهاست تا بتواند از اوایل ۲۰۲۰ ترکیه را از برنامه تولید اف‌-‌۳۵ کنار بگذارد.

قانون کنگره در رابطه با تحریم نظامی و امنیتی روسیه اما تنها یک بار در خصوص آژانس تامین دفاع چین، به خاطر خرید جنگنده‌ها و سامانه دفاع موشکی روسی اعمال شده است.