سودان جدید: زنان دنبال آزادی بیشتر و نقش سیاسی پررنگ‌تر

خالده صابر، در مسیر پیاده‌وی روزانه‌اش از خانه تا محل کار، مردم را دعوت می‌کرد که به تظاهرات علیه سه دهه حکمرانی استبدادی عمرالبشیر، رییس جمهوری سودان بپیوندند. در مدرسه محل کارش هم، همکارانش را دعوت به تظاهرات اعتراضی می‌کرد. او می‌گوید: «به آنها می‌گفتم در مقابل آنچه تاحالا از دست داده‌ایم، چیزی برای از دست دادن نداریم. باید خیابان‌ها را تسخیر کنیم و مخالفت خود را با آنچه در حال وقوع است ابراز کنیم.»

یک روز صبح در ماه ژانویه، دو ماه پس از آغاز اعتراضات، ماموران لباس شخصی او را از اتوبوس پیاده کردند و او را به دفتر محلی سازمان امنیتی بردند. آنجا در یکی از زندان‌های تازه تاسیس خارطوم پایتخت سودان زندانی شد. او و سایر معترضان ساعت‌ها کتک می‌خوردند.

خالده ۴۰ روز را در بازداشت گذراند. او یکی از هزاران زن سودانی بود که زندگی خود را به خاطر شرکت در اعتراضاتی که در نهایت با مداحله ارتش به سرنگونی عمرالبشیر منجر شد، به خطر انداختند.

معترضان چندین ماه نگران آن بودند که نظامیان قدرت را به دست بگیرند تا اینکه سرانجام در ماه جولای قرارداد تقسیم قدرت امضا شد و دولتی به رهبری شهروندان تشکیل شد.

با وجود دستاوردهای بسیار، زنان سودانی زیادی مانند خالده خواهان آزادی و برابری بیشتری هستند. آنها به دنبال تغییر بسیاری از قوانین محدودکننده بر مبنای فقه اسلامی هستند که حقوق زنان را محدود می‌کنند.

خالده می‌گوید: «یقینا همه مردم سودان خواهان انقلاب هستند اما ما زنان انگیزه و علاقه بیشتری برای تغییرات داریم.»

عمرالبشیر در سال ۱۹۸۹ به دنبال یک کودتا به قدرت رسید. دیده‌بان حقوق بشر در گزارش سال ۲۰۱۵ خود اعلام کرده که او در حکومت خود تفسیری خشن از قوانین اسلام را به کار گرفته بود که مشارکت معنادار زنان را در زندگی اجتماعی محدود می‌کرد.

قوانین نظم عمومی، پوشش خاصی برای زنان تعیین کرده بود و امکان تحرک آزاد و روابط آنها را با همکاران مرد به ویژه برای زنان مجرد محدود کرده بود. کسی که این قوانین را نقض می‌کرد، در ملاءعام شلاق می‌خورد و جریمه سنگینی می‌پرداخت.

اما حتی پایان حکومت عمرالبشیر باعث شده که خالده صابر مجبور به تبعیدی خودخواسته شود. او به همراه همسر و دو دخترش، دو روز پس از سقوط عمرالبشیر در ۱۱ آوریل ۲۰۱۹ سودان را ترک کرد. او می‌گوید خانواده‌اش تهدید شده بودند؛ به ویژه از سوی یک گروه شبه نظامی بدنام که البشیر در جنگ در منطقه دارفور سودان از آنها استفاده کرده بود. خالده، موارد نقض حقوق بشر به ویژه نقض حقوق زنان از سوی این گروه را پیش و پس از اعتراضات سودان با جمع‌آوری شهادتنامه مستندسازی کرده بود. آنها اما تهدید کرده بودند که به دخترانش حمله می‌کنند. خالده پس از آزادی از زندان به سرعت به معترضان متحصن در خارج پادگان‌های نظامی در خارطوم پیوسته بود و در این زمان تهدیدها علیه او افزایش یافت. او راهی جز ترک کشور نداشت.

داستان خالده میزان خشونت علیه زنان را در جریان اعتراضات نشان می‌دهد. یک گروه مدافع حقوق زنان سودانی در گزارشی که اوایل ماه جاری میلادی منتشر کرده نوشته که زنان معترض میزان بالایی از خشونت و نقض حقوق بشر را تجربه کرده‌اند که با قساوت وحشتناکی صورت گرفته است. بر اساس این گزارش ۱۲ زن و یک دختر ۷ ساله در جریان اعتراضات کشته شدند.

این گروه اعلام کرده که دست‌کم ۲۶ مورد تجاوز در اوایل ماه ژوئن روی داده و ده‌ها مورد تجاوز هم هست که اساسا به دلیل ترس از متجاوزان یا تابوها گزارش نشده‌اند.

خالده می‌گوید که تعداد بیشماری از زنان در مناطق شهری و حومه‌ها در اعتراضات شرکت کردند. او از دیدن زنان در صفوف اول تظاهرات متعجب شده و آن را حاصل بالا رفتن آگاهی زنان از حقوق‌شان می‌داند.

خالده اکنون پس از اقامت پنج ماهه در قاهره، معتقد است که ترس و وحشت همچنان وجود دارد و برای برگشتن به سودان خیلی زود است.

تحولات دموکراتیک سودان هنوز شکننده است. اما وجود چندین زن در دولت انتقالی سودان شامل نخستین وزیرخارجه زن و حضور دو زن در شورای مستقل که ۱۱ عضو دارد، امیدها را برای بیشتر شدن نقش زنان در سیاست و ایجاد تغییرات بالاتر برده است.

دولت جدید متعهد به ایجاد تغییرات از جمله در زمینه برابری جنسیتی شده است. در حال حاضر قوانین خانواده و ارث بسیار تبعیض‌آمیزند و مانع ارث بردن برابر آنها می‌شود.

وفیق قرشی، یک فعال حقق زنان در خارطوم می‌گوید که دولت باید تغییر قوانینی را که جنبش زنان و آزادی آنها را محدود می‌کند در اولویت قرار دهد و سیاست‌هایی را در پیش بگیرد که فرصت‌های بیشتری را برای زنان ایجاد می‌کند.

او که در جریان اعتراضات ماه فوریه مدتی را در بازداشت بوده، می‌گوید «ما به حقوق برابر دست پیدا خواهیم کرد اما زنان با موانع بزرگی روبه‌رو هستند. راه درازی در پیش است؛ به ویره برای رهایی از تفکر سنتی مردسالارانه در یک جامعه استبدادی.»

گزارش از آسوشیتدپرس

منبع: نیویورک تایمز